Η Marianne Faithfull κατάφερε να επανεφεύρει τον εαυτό της, να ξεπεράσει τον πόνο και να χαράξει μια πορεία γεμάτη σκληρότητα, ομορφιά και διαρκή επανεκκίνηση. Για όλους αυτούς τους λόγους, και για πολλούς ακόμα, δεν θα ξεχαστεί ποτέ.
Από τη σόλο επιτυχία του “As Tears Go By” μέχρι τις πρωταγωνιστικές της εμφανίσεις σε ταινίες όπως The Girl On A Motorcycle και την επιρροή της στη μουσική των Rolling Stones, είχε μια μοναδική, αντισυμβατική πορεία, καθιστώντας την μία από τις πιο αναγνωρίσιμες φιγούρες της δεκαετίας του ‘60.
Γεννήθηκε στο Hampstead του Λονδίνου το 1946 και καταγόταν από αυστριακή αριστοκρατική οικογένεια από την πλευρά της μητέρας της. Ο προπάππος της, Leopold von Sacher-Masoch (από τον οποίο βγήκε και ο όρος μαζοχισμός), έγραψε το ερωτικό μυθιστόρημα Venus in Furs.
Η μητέρα της, η Βαρόνη Eva von Sacher-Masoch, ήταν μισή Εβραία, Ουγγαρέζα και πρώην μπαλαρίνα, που είχε διαφύγει από τους Ναζί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο πατέρας της, ένας εκκεντρικός πράκτορας της MI6 που αργότερα έγινε καθηγητής ιταλικής λογοτεχνίας, εγκατέλειψε την οικογένεια όταν εκείνη ήταν έξι ετών.
Ως μοναχοπαίδι, μεγάλωσε σε ένα συνηθισμένο σπίτι στο Reading, παλεύοντας συχνά με πνευμονίες και φοιτώντας στο καθολικό οικοτροφείο St Joseph's. Όσο ήταν ακόμα στο σχολείο, άρχισε να τραγουδά παραδοσιακά folk τραγούδια a cappella σε τοπικά καφέ, μέχρι που σε ηλικία 16 ετών, μετακόμισε στο Λονδίνο των Swinging Sixties.
Η ερωτική σχέση με τους Rolling Stones και η σκοτεινή πτώση
Στο Λονδίνο η ζωή της άλλαξε ριζικά όταν παρευρέθηκε σε ένα πάρτι των Rolling Stones και την πρόσεξε ο εκκεντρικός παραγωγός τους, Andrew Loog Oldham, που την περιέγραψε ως «έναν άγγελο με τεράστια βυζιά». Δεν πέρασε πολύς καιρός μέχρι που η αιθέρια ξανθιά με τη μαγευτική φωνή τράβηξε την προσοχή όλων των σούπερ σταρ της εποχής. Ο Bob Dylan ήταν τόσο γοητευμένος από αυτήν όταν επισκέφθηκε το Λονδίνο, που της έγραψε ένα ποίημα, το οποίο έσκισε όταν εκείνη τον απέρριψε.
Ο Andrew Loog Oldham, πεπεισμένος ότι μπορούσε να την κάνει σταρ, της έδωσε ένα τραγούδι που είχαν γράψει οι Mick Jagger και Keith Richards, αλλά το είχαν απορρίψει ως «ένα κομμάτι σαβούρα». Η Marianne το ηχογράφησε και έγινε αμέσως επιτυχία, φτάνοντας στο Νο. 10 των βρετανικών charts. Οι Rolling Stones, απογοητευμένοι που είχαν χάσει ένα τέτοιο hit, ηχογράφησαν τη δική τους εκδοχή του “As tears go by”, έναν χρόνο αργότερα. Το 1965, η Marianne Faithfull σημείωσε τρεις ακόμα επιτυχίες στο Top 10, με τα “This Little Bird”, “Summer Nights” και “Come and Stay with Me”, όλα εκ των οποίων έφτασαν και στο Top 40 της Αμερικής.
Η φήμη της συνδέθηκε άρρηκτα με τους Rolling Stones. Αφού ο γάμος της με τον John Dunbar κατέρρευσε, το 1966 ξεκίνησε μια ιδιαίτερα δημοσιοποιημένη σχέση με τον Mick Jagger, αμέσως μετά και τον δικό του χωρισμό του από το μοντέλο και ηθοποιό Chrissie Shrimpton. Μετακόμισε με τον Mick Jagger, αλλά αργότερα αποκάλυψε πως είχε κοιμηθεί με τρία από τα μέλη των Rolling Stones, προτού αποφασίσει ότι ο τραγουδιστής ήταν η καλύτερη επιλογή. Έναν χρόνο αργότερα, το 1967, βρέθηκε σε ένα από τα διασημότερα αστυνομικά «ντου» στην ιστορία της ροκ μουσικής, στο σπίτι του Keith Richards στο Redlands, όπου τα πρωτοσέλιδα της εποχής μιλούσαν για τη γυμνή κοπέλα που ήταν σκεπασμένη μόνο με μια γούνινη κουρελού.
Πιστεύεται ότι οι Mick Jagger, Keith Richards και Marianne Faithfull προσπαθούσαν να συνέλθουν από ένα ολοήμερο trip με LSD. Στην αυτοβιογραφία του, ο Richards περιέγραψε αργότερα το σκηνικό: «Ακούγεται ένα χτύπημα στην πόρτα, κοιτάζω έξω από το παράθυρο και βλέπω ένα σωρό νάνους απ' έξω… Δεν είχα συλληφθεί ποτέ ξανά, και ήμουν ακόμα φτιαγμένος από το LSD».
Εκείνη την εποχή, κυκλοφορούσαν φήμες ότι το πάρτι που διέκοψε η αστυνομία ήταν όργιο και ότι ο Jagger είχε πιαστεί τρώγοντας μια μπάρα σοκολάτας Mars μέσα από τον κόλπο της Faithfull. Ωστόσο, αργότερα αποκαλύφθηκε ότι η αστυνομία είχε εισβάλει σε ένα ήσυχο, οικιακό σκηνικό και ότι η Faithfull μόλις είχε βγει από το ντους και αναγκάστηκε να καλυφθεί με μια γούνινη κουρελού. Η ίδια η Faithfull είχε δηλώσει: «Πώς μπλέχτηκε η Mars σε αυτή την ιστορία, δεν έχω ιδέα... Αυτό δείχνει απλώς τι υπάρχει στο μυαλό των ανθρώπων». Αργότερα, η Faithfull περιέγραψε πώς, ως παρενέργεια της «πτώσης» τους από το LSD, δεν μπορούσαν να σταματήσουν να γελάνε καθώς η αστυνομία έψαχνε το σπίτι, μαζεύοντας στικ λιβανιού και μικροσκοπικά σαπούνια από ξενοδοχεία.
Κατά τη διάρκεια της σχέσης της με τον Jagger, η Faithfull συνυπέγραψε μαζί του και με τον Richards το “Sister Morphine”, το οποίο συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ των Rolling Stones Sticky Fingers το 1971. Η δική της εκδοχή του τραγουδιού κυκλοφόρησε το 1969, με τον Ry Cooder στην κιθάρα και τον Jack Nitzsche στο πιάνο. Αν και αρχικά είχε πιστωθεί ως συνδημιουργός στο single της Decca, το όνομά της αφαιρέθηκε από τις επόμενες εκδόσεις, γεγονός που οδήγησε σε νομική διαμάχη, με αποτέλεσμα να αναγνωριστεί τελικά ως συνθέτρια και στις επανεκδόσεις των Rolling Stones και της ίδιας.
Εκτός από το “Sister Morphine”, θεωρείται ότι αποτέλεσε έμπνευση για τραγούδια των Rolling Stones, όπως το “You Can’t Always Get What You Want” από το Let It Bleed και το “Dear Doctor” από το Beggars Banquet. Ακόμα, λέγεται ότι το τραγούδι των The Beatles, “And Your Bird Can Sing”, γράφτηκε επηρεασμένο από τη σχέση της με τον Jagger.
Το 1968, εμφανίστηκε στο ανέκδοτο τότε φιλμ The Rolling Stones Rock And Roll Circus, το οποίο γυρίστηκε με σκοπό να προβληθεί από το BBC, αλλά κυκλοφόρησε τελικά το 1996. Εκεί ερμήνευσε το “Something Better”. Την ίδια χρονιά, η Faithfull υπέστη αποβολή, χάνοντας το παιδί που είχε με τον Jagger. Ήταν η πρώτη από τρεις αποβολές που θα είχε στη διάρκεια της ζωής της. Όταν χώρισε με τον Jagger το 1970, η ζωή της κατέρρευσε. Πέρασε δύο χρόνια στους δρόμους του Soho, παλεύοντας με τον εθισμό της στην ηρωίνη, και στη συνέχεια έζησε σε μια κατάληψη.
Από το Swinging London στο Παρίσι και η επανανακάλυψή της ως avant-garde καλλιτέχνιδα
Όταν η ζωή της στο Λονδίνο έγινε ασφυκτική, η Faithfull έφυγε για το Παρίσι, όπου βυθίστηκε περισσότερο στον εθισμό, αλλά και στην καλλιτεχνική της αναγέννηση. Στις σκοτεινές γωνιές του Παρισιού, ξαναβρήκε τη φωνή της, μακριά από τη σκιά των Rolling Stones. Το Broken English (1979) ήταν το σημείο μηδέν της νέας Faithfull: η φωνή της δεν ήταν πια αγγελική, αλλά βαθιά, σκληρή και γεμάτη καπνό.
Η επιρροή της στη μόδα των δεκαετιών '60 και '70
Η Marianne Faithfull δεν ήταν απλώς μια τραγουδίστρια· ήταν ένα σύμβολο του Swinging London. Το αιθέριο πρόσωπο, τα μακριά ξανθά μαλλιά και το ανδρόγυνο στυλ της καθόρισαν μια εποχή. Ήταν η ενσάρκωση της αβίαστης κομψότητας, με ρούχα που έμοιαζαν να ανήκουν τόσο σε μια rock 'n' roll σκηνή όσο και σε έναν οίκο υψηλής ραπτικής. Το εμβληματικό λευκό φόρεμά της στα πρώτα χρόνια της καριέρας της, τα φαρδιά ανδρόγυνα παντελόνια, οι κάπες και τα μίνι φορέματα άφησαν ανεξίτηλο στίγμα στη μόδα. Η αισθητική της αλληλεπιδρούσε με τη σκοτεινή, κυνική πλευρά της Beat Generation. Ο William S. Burroughs την είχε χαρακτηρίσει "μια από τις τελευταίες αληθινές bohemian ψυχές".
Μέχρι και σήμερα, φωτογράφοι και σχεδιαστές όπως ο Hedi Slimane και ο Alessandro Michele αντλούν έμπνευση από το στυλ της.
Η ποιητική πλευρά της Marianne
Η σχέση της Faithfull με την ποίηση ήταν πολύ ιδιαίτερη. Το "She Walks in Beauty", μια συλλογή μελοποιημένων ποιημάτων των Byron, Shelley και Keats, ερμηνευμένα με τη βαθιά, ώριμη φωνή της Marianne, είναι η δήλωση αυτής της αγάπης. Και βέβαια, ό,τι τραγουδούσε, είχε πάντα μια ποιητική διάσταση, που αναδείκνυε τη μελαγχολία και την ακατέργαστη ευαισθησία της.
Οι λιγότερο γνωστές κινηματογραφικές της εμφανίσεις
Εκτός από την ταινία "Girl on a Motorcycle", στην οποία έπαιξε δίπλα στον Alain Delon και είναι μια ψυχεδελική, ερωτική περιπέτεια που άφησε εποχή τόσο για το στυλ της όσο και για τη σκανδαλώδη απεικόνιση της γυναικείας σεξουαλικότητας, η Faithfull είχε μια μικρή καριέρα στον κινηματογράφο. Στην ταινία "Irina Palm" (2007), έδωσε μια από τις πιο συγκινητικές της ερμηνείες ως μια γυναίκα που, στα 50 της, εργάζεται σε sex club για να σώσει τον εγγονό της. Ο ρόλος της ήταν μακριά από τη γοητευτική εικόνα της νιότης της, δείχνοντας μια σκληρότητα και ρεαλισμό που απογείωσαν την ερμηνεία της. Παράλληλα, εμφανίστηκε σε ταινίες όπως το "Marie Antoinette" της Sofia Coppola, όπου υποδύθηκε τη Madame du Barry.
Η συμβολή της στην ανάδειξη γυναικείων φωνών στη ροκ μουσική
Αν η Janis Joplin και η Patti Smith έσπασαν τα στεγανά του ανδροκρατούμενου ροκ, η Faithfull έβαλε τα θεμέλια. Από το "Broken English" και μετά, η φωνή της είχε μια ωμότητα που έδειχνε ότι οι γυναίκες στη μουσική δεν χρειάζεται να είναι απλώς "αιθέριες". Καλλιτέχνιδες όπως η PJ Harvey, η Courtney Love και η Florence Welch έχουν αναφερθεί στη Faithfull ως επιρροή τους.
Η σχέση της με την τέχνη και άλλες μορφές έκφρασης
Από τα εξώφυλλα των δίσκων της, μέχρι τις φωτογραφίσεις της με καλλιτέχνες όπως ο David Bailey και ο Robert Mapplethorpe, η Faithfull υπήρξε ένα ζωντανό έργο τέχνης. Η αισθητική της συνδύαζε το ρομαντικό με το σκληρό, το κλασικό με το punk.
Marianne Faithfull και Gothic αισθητική
Από τα '80s και μετά, η μουσική της είχε μια σχεδόν gothic noir ατμόσφαιρα. Οι ερμηνείες της στο "Strange Weather" και το "Before the Poison" θα μπορούσαν να σταθούν δίπλα στα έργα της Nico ή της Diamanda Galás.
Marianne Faithfull και queer κουλτούρα
Παρόλο που δεν ταυτίστηκε ποτέ ανοιχτά ως queer, ήταν ένα underground queer icon. Η ανδρόγυνη εμφάνισή της, η φιγούρα της ως outsider, αλλά και η στήριξή της στη LGBTQ+ κοινότητα την καθιέρωσαν ως σύμβολο.
Η επίδρασή της στη σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική
Το "Broken English" είχε synths και ηλεκτρονικά στοιχεία που προμήνυαν τη new wave και trip-hop αισθητική των '90s. Καλλιτέχνες όπως οι Portishead, οι Massive Attack και η Lana Del Rey έχουν επηρεαστεί από τη σκοτεινή, ατμοσφαιρική της προσέγγιση.
Η Marianne Faithfull μέσα από τα εξώφυλλα των άλμπουμ της
Κάθε εξώφυλλο της Faithfull αφηγείται μια ιστορία: από το αθώο πρόσωπο των '60s, στη ρημαγμένη, αλλά πανίσχυρη φιγούρα των '80s και '90s. Ακόμα και στα τελευταία χρόνια της, η εικόνα της ήταν ένα κομμάτι της μουσικής της.
Η Marianne Faithfull έφυγε, αλλά ποτέ δεν ήταν μια απλή περσόνα. Ήταν ένα ζωντανό έργο τέχνης, μια φωνή που άντεξε τα πάντα και επανήλθε ξανά και ξανά. Ακόμα και στα 70 της, δεν φοβόταν να πειραματιστεί και το απέδειξε με το Negative Capability. Μπορεί να έζησε μια ταραχώδη ζωή, όπως όμως είχε πει και η ίδια: «Ήταν μια σκληρή ζωή, αλλά ήταν δική μου. Και δεν θα την άλλαζα για τίποτα». Σε ευχαριστούμε Marianne.
