Μεξικό: Ιστορική, αλλά υποτονική, η πρώτη ψήφος για την εκλογή δικαστών

Μόλις λίγο περισσότεροι από ένας Μεξικανός στους δέκα συμμετείχαν χθες, Κυριακή, στη μοναδική στον κόσμο εκλογή με καθολική ψηφοφορία όλων των δικαστών μέχρι και το Ανώτατο Δικαστήριο, μια μεταρρύθμιση της οποίας υπεραμύνθηκε η αριστερά, που βρίσκεται στην εξουσία, για να καταπολεμήσει τη «διαφθορά» στους κόλπους της δικαιοσύνης.

Ήταν «πλήρης επιτυχία», διακήρυξε εντούτοις η αριστερή πρόεδρος της χώρας Κλαούντια Σέινμπαουμ λίγο μετά την πρώτη εκτίμηση του Εθνικού Εκλογικού Ινστιτούτου (INE): μεταξύ 12,57% και 13,32% των περίπου 100 εκατομμυρίων εγγεγραμμένων ψηφοφόρων μετέβησαν χθες στις κάλπες.

«Σχεδόν 13 εκατομμύρια Μεξικανές και Μεξικανοί άσκησαν για πρώτη φορά στην ιστορία το δικαίωμά τους να αποφασίζουν ποιοι πρέπει να είναι οι νέοι υπουργοί (σ.σ.: τα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου) και οι δικαστές», δήλωσε η πρόεδρος σε βίντεο στο X.

Σε σύγκριση, η ίδια η Σέινμπαουμ είχε εκλεγεί πριν από μόλις ένα χρόνο με συμμετοχή άνω του 60% ως πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία του Μεξικού, κερδίζοντας σχεδόν το 60% των ψήφων.

«Το Μεξικό είναι η πιο δημοκρατική χώρα του κόσμου», πρόσθεσε η πρώην δήμαρχος της Πόλης του Μεξικού ολοκληρώνοντας ένα μήνυμα διάρκειας 2 λεπτών και 31 δευτερολέπτων, με το οποίο υπερασπίσθηκε αυτές τις νέου τύπου εκλογές, ακρογωνιαίο λίθο της συνταγματικής μεταρρύθμισης της δικαστικής εξουσίας.

«Οφείλουμε να μην ξεχάσουμε ότι η σημερινή δικαστική εξουσία, την οποία ορισμένοι υπερασπίζονται, φέρει την ευθύνη ότι ευνόησε μέλη της οργανωμένης εγκληματικότητας», δήλωσε η πρόεδρος.

«Το ήμισυ της δικαστικής εξουσίας (...) βρίσκεται στη θέση που βρίσκεται λόγω νεποτισμού», τόνισε.

Οι χθεσινές εκλογές ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος μιας συνταγματικής μεταρρύθμισης που είχε προωθηθεί από τον προκάτοχο και πολιτικό μέντορα της Σέινμπαουμ, τον Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ, λίγο πριν της παραδώσει την εξουσία την 1η Οκτωβρίου.

Πατέρας της μεταρρύθμισης, ο πρώην πρόεδρος έκανε εξάλλου την πρώτη πολιτική επανεμφάνισή του από τον Οκτώβριο, πηγαίνοντας να ψηφίσει στην Παλένκε (Τσιάπας, νότιο Μεξικό) για να χαιρετίσει μια «ιστορική εκλογή».

Η πρόεδρος ψήφισε στην Πόλη του Μεξικού και χρειάσθηκε 11 λεπτά και 10 δευτερόλεπτα για να συμπληρώσει τα ψηφοδέλτια, υπολόγισε το ενημερωτικό τηλεοπτικό δίκτυο Milenio TV, το οποίο υπογράμμισε την «πολυπλοκότητα» των διαδικασιών.

Συνολικά διακυβεύονταν 881 θέσεις δικαστών σε ομοσπονδιακό επίπεδο, από τους περιφερειακούς δικαστές μέχρι τα εννέα μέλη του Ανώτατου Δικαστηρίου. Περίπου 1.700 δικαστές πρόκειται επίσης να εκλεγούν σε 19 από τις 32 πολιτείες. Συμπληρωματικές εκλογές θα διεξαχθούν το 2027.

Οι ψηφοφόροι έπρεπε να επιλέξουν ανάμεσα σε εκατοντάδες υποψηφίους με ψηφοδέλτια διαφορετικού μεγέθους, κάτι που μπορούσε να απαιτήσει ώρες έρευνας, εξηγεί ο Ντέιβιντ Σιρκ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο στις Ηνωμένες Πολιτείες.

«Δεν ήξερες τους υποψηφίους, εκτός απ' αυτούς που έκαναν βίντεο στο TikTok», πρόσθεσε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Λέσλι Μορένο, μια 30χρονη δικηγόρος, η οποία πήγε εντούτοις να ψηφίσει.

Στην Πόλη του Μεξικού, εκατοντάδες επικριτές της μεταρρύθμισης συγκεντρώθηκαν με πλακάτ που έγραφαν «Όχι στη δικτατορία» ή «Όχι στη δικαστική απάτη. Εγώ δεν ψηφίζω».

«Η Δημοκρατία χάθηκε. Ο διαχωρισμός των εξουσιών χάθηκε και βρισκόμαστε σε μια ντε φάκτο δικτατορία», δήλωσε στην τηλεόραση του Γαλλικού Πρακτορείου η 60χρονη συνταξιούχος Λετίσια Ραμίρες.

Οι αντίπαλοι της μεταρρύθμισης, όπως αυτή, κατηγορούν το αριστερό Κίνημα για την Εθνική Αναγέννηση (Morena), που βρίσκεται στην εξουσία από το Δεκέμβριο του 2018, ότι θέλει να θέσει υπό τον έλεγχό του το δικαστικό μηχανισμό.

Ο επικεφαλής του αντιπολιτευόμενου κόμματος PRI, ο Αλεχάντρο Μορένο, κατήγγειλε μια «φάρσα».

Η μάχη κατά της ατιμωρησίας αποτελεί επίσης ένα διακύβευμα της μεταρρύθμισης του δικαστικού συστήματος.

Το Μεξικό, το οποίο έχει πληθυσμό σχεδόν 130 εκατομμύρια κατοίκους, καταγράφει κάθε χρόνο 30.000 φόνους. Οι περισσότεροι μένουν ατιμώρητοι.

Η χώρα έχει έξι από τις οκτώ εγκληματικές συμμορίες της λατινικής Αμερικής που χαρακτηρίσθηκαν «τρομοκρατικές οργανώσεις» από τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ.

Η μη κυβερνητική οργάνωση Defensorxs εντόπισε σχεδόν 20 υποψηφίους οι οποίοι έχουν ή είχαν στο παρελθόν σχέσεις με προσωπικότητες του εγκλήματος.

Μεταξύ αυτών, η Σίλβια Ντελγκάδο, πρώην δικηγόρος του Χοακίν «Τσάπο» Γκουσμάν, συνιδρυτή του καρτέλ της Σιναλόα, ο οποίος έχει καταδικασθεί σε ισόβια στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ντελγκάδο είναι υποψήφια για μια θέση ποινικού δικαστή στη Σιουδάδ Χουάρες, πόλη στη μεθόριο με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Άλλο παράδειγμα: ο Λεοπόλντο Τσάβες, ο οποίος έκανε προεκλογική εκστρατεία στη βόρεια πολιτεία Ντουράνγκο, πέρασε έξι χρόνια στη φυλακή στις Ηνωμένες Πολιτείες για λαθρεμπόριο μεταμφεταμινών. «Ουδέποτε σας πούλησα τον εαυτό μου σαν τον τέλειο υποψήφιο», υποστήριξε σε βίντεο στο Facebook.

Οι υποψήφιοι πρέπει να διαθέτουν πτυχίο Νομικής, να έχουν πείρα και «καλή φήμη».

Η διαφθορά είναι ωστόσο ακόμη μεγαλύτερη στο επίπεδο των εισαγγελέων, απ' ό,τι των δικαστών, υπενθυμίζει ο Σιρκ του πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο.

«Είναι πολύ πιο εύκολο να εξαγοράσεις έναν εισαγγελέα» απ' ό,τι «να επηρεάσεις ένα δικαστή», εξηγεί ο Σιρκ, διευθυντής ενός προγράμματος έρευνας για τη δικαιοσύνη στο Μεξικό.

(ΑΠΕ-ΜΠΕ)