Ο Ευθύμης Φιλίππου επισκέπτεται πότε πότε το βιβλιοπωλείο Φωταγωγός, στην στοά Κουρτάκη δύο ορόφους κάτω από τα γραφεία της Popaganda. Στους πάγκους ή τα ράφια βρίσκει και τα δικά του βιβλία, ας πούμε την τελευταία έκδοση που υπογράφει μπλέκοντας κείμενά του, ποιητικά ή πεζά, με φωτογραφίες του Σπύρου Στάβερη (εκδόσεις MNP). Κάθε φορά συναντά την Τζούλια Τσιακίρη, τσιρλίντερ του βιβλιοπωλείου, εκδότρια (Το Ροδακιό) και περιστασιακή αρθρογράφο στην ιστοσελίδα που διαβάζετε. Συζητάνε για διάφορα πράγματα.
Όταν τον αναζητήσαμε για να μας μιλήσει για το φετινό θεατρικό του έργο Ρομπ/ Rob, «μια παράσταση-ανορθόδοξη τελετή γύρω από τη βία, τα στερεότυπα, τη μνήμη, την ταυτότητα, το λογικό και το παράλογο», μια παράσταση για έναν κατά συρροή δολοφόνο που σκηνοθετεί ο Δημήτρης Καραντζάς, εξέφρασε την επιθυμία να του κάνει εκείνη -η Τζούλια- τη συνέντευξη.
Του έκανε, λοιπόν, 10 ερωτήσεις που (ίσως) δεν του έχουν ξαναγίνει ποτέ...
«Ο καθένας σκοτώνει την αγάπη του»/ «Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση»/ «Εμείς οι δυο που ήμασταν ένας». Σε ποιόν από αυτούς τους τρεις στίχους βρίσκεις κάτι ερωτικό; Ύπουλη ερώτηση. Ερώτηση παγίδα. Εμείς οι δυο που ήμασταν ένα θα πω, πέφτοντας στην παγίδα.
Το ψέμα στον έρωτα είναι μονόδρομος; Τώρα, αυτές τις μέρες το ψάχνω, και μια λέω είναι και μια λέω δεν είναι. Δεν έχω καταλήξει ακόμα.
Ποιά είναι η σχέση σου με τη λογική; Βρίσκεις ότι παίζει κάποιο ρόλο στη ζωή, ότι προκύπτει από τη ζωή ή ότι είναι δημιούργημα του ανθρώπινου νου; Πρέπει να μπορεί να εξηγείται λογικά η ζωή για να μπορεί ο άνθρωπος να φάει όλον αυτόν τον πόνο στη μάπα, αλλιώς θα τρελαθεί. Φαντάσου να πάταγες μια μπανανόφλουδα, να έπεφτες και να μην ήξερες ότι η λογική λέει πώς η βαρύτητα σε έκανε να πέσεις κάτω, πώς το αίμα που τρέχει –αν τρέχει- από το χτύπημα κάποια στιγμή θα σταματήσει, πώς όσοι θα σε δουν μάλλον θα γελάσουν, ότι κάποιοι θα ανησυχήσουν, ότι η μαϊμού που μόλις έφαγε τη μπανάνα χόρτασε κλπ. Χωρίς τη λογική, ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει τη ζωή, δεν μπορεί χωρίς εξήγηση να φάει τόσο πόνο για τόσα χρόνια.
Δεν υπάρχουν ωραίες λέξεις για αυτούς που γράφουν. Ούτε το «συγγραφέας» είναι ωραίο, ούτε το «σεναριογράφος». Δεν είναι τραγικό να γράφεις και οι λέξεις που περιγράφουν την ιδιότητά σου να είναι άσχημες;
Το συγγραφικό σινάφι δεν σε παίζει ή μήπως δεν το παίζεις εσύ; Η λέξη σινάφι είναι τρομακτική, είτε πρόκειται για συγγραφικό, είτε για ιατρικό, είτε για συμβολαιογραφικό. Προτιμώ να συζητώ με έναν τραπεζοϋπάλληλο για τα βιβλία που διάβασε στην παραλία το καλοκαίρι ή κάτω από τον γκισέ τον χειμώνα, παρά με έναν εκδότη για τα βιβλία που λιγουρεύτηκε ή με έναν συγγραφέα για τους συγγραφείς που σιχαίνεται. Μου είναι αδιάφορο, βαρετό, επίσης, δεν έχω διαβάσει τόσο πολύ ώστε να μπορώ να μιλάω με αναφορές σε όλες αυτές τις συζητήσεις τριγύρω από τα Εξάρχεια. Η ομοιογένεια στους συγκεντρωμένους ανθρώπους, οι βεγγέρες που σκιάζονται από ένα κοινό χαρακτηριστικό μου θυμίζουν λογική ζωολογικού κήπου που δεν πρέπει οι παπαγάλοι να μπουν επ' ουδενί στο κλουβί των πελεκάνων. Κρίμα δεν είναι;
Κάτι με κάνει να πιστεύω ότι διαθέτεις υπερφυσική παρατηρητικότητα. Νιώθεις ότι κινδυνεύεις να γίνεις έρμαιό της κάποια στιγμή -να αποσυνδεθείς (log out) από την πραγματικότητα λόγω οξείας παρατηρητικότητας; Αυτή τη στιγμή απέναντί μου κάθεται ένα ζευγάρι. Αυτή φοράει γυαλιά κι αυτός της εξηγεί κάτι, κουνώντας συνεχώς τα χέρια του. Γύρω στα 40 κι οι δύο. Αυτή είναι πλάτη σε μένα, αλλά φαίνεται πολύ ερωτευμένη μαζί του. Εκείνος είναι γκέι, αλλά δεν της το έχει πει και δεν φαίνεται να έχει καμία διάθεση να το κάνει. Αυτή πίνει τσάι κι αυτός καπουτσίνο. Δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να πίνει αυτή τσίπουρο κι αυτός ουίσκι σε ψηλό ποτήρι. Νομίζω ότι ο κίνδυνος του να αποσυνδεθεί κανείς από την πραγματικότητα είναι μεγαλύτερος όταν κάποιος δεν παρατηρεί λοιπόν.
Χωρίς τη λογική, ο άνθρωπος δεν μπορεί να αντέξει τη ζωή, δεν μπορεί χωρίς εξήγηση να φάει τόσο πόνο για τόσα χρόνια.
Θυμάσαι τον εαυτό σου να χαράζει μια λέξη στο χαρτί - την πρώτη; Θυμάμαι στο νηπιαγωγείο, τώρα που το λες, ένα άγχος να γίνει το «π» ίσιο ή το «β» σωστό και στρογγυλό. Λες κι άμα ήταν στραβά τα γράμματα, το πρόβατο δε θα ήταν εντάξει, δε θα βέλαζε.
Κοντοστέκομαι μπροστά στην αιμόφυρτη εικονοποιία σου, θαυμάζω την σχέση των λέξεων και την υποβολή που δημιουργείται στο μεσοδιάστημα, είτε είναι σε κείμενο, είτε σε σκηνές σεναρίου, είτε σε διάλογο θεατρικό. Και, λίγο ή πολύ, επικοινωνώ. Να προσπαθήσω περισσότερο; Παίζει να κάνεις κάτι κι εσύ; Ένα κείμενο κι ένας αναγνώστης ή θεατής θα βρεθούν αν είναι, όταν είναι και για όσο είναι. Κι αν δεν βρεθούν, στ' αλήθεια δεν πειράζει καθόλου. Νομίζω προσπάθεια δεν χρειάζεται, ούτε από τη δική σου, ούτε από τη δική μου πλευρά. Σκέψου για πόσα πράγματα προσπαθούμε κι οι δύο καθημερινά, δεν χρειάζεται περισσότερη ταλαιπωρία. Αν είναι να ζοριζόμαστε για να επικοινωνήσουμε περισσότερο με θεατρικά έργα, τότε για τους ανθρώπους τι θα μας μείνει; Παρ' όλα αυτά, ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια.
Πονάς πουθενά; Όταν ήμουν μικρός ήθελα ένα πατίνι κι η μάνα μου δεν μου το έπαιρνε, γιατί είχε πεθάνει ο πατέρας μου από καρδιά και φοβόταν ότι μπορεί να πεθάνω κι εγώ πέφτοντας από το πατίνι. Το αγόρασα κρυφά όταν ήμουν τριάντα δύο, έπεσα σε κάτι μάρμαρα και χτύπησα τον καρπό, τον αγκώνα και τον ώμο. Είπα στη μάνα μου ότι χτύπησα στο μπάσκετ, ενώ δεν έπαιζα ποτέ μπάσκετ. Το πίστεψε. Ο ώμος με πονάει ακόμα. όχι όταν αλλάζει ο καιρός, αλλά σε άλλες φάσεις, άσχετες.
Έλξη ή απώθηση απέναντι στην ομορφιά; Έλξη απεριόριστη, αλλά θα πρέπει να σας πω τι είναι ομορφιά και δεν μπορώ να σας πω.
Η ομοιογένεια στους συγκεντρωμένους ανθρώπους, οι βεγγέρες που σκιάζονται από ένα κοινό χαρακτηριστικό μου θυμίζουν λογική ζωολογικού κήπου που δεν πρέπει οι παπαγάλοι να μπουν επ' ουδενί στο κλουβί των πελεκάνων. Κρίμα δεν είναι;
Διαβάζοντας το καινούριο βιβλίο με τα κείμενά σου και τις φωτογραφίες του Σπύρου Στάβερη, με το μαύρο εξώφυλλο και την καρκινική γραφή στον τίτλο ΟΤΑΝ, ΟΤΑΝ που…. θα μπορούσε ανάποδα να είναι ΝΑΤΟ, ΝΑΤΟ… μου φάνηκε σαν να άκουσα τους τονισμούς, τους ρυθμούς και τα ακόρντα του δημοτικού τραγουδιού. Αλλά και την ωμότητα ή το splatter ή την αμεσότητα που βρίσκουμε εκεί και χάνουμε αργότερα στην εξέλιξη της λογοτεχνικής γραφής. Πώς σου φαίνεται αν σε αποκαλέσουν «λογοτέχνη»; Αυτά τα «λόγος» και «τέχνη» κολλημένα μου προκαλούν δυσφορία. Μου αρέσει πιο πολύ η ελαφρότητα της λέξης «κείμενο». Αλλά το «κειμενογράφος», πάλι, έχει ένα υπαλληλίκι μέσα του. Δεν υπάρχουν ωραίες λέξεις για αυτούς που γράφουν. Ούτε το «συγγραφέας» είναι ωραίο, ούτε το «σεναριογράφος». Δεν είναι τραγικό να γράφεις και οι λέξεις που περιγράφουν την ιδιότητά σου να είναι άσχημες; Ενώ, για παράδειγμα, το «χορευτής» είναι μια ωραία λέξη για αυτούς που χορεύουν, εύηχη, απλή, τους κάνει να θέλουν να χορέψουν κι άλλο. Η ίδια η λέξη, μη σου πω, κάνει κι αυτούς που κάθονται να θέλουν να σηκωθούν να χορέψουν.
Το Όταν, Όταν με κείμενα του Ευθύμη Φιλίππου και φωτογραφίες του Σπύρου Σταβερη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις MNP.
