Γιορτάζοντας το ελληνικό καλοκαίρι στο φετινό Evia Film Project στη Βόρεια Εύβοια, μέσα από το ελληνικό σινεμά, μέσα στο ελληνικό τοπίο και κάτω από το ελληνικό φως, μόνο αισιοδοξία μπορείς να νιώθεις απολαμβάνοντας την ομορφιά του, παρά τα τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα που έχουν προκύψει κι εκείνα που έχει προκαλέσει ο υπερτουρισμός. Στην σημαντική ημερίδα στο κτίριο Μελά δίπλα στη θάλασσα, μας απασχόλησε η βιωσιμότητά του, τα στερεότυπα που το έχτισαν και η αποδόμησή τους, η ανάγκη να παρθούν άμεσα μέτρα προστασίας του, αλλά και οι ιδιαίτερες συνθήκες που κάνουν απαιτητική τη διαδικασία παραγωγής μιας ταινίας τους καλοκαιρινούς μήνες.
Ο κινηματογραφικός κόσμος κλήθηκε σε αυτήν την ημερίδα να στείλει μέσα από τις ταινίες, τα ντοκιμαντέρ, τις εικόνες του και τα λόγια του, ένα ισχυρό μήνυμα παντού, σε υπεύθυνους, αρμόδιους και απλούς πολίτες: Το ελληνικό καλοκαίρι είναι πολύτιμο αλλά είναι ευάλωτο. Το ελληνικό καλοκαίρι δεν είναι πια ανέμελο, είναι ανήσυχο, τραυματισμένο κι εκπέμπει αγωνιώδες SOS για να σωθεί. Όσο πιο γρήγορα καταλάβουμε το επείγον του πράγματος, τόσο πιο έγκαιρα θα το προστατεύσουμε.
Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Καρτάλης εξηγεί γιατί δεν μπορεί να είναι πια τόσο ανέμελο το ελληνικό καλοκαίρι
«Θελήσαμε να επαναπροσεγγίσουμε το ελληνικό καλοκαίρι και να αναλογιστούμε τι ακριβώς σημαίνει να ζεις μέσα σε αυτό», είπε ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, δίνοντας τον λόγο στον καθηγητή Φυσικής Περιβάλλοντος και Κλίματος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κλιματική Αλλαγή, Κωνσταντίνο Καρτάλη, που όσα είπε κάθε άλλο παρά μας ευφράναν την καρδιά και εύχομαι να τα ξανασκεφτούμε ξαπλωμένοι στις ξαπλώστρες μας, ακριβώς για να τις έχουμε και αρκετές δεκαετίες μετά: «Τι πρέπει να κάνουμε για να παραμείνει ανέμελο το καλοκαίρι μας; Αν είναι ακόμη και δεν έχουν αρχίσει να χτυπούν οι καμπάνες…», αναρωτήθηκε ο καθηγητής, κάνοντάς μας έναν “περίπατο” όπως είπε, στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον του στη χώρα μας και όχι μόνο: στις μεγάλες αλλαγές των τελευταίων 30 ετών, την όλο και μεγαλύτερη –άρα επικίνδυνη– διάρκεια του θέρους, την άνοδο της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο –ένα κλιματικό hotspot, μια περιοχή δηλαδή όπου η κλιματική αλλαγή εξελίσσεται ταχύτερα και εντονότερα από άλλες περιοχές του πλανήτη, όπως συμβαίνει και στην Καραϊβική, την Αρκτική κλπ. Στην καταστροφή του οικοσυστήματος τουριστικών νησιών όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, όπου οι θερμικές ανωμαλίες που παρατηρούνται προκλήθηκαν από την κακή διαχείριση και την υπερανάπτυξη και είναι πλέον πολύ δύσκολο η κατάσταση να αντιστραφεί.
Στην υπερθέρμανση των θαλασσών μας που διαρκώς ανεβαίνει η στάθμη τους, ενώ οι θαλάσσιοι καύσωνες που δημιουργούνται στη Μεσόγειο επηρεάζουν την βιοποικιλότητα, την ιχθυοπανίδα και τις καιρικές συνθήκες της περιοχής –κι αν τα μελτέμια του Αιγαίου είναι ευεργετικά, πλέον είναι και επικίνδυνα καθώς συμβάλλουν με τα μποφόρ τους στις μεγάλες φωτιές. Στις πολύ πιο επιθετικές πια πυρκαγιές, τις mega-fires, που είναι πλέον πολύ δύσκολα κατασβέσιμες –οι εικόνες από τις φωτιές της Εύβοιας και τα 570.000 καμένα στρέμματα, ξύπνησαν τις μαύρες μέρες–, καθώς πλέον έχουμε συχνά ταυτόχρονα καύσωνα και ξηρασία και οι φωτιές φθάνουν να μπαίνουν ακόμη και μέσα στην πόλη (δες Βριλήσσια πέρσι). Στην Αττική έχει καεί το 37% των δασών της τα τελευταία 8 χρόνια. Στην ανθρώπινη εισβολή στις φυσικές κατασκευές, όπως την ανέγερση πολυκατοικιών ακριβώς μπροστά στο παραλιακό μέτωπο –και μόνο που βλέπω το τσιμέντο να αυξάνεται καθημερινά στην Αθηναϊκή και καλά Ριβιέρα, στο συγκεκριμένο κομμάτι του Ελληνικού, μου ματώνει η ψυχή. Στο αστικό καλοκαίρι, ένα «σχεδόν χαμένο ζήτημα», όπως το χαρακτήρισε, καθώς «οι ίδιες οι πόλεις ανεβάζουν θερμοκρασία λόγω του τρόπου που είναι χτισμένες και πλέον στην Ελλάδα έχουμε τροπικές νύχτες –κάτι κάθε άλλο παρά εξωτικό, πιστέψτε με–, δηλαδή βραδινές θερμοκρασίες πάνω από 25 βαθμούς Κελσίου. Και βέβαια περισσότερο επηρεάζονται οι πυκνοκατοικημένες φτωχότερες περιοχές, άρα υπάρχει και μία ταξική διάσταση στο ζήτημα της κλιματικής κρίσης», σημείωσε.
«Το μεγάλο θέμα είναι να περιοριστεί το διοξείδιο του άνθρακος, τόνισε, το οποίο συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο εξαιτίας του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, του λιγνίτη και του κάρβουνου, αυξάνοντας αντίστοιχα την θερμοκρασία του πλανήτη. Για αυτό δήλωσε υπέρμαχος των ανεμογεννητριών, αναγνωρίζοντας όμως τα σοβαρά προβλήματα που έχουν προκύψει εξαιτίας τους σε διάφορες περιοχές και θεωρώντας ότι, αν όντως λυθούν, θα βοηθήσουν στη βελτίωση της κατάστασης. «Πρέπει να μην έχουμε διοξείδιο του άνθρακος ώστε να μην θερμαίνεται ο πλανήτης και σταδιακά να αποκατασταθεί η κατάσταση. Είναι εύκολο; Πολύ δύσκολο».
Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα με την οποία τα κράτη παίρνουν αποφάσεις για να την αντιμετωπίσουν
Είπε και πολλά άλλα ακόμη ο καθηγητής στην άκρως ενδιαφέρουσα ομιλία του, και ένιωθε και τύψεις λέγοντάς τα, όπως μας αποκάλυψε, γιατί δεν ήθελε να μας χαλάσει το κέφι. Αλλά τι να κάνει, να μην τα πει; Μήπως κι επιτέλους γίνουν κτήμα μας και ξυπνήσουμε από τη ραστώνη μας; Πάλι καλά που μάθαμε ότι 446 περιοχές της χώρας, δηλαδή το 27% της, είναι περιοχές Natura «άρα έχουμε ακόμη αντοχές για τη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία του περιβάλλοντος – όμως μόνο 7 έχουν σχέδιο διαχείρισης… Το πρόβλημα είναι αναστρέψιμο, αλλά πρέπει να μπουν όρια, να υπάρξει σύστημα δουλειάς, να ληφθούν ορισμένες πολύ σοβαρές, στιβαρές αποφάσεις - και πρέπει να ληφθούν γρήγορα. Η ταχύτητα με την οποία εξελίσσεται η κλιματική αλλαγή είναι μεγαλύτερη από την ταχύτητα με την οποία τα κράτη παίρνουν αποφάσεις για να την αντιμετωπίσουν», υπογράμμισε ο κ. Καρτάλης. «Δεν είναι ένα πρόβλημα του παρόντος, είναι ένα πρόβλημα που ξεκινά από το παρελθόν και δεν είναι μόνο περιβαλλοντικό, αλλά και γεωπολιτικό, ενεργειακό, ζήτημα πλούτου, κεφαλαίων κλπ. κλπ. φυσικά», κατέληξε.
Πίστευα πάντα ότι με τον έρωτα που έχουμε για το ελληνικό καλοκαίρι, θα είμασταν ο περισσότερο ευαισθητοποιημένος λαός στον πλανήτη για την κλιματική αλλαγή.
Και τέλειωσε δείχνοντας σκηνές από τον «Γίγαντα» του Τζωρτζ Στίβενς με τον Τζέιμς Ντιν να ανακαλύπτει ξαφνικά το πετρέλαιο και να δηλώνει στον τοπικό προύχοντα Ροκ Χάτσον πως αυτός είναι πια η δύναμη της περιοχής. «Αυτή ήταν και η εξέλιξη του πλανήτη συνολικά… έτσι μεταφράστηκε ο πλούτος, έτσι μεταφράστηκε η κατανάλωση ενέργειας, έτσι χάλασε το κλίμα σε πολλές περιοχές και στη χώρα μας…», είπε. «Πίστευα πάντα ότι με τον έρωτα που έχουμε για το ελληνικό καλοκαίρι, θα είμασταν ο περισσότερο ευαισθητοποιημένος λαός στον πλανήτη για την κλιματική αλλαγή. Αλλά όταν ερωτώνται οι Έλληνες για την κλιματική αλλαγή λένε ότι είναι το τρίτο σημαντικότερο πρόβλημα για τον πλανήτη και όταν φθάνει το θέμα στην Ελλάδα, είναι το έβδομο. Άρα λοιπόν κάτι δεν γίνεται σωστά, δεν μεταδίδουμε ίσως σωστά το μήνυμα εμείς οι επιστήμονες; Για αυτό χρειαζόμαστε και τις δικές σας δυνάμεις, του κινηματογράφου, να συμβάλλουν σε αυτό, καθώς μέσα από την εικόνα έχετε άμεση πρόσβαση στο κοινό».
