Πόσο βαθιά μπορεί να σκάψει η κίνηση στη μνήμη; Η χορογράφος και περφόρμερ Εύα Γεωργιτσοπούλου καταθέτει ένα έργο στοχαστικό και σωματικό, ένα προσκύνημα στον πυρήνα της παράδοσης και της προσωπικής ταυτότητας. Στην παράσταση Friend with the Mountain, σε συνεργασία με τη μουσικό Ελίνα Ρίζου επί σκηνής, το ζεϊμπέκικο μεταμορφώνεται· από μοναχικός χορός πολεμιστή γίνεται μια ήσυχη επανάσταση, ένα σύγχρονο ριζωματικό κάλεσμα. Μέσα από μια γυναικεία ενσάρκωση, το έργο δεν αναμετριέται με το παρελθόν, αλλά το αγκαλιάζει — και μέσα από αυτό συνθέτει μια συλλογική, συγκινητική εμπειρία.
Σε μια ανάσα ανάμεσα στις παραστάσεις, η Εύα Γεωργιτσοπούλου μας παραχώρησε έναν σύντομο αλλά ουσιαστικό διάλογο.
Ποια εικόνα ή φράση σου γυρίζει επίμονα στο μυαλό όσο δουλεύεις πάνω σε ένα έργο; Εξαρτάται το έργο και τη θεματική του. Στο Friend with the Mountain, το οποίο είναι ένα έργο που αφορά στο πένθος, στάθηκα στη φράση του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες όπως διατυπώνεται στο βιβλίο του με τίτλο «Εκατό χρόνια μοναξιά». Στο βιβλίο αυτό ο Μάρκες λέει ότι κανένας άνθρωπος δεν ανήκει πραγματικά σε έναν τόπο αν δεν είναι θαμμένος εκεί κάποιος δικός του.
Στο “Friend with the Mountain” μεταφράζετε το ζεϊμπέκικο μέσα από ένα γυναικείο σώμα. Πώς προσεγγίσατε αυτή τη μεταγραφή μιας τόσο έντονα ανδρικής χορευτικής παράδοσης; Η επιλογή της δημιουργικής ομάδας λειτουργεί από μόνη της ως μια μεταγραφή. Το έργο δημιουργήθηκε αποκλειστικά από συντελέστριες. Μαζί μου επί σκηνής σε σόλο μπουζούκι είναι η Ελίνα Ρίζου. Τη δραματουργία και τα κείμενα του έργου επιμελήθηκε η Τζίνα Στεφανοπούλου και το κοστούμι η Ελλάδα Δαμιανού. Ο ζεϊμπέκικος χορός εκτελείται από γυναίκα. Στο έργο μας, ο χορός αυτός ανήκει σε όλους. Είναι μια προσωπική διαδικασία λύτρωσης και όλοι έχουν λόγο και χώρο σε αυτήν.
Ποιο ήταν το αρχικό ερέθισμα που σας ώθησε να δημιουργήσετε ένα έργο γύρω από τον ζεϊμπέκικο, έναν χορό τόσο φορτισμένο ιστορικά και πολιτισμικά; Ο θάνατος του πατέρα μου. Το έργο αυτό αφορά στο προσωπικό μου βίωμα και τη δική μου απώλεια. Ο ζεϊμπέκικος χορός ήταν πολύ ζωντανός στις οικογενειακές μας στιγμές, κατά βάση με πρωταγωνίστρια τη μητέρα μου. Ο πατέρας μου καθόταν γονατιστός και την τιμούσε σιωπηλά. Αυτό που με αφορά και με συγκινεί στο ζεϊμπέκικο σήμερα είναι ότι παρότι διαδραματίζεται μέσα σε ένα πλαίσιο συνάθροισης, δίνει το χώρο στο άτομο να μιλήσει για τον προσωπικό του πόνο. Κάθε φορά που κάποιος χορεύει ζεϊμπέκικο φαντάζομαι πως τα φώτα σβήνουν, ένας προβολέας ανοίγει από πάνω του και ο χρόνος παγώνει. Ενα slow motion που εξελίσσεται ατέρμονα ενώ η ζωή τρέχει έξω από αυτόν το φωτισμένο κύκλο.
© Andi Xhuma
Πώς αντιλαμβάνεστε τη σχέση της μνήμης με το σώμα στη χορογραφία σας; Είναι το σώμα ένα “δοχείο” μνήμης ή κάτι πιο ενεργό; Στο έργο μας το σώμα λειτουργεί ως δοχείο μνήμης, όχι όμως με τρόπο παθητικό. Το σώμα στέκεται, υπάρχει και θυμάται για να δημιουργήσει. Για να εφεύρει έναν νέο τρόπο ύπαρξης. Η μνήμη και η ενεργητικότητα συνυπάρχουν.
Το “Friend with the Mountain” αναφέρεται ως “μια ήσυχη επανάσταση”. Πώς εννοείτε τη σιωπή και την επανάσταση στη γλώσσα του χορού; Ο χορός, για μένα, είναι μια σιωπηλή συνομιλία μυαλού και σώματος. Δεν μπορεί να υπάρξει σωματική αφήγηση χωρίς ένα νοητικό έναυσμα. Το να δημιουργείς σήμερα ένα έργο βασισμένο στην κινητική γλώσσα είναι, κατά μία έννοια, πράξη επαναστατική — γιατί είναι εκτός μόδας. Η τάση είναι η περιορισμένη και αφαιρετική κίνηση με προϋπόθεση τη δεδομένη από πλευράς του κοινού αντίληψη του νοήματος. Ο χορός δε θεωρείται επαρκές εργαλείο. Παρόλα αυτά αισθάνομαι πως στη σημερινή ψηφιακή εποχή, όπου βομβαρδιζόμαστε από εικόνες και πληροφορίες, ο θεατής αναζητά περισσότερο από ποτέ το σώμα, τον άνθρωπο.
Εύα Γεωργιτσοπούλου © Ανδρέας Σιμόπουλος
Τα έργα σας εμπεριέχουν έντονα στοιχεία τελετουργίας και μνήμης. Ποια είναι η σημασία του “τελετουργικού” στον σύγχρονο χορό όπως τον φαντάζεστε; Για να είμαι ειλικρινής δεν καταπιάνομαι συχνά με το στοιχείο της τελετουργίας. Όποτε όμως το κάνω, όπως σε αυτή την παράσταση, είναι για να αναδείξω τη διαχρονικότητα, την ιστορικότητα και την παράδοση με τον τρόπο που αυτά έχουν αποτυπωθεί στο σύγχρονο σώμα.
Πώς φαντάζεστε την εξέλιξη της θηλυκής παρουσίας στον σύγχρονο χορό σήμερα; Υπάρχει κάτι που ακόμα πρέπει να διεκδικηθεί; Τα βασικά. Ισότητα των φύλων στην ορατότητα· στο χώρο της τέχνης και όχι μόνο.
Αν μπορούσατε να χορέψετε μια ερώτηση στον θεατή – χωρίς λέξεις – ποια θα ήταν αυτή; Κάθε χορός εμπεριέχει και μια ερώτηση. Εν προκειμένω, τίθεται η ερώτηση «Ποιό ζεϊμπέκικο χορεύει η γυναίκα;».
