Οι ηγέτες των χωρών της BRICS, μεταξύ των οποίων είναι οι πρόεδροι της Κίνας Σι Τζινπίνγκ, της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν και ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, έκαναν έκκληση για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και συζήτησαν ένα εναλλακτικό, μη δυτικό σύστημα πληρωμών, όμως αναφέρθηκαν μόνο μία φορά στην Ουκρανία στο τελικό ανακοινωθέν της συνόδου τους.
Η BRICS είναι σήμερα μια ομάδα κρατών που αντιπροσωπεύει το 45% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 35% της παγκόσμιας οικονομίας.
Στο τελικό ανακοινωθέν, έκτασης 43 σελίδων, γίνεται αναφορά από τα γεωπολιτικά ζητήματα μέχρι τα ναρκωτικά, την αντιμετώπιση των μελλοντικών πανδημιών και την τεχνητή νοημοσύνη, ακόμη και για την προστασία των μεγάλων αιλουροειδών, όμως για ορισμένα σημαντικά θέματα δεν υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες. Μεταξύ άλλων, αφήνεται να εννοηθεί ότι έχει επιτευχθεί μικρή πρόοδος προς τη δημιουργία ενός εναλλακτικού συστήματος πληρωμών, που κάποιες χώρες ελπίζουν ότι θα βοηθούσε στις συναλλαγές μεταξύ των μελών της BRICS. Το δολάριο δεν αναφέρεται καθόλου.
«Συμφωνούμε να συζητήσουμε και να μελετήσουμε τη δυνατότητα υλοποίησης μιας ανεξάρτητης, διασυνοριακής δομής, της BRICS Clear, μιας πρωτοβουλίας που θα συμπληρώνει την υπάρχουσα δομή των χρηματοπιστωτικών αγορών» και «αναθέτουμε στους υπουργούς Οικονομικών και τους Κεντρικούς Τραπεζίτες να συνεχίσουν να μελετούν το ζήτημα των τοπικών νομισμάτων, των μεθόδων πληρωμών και των πλατφορμών και να μας υποβάλουν αναφορά» στην επόμενη σύνοδο.
Το ανακοινωθέν χρησιμοποιεί σκληρή γλώσσα για τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή, όπου ζητείται η κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη και καταγγέλλονται οι ισραηλινές «επιθέσεις εναντίον ανθρωπιστικών επιχειρήσεων, εγκαταστάσεων, προσωπικού και σημείων διανομής» βοήθειας. Οι ηγέτες ζητούν επίσης από το Ισράηλ «να σταματήσει αμέσως» τις επιθέσεις εναντίον της δύναμης του ΟΗΕ στον Λίβανο (UNIFIL) και να σεβαστεί την εδαφική ακεραιότητα αυτής της χώρας.
Η Ουκρανία αναφέρεται μόνο μία φορά. «Υπενθυμίζουμε τις εθνικές μας θέσεις όσον αφορά την κατάσταση εντός και γύρω από την Ουκρανία, όπως έχουν εκφραστεί στα αρμόδια φόρουμ. Σημειώνουμε με εκτίμηση τις σχετικές προτάσεις μεσολάβησης και θετικής παρέμβασης που στοχεύουν στην ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης μέσω του διαλόγου και της διπλωματίας».
Το ακρωνύμιο BRIC επινοήθηκε το 2001 από τον τότε επικεφαλής οικονομολόγο της τράπεζας Goldman Sachs, τον Τζιμ Ο’Νιλ, σε μια ερευνητική εργασία του για την τεράστια δυνατότητα ανάπτυξης της Βραζιλίας (B), της Ρωσίας (R), την Ινδίας (I) και της Κίνας (C). Οι ηγέτες είπαν ότι θα επιδιώξουν την ανάπτυξη της ομάδας, αλλά δεν ήταν σαφείς για το αν θα διευρυνθεί περαιτέρω ή όχι. Ο Πούτιν είπε ότι περισσότερες από 30 χώρες έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να ενταχθούν στην ομάδα αλλά είναι σημαντικό να υπάρξει ισορροπία.
Οι ηγέτες ζήτησαν επίσης να συμμετάσχουν περισσότερο στο μέλλον οι χώρες του Νότου στη λήψη των διεθνών αποφάσεων.
EPA/ALEXANDER NEMENOV
Εκκλήσεις για ειρήνη
Νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της συνόδου, οι εκκλήσεις για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή διαδέχονταν η μία την άλλη, με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να δηλώνει ότι βλέπει «ευνοϊκά» τις προτάσεις για μεσολάβηση εκ μέρους των εταίρων του.
Για την Ουκρανία, οι θέσεις της Μόσχας και του Κιέβου μοιάζουν επί του παρόντος ασυμβίβαστες, οι μάχες μαίνονται και οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις είναι μόνο υποθετικές, 32 μήνες μετά τη ρωσική εισβολή. Όσο για τη Μέση Ανατολή, ο πόλεμος που ξεκίνησε στη Λωρίδα της Γάζας μετά την επίθεση της Χαμάς στο ισραηλινό έδαφος, στις 7 Οκτωβρίου 2023, επεκτάθηκε τώρα και στον Λίβανο, όππου ο ισραηλινός στρατός εντείνει τις επιχειρήσεις του εναντίον της Χεζμπολάχ.
«Πρέπει να αποφύγουμε μια κλιμάκωση» στην Ουκρανία και «να εργαστούμε από κοινού» για την επιστροφή της ειρήνης στη Μέση Ανατολή, είπε ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ιγκνάσιο Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος έκανε μια παρέμβαση μέσω βιντεοκλήσης στη σύνοδο. «Αυτή τη στιγμή, που αντιμετωπίζουμε δύο πολέμους οι οποίοι έχουν την πιθανότητα να γίνουν παγκόσμιοι, είναι βασικό να αποκαταστήσουμε τη δυνατότητά μας να συνεργαζόμαστε για έναν κοινό σκοπό», πρόσθεσε.
Ο πρόεδρος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ αναφέρθηκε σε τρεις βασικές αρχκές: να μην επεκταθεί το πεδίο πολέμου στην Ουκρανία, να μην υπάρξει κλιμάκωση των μαχών και να μην γίνουν προβοκάτσιες από τη μία ή την άλλη πλευρά.
Χθες, ο πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι διαβεβαίωσε ότι είναι σε επαφή τόσο με τη Μόσχα όσο και με το Κίεβο και εξέφρασε την υποστήριξή του σε κάθε προσπάθεια που γίνεται για την αποκατάσταση της ειρήνης και της σταθερότητας.
«Πολλές χώρες εκφράζουν την επιθυμία να συμβάλουν πιο ενεργά στη διαδικασία διευθέτησης, δηλώνοντας έτοιμες να αναλάβουν τον ρόλο του μεσολαβητή, κάτι που αντιμετωπίζεται ευνοϊκά από τον πρόεδρο της Ρωσίας», τον Βλαντίμιρ Πούτιν, είπε ο εκπρόσωπός του, Ντμίτρι Πεσκόφ.
«Καλώ όλα τα μέλη της σημαντικής ομάδας των BRICS να χρησιμοποιήσουν κάθε συλλογική και ατομική δυνατότητά τους για να μπει τέλος στον πόλεμο στη Γάζα και τον Λίβανο», είπε από την πλευρά του ο πρόεδρος του Ιράν Μασούντ Πεζεσκιάν.
Το Ιράν κατηγορείται από τη Δύση ότι εφοδιάζει τη Ρωσία με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους μικρού βεληνεκούς. Η Κίνα είναι η βασική υποστηρίκτρια του Βλαντίμιρ Πούτιν απέναντι στη Δύση ενώ η Ινδία επικρίνεται για τις αγορές μεγάλων ποσοτήτων ρωσικού πετρελαίου μετά το 2022. Ο Λούλα έχει επίσης επικριθεί σφοδρά από την Ουκρανία και τη Δύση επειδή καταδίκασε μεν τη ρωσική εισβολή του 2022 αλλά είπε ότι οι ευθύνες για τον πόλεμο είναι μοιρασμένες.
Αύριο Πέμπτη ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες θα συναντηθεί με τον Πούτιν, σύμφωνα με το Κρεμλίνο. Αυτή θα είναι η πρώτη επίσκεψή του στη Ρωσία από τον Απρίλιο του 2022. Ένας από τους εκπροσώπους του, ο Φαρχάν Χακ, είπε ότι ο γενικός γραμματέας θα επαναλάβει τις γνωστές θέσεις του για τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις προϋποθέσεις για μια δίκαιη ειρήνη, βασισμένη στις αποφάσεις των Ηνωμένων Εθνών και το διεθνές δίκαιιο. Το Κίεβο ωστόσο σχολίασε ότι ήταν μια «κακή επιλογή» η απόφαση του Γκουτέρες να πάει στο Καζάν ενώ ο Εσθονός υπουργός Εξωτερικών Μάρκους Τσάχκνα είπε ότι η επίσκεψη αυτή συνιστά μια «σαφή νίκη της προπαγάνδας του καθεστώτος του Πούτιν».
