Για το πρόγραμμα των συναντήσεών του και τους στόχους της φετινής Εβδομάδας Υψηλού Επιπέδου μίλησε στους ανταποκριτές ο Γεν. Γραμματέας ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες σε Συνέντευξη Τύπου που έλαβε χώρα στην έδρα του διεθνούς οργανισμού.
Ο κ. Γκουτέρες κάλεσε τους ηγέτες να την μετατρέψουν σε «εβδομάδα λύσεων», και όχι εντυπώσεων.
«Μερικοί την αποκαλούν Μουντιάλ της διπλωματίας», είπε ο κ. Γκουτέρες, τονίζοντας όμως ότι αυτή η εβδομάδα «δεν μπορεί να αφορά την καταγραφή πόντων, αλλά πρέπει να λύνει προβλήματα».
Με «γεωπολιτικές διαιρέσεις που διευρύνονται, συγκρούσεις που μαίνονται και διεθνή συνεργασία υπό πρωτοφανή πίεση» ο κ. Γκουτέρες κάλεσε τις χώρες να αξιοποιήσουν την πληθώρα συναντήσεων στη Νέα Υόρκη για πρακτικές συμφωνίες.
«Η εβδομάδα του ΟΗΕ προσφέρει κάθε δυνατότητα για διάλογο και διαμεσολάβηση, κάθε ευκαιρία για εξεύρεση λύσεων» σημείωσε.
Προτεραιότητες του Γενικού Γραμματέα στην επερχόμενη Σύνοδο θα είναι η κατάπαυση του πυρός και ο δρόμος προς την ειρήνη σε Γάζα, Ουκρανία και Σουδάν, ισχυρότερη δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, έναρξη Παγκόσμιου Διαλόγου για τη Διακυβέρνηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, χειροπιαστή πρόοδος για την ατζέντα γυναίκες και κορίτσια (Beijing+30) και στήριξη της πρωτοβουλίας UN80 για τον εκσυγχρονισμό του ΟΗΕ.
Αναμένονται πάνω από 150 διμερείς επαφές για τη γεφύρωση ρηγμάτων και επανεκκίνηση διαδικασιών ειρήνης (Ουκρανία, Μέση Ανατολή, Σουδάν, ΛΔ Κονγκό, Σομαλία, Κυπριακό, κ.ά.).
Για το Κυπριακό, ο κ. Γκουτέρες ανέφερε ότι θα έχει συναντήσεις με τους ηγέτες και των δύο πλευρών, ενώ για την προοπτική επανέναρξης των συνομιλιών ανέφερε ότι «δεν είμαι αισιόδοξος, δεν είμαι απαισιόδοξος· είμαι αποφασισμένος. Δεν θα τα παρατήσω».
Στόχος του Γενικού Γραμματέα είναι να κρατήσει ανοιχτό τον δίαυλο διαμεσολάβησης και να συμβάλει στην επανεκκίνηση της διαδικασίας.
Για το Παλαιστινιακό επανέλαβε ότι η νομική διαπίστωση γενοκτονίας ανήκει στα δικαστικά όργανα (ICJ), επισημαίνοντας την εν εξελίξει υπόθεση. Περιέγραψε την κατάσταση στη Γάζα ως «ηθικά, πολιτικά και νομικά απαράδεκτη» λόγω μαζικών θανάτων αμάχων, εκτεταμένης καταστροφής, εκτοπισμού και εμποδίων στην παράδοση ανθρωπιστικής βοήθειας. Καταδίκασε τις επιθέσεις της Χαμάς τον Οκτώβριο και τάχθηκε υπέρ ενός μελλοντικά αφοπλισμένου παλαιστινιακού κράτους υπό την Παλαιστινιακή Αρχή.
Ζήτησε άμεση κατάπαυση του πυρός, άμεση και χωρίς όρους απελευθέρωση ομήρων και απρόσκοπτη ροή στην ανθρωπιστική βοήθεια. Είναι ανοικτός σε συνάντηση με τον Πρωθυπουργό Νετανιάχου και ελπίζει ότι οι προσπάθειες ΗΠΑ-Κατάρ θα καταλήξουν σε σοβαρές διαπραγματεύσεις.
Για τη συνεργασία με τις ΗΠΑ, σημείωσε ότι ο ΟΗΕ «δεν έχει καρότα και μαστίγια», ενώ οι ΗΠΑ έχουν—κι ο συνδυασμός μπορεί να ενισχύσει τη μεσολάβηση. Σημειώνεται ότι στο περιθωρίου της Συνόδου, ο κ. Γκουτέρες θα συναντηθεί για πρώτη φορά με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.
Για τη λήξη του πολέμου στην Ουκρανία, ο κ. Γκουτέρες δεν εμφανίζεται βραχυπρόθεσμα αισιόδοξος, καθώς οι θέσεις των δύο πλευρών είναι ασύμβατες. Κάθε κατάπαυση πυρός, ανέφερε, πρέπει να οδηγεί σε λύση στη βάση του Χάρτη των ΗΕ, του διεθνούς δικαίου και των αποφάσεων της ΓΣ.
Απαντώντας σε ερώτηση για το Αφγανιστάν, χαρακτήρισε τον αποκλεισμό γυναικών και κοριτσιών από τους Ταλιμπάν ως «απαράδεκτο» και «ανόητο», ζητώντας ανθρωπιστική πρόσβαση και ισότητα φύλων.
Εξήρε το έργο της UNIFIL, κάλεσε το Ισραήλ να σεβαστεί την κατάπαυση του πυρός και να αποσυρθεί από θέσεις του εντός Λιβάνου και στήριξε τον στόχο της λιβανικής κυβέρνησης για μονοπώλιο στη χρήση νόμιμης βίας.
Σχετικά με τη μεταρρύθμιση του ΟΗΕ, παραδέχθηκε την "παράλυση" του ΣΑ λόγω των υφιστάμενων γεωπολιτικών διαιρέσεων, υπερασπιζόμενος όμως την αξία του ΟΗΕ συνολικά (ανθρωπιστική δράση, πρωτοπορία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όρια στην Τεχνητή Νοημοσύνη, υποστήριξη της δίκαιης οικονομικής ανάπτυξης).
Ο κ. Γκουτέρες ανέφερε επίσης ότι αντιμετωπίζει θετικά τις προτάσεις που έχουν κατατεθεί προς την κατεύθυνση του περιορισμού της δυνατότητας χρήσης του βέτο από πλευράς των πέντε Μόνιμων Μελών του ΣΑΗΕ.
Ο επικεφαλής του ΟΗΕ εισηγείται μείωση του προϋπολογισμού του
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ πρότεινε στα κράτη μέλη τη μείωση κατά περίπου 15% του τακτικού προϋπολογισμού του 2026 του οργανισμού, που συνεχίζει να είναι αντιμέτωπος με χρόνιους περιορισμούς δημοσιονομικής φύσης, κρίση που κλιμακώθηκε εξαιτίας της πολιτικής του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, περικοπή που θα σημάνει ότι θα καταργηθούν πάνω από 2.500 θέσεις απασχόλησης.
Την άνοιξη, ο Αντόνιο Γκουτέρες υπέβαλε στα κράτη μέλη πρόταση για προϋπολογισμό 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων το 2026, επιπέδου ουσιαστικά ίσου με αυτόν του 2025, όμως συνέχισε να εργάζεται για την αναθεώρησή του προς τα κάτω, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας ΟΗΕ 80, με σκοπό να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του θεσμού.
Σε δυο επιστολές του που δημοσιοποιήθηκαν χθες Τρίτη, ενημέρωσε τα κράτη μέλη και το προσωπικό του ΟΗΕ για την πρόταση που συμπεριλαμβάνει μείωση κατά «15% και πλέον του τακτικού προϋπολογισμού», ή αλλιώς κατά περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια, καθώς και κατάργηση χονδρικά του 19% των θέσεων που χρηματοδοτούνται από αυτό το μέρος του.
Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο του ΟΗΕ, ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός θα ανέλθει κατά συνέπεια σε 3,238 δισεκατομμύρια δολάρια κι η μείωση συνεπάγεται την κατάργηση 2.681 θέσεων.
Στην επιστολή του στο προσωπικό, ο Γενικός Γραμματέας διαβεβαίωσε πως ο αντίκτυπος θα είναι κατανεμημένος στους τρεις πυλώνες του ΟΗΕ (ειρήνη και ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα, βιώσιμη ανάπτυξη) και ότι κάποιοι τομείς θα εξαιρεθούν, ιδίως τα προγράμματα αρωγής στα φτωχότερα κράτη.
«Για ορισμένους συναδέλφους, οι αλλαγές αυτές μπορεί να σημάνουν μετεγκατάσταση των ιδίων και των οικογενειών τους», για άλλους αλλαγές θέσεων, για «ορισμένους» απολύσεις, επισήμανε ακόμη ο Αντόνιο Γκουτέρες.
Ο επικεφαλής του ΟΗΕ είχε ήδη εισηγηθεί τη μετεγκατάσταση καταρχήν κάποιων υπηρεσιών από τη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη σε λιγότερο ακριβές πόλεις, όπως το Ναϊρόμπι — η πρόταση αφορά σε αυτό το στάδιο λίγους περισσότερους από 200 εργαζόμενους.
Η πρόταση για τον προϋπολογισμό θα συζητηθεί από τα κράτη μέλη ενόψει της υιοθέτησής της από τη Γενική Συνέλευση ως τα τέλη της χρονιάς.
Ο ΟΗΕ είναι αντιμέτωπος επί χρόνια με χρόνια κρίση ρευστότητας, οφειλόμενη στο ότι κάποια κράτη μέλη δεν καταβάλλουν πλήρως την υποχρεωτική συνεισφορά τους στον τακτικό προϋπολογισμό του, ενώ άλλα δεν προχωρούν σε πληρωμές έγκαιρα.
Έτσι οι ΗΠΑ, η χώρα με τη μεγαλύτερη συνεισφορά στον τακτικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ (πάνω από το 22%, βάσει ποσόστωσης που έχει οριστεί από τη Γενική Συνέλευση) είχαν συσσωρευμένες στα τέλη του Ιανουαρίου καθυστερούμενες οφειλές 1,5 δισεκ. δολαρίων και δεν κατέβαλαν απολύτως τίποτε μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη. Ενώ, το 2024, η Κίνα, η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη συμβολή (20%), δεν κατέβαλε τα προβλεπόμενα κεφάλαια παρά στα τέλη του Δεκεμβρίου.
Σε αυτά τα προβλήματα ρευστότητας προστίθενται οι αυξανόμενες ανησυχίες για περαιτέρω μείωση των χρηματοδοτήσεων από την κυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ Τραμπ. Πολλές υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν ήδη υποστεί βαριά πλήγματα από τις μαζικές περικοπές της αμερικανικής οικονομικής βοήθειας στο εξωτερικό.
