«Έναν αλγόριθμο για να απομαγνητοφωνούμε με φωνητική αναγνώριση μπορείς να αναπτύξεις, να μην ταλαιπωρούμαστε άλλο;», όταν έχεις απέναντί σου έναν καθηγητή του MIT που ετοιμάζεται να δώσει μια ομιλία για την τεχνητή νοημοσύνη, καλό είναι να τον εκμεταλλευτείς. Ή τουλάχιστον έτσι να προσπαθήσεις να σπάσεις τον πάγο (κυριολεκτικά, μιας και συναντιόμαστε την πιο κρύα μέρα του φετινού χειμώνα) με κάποιον που είναι συνομήλικος, αλλά τα επιτεύγματά του είναι τόσο εντυπωσιακά που δημιουργούν αυτόματα μια απόσταση.
Ο Κωνσταντίνος Δασκαλάκης δεν είναι ένας συνηθισμένος 35αρης. Δεν είναι απλά ένας διακεκριμένος καθηγητής ενός κορυφαίου πανεπιστημίου, παρότι σπούδασε στο Μπέρκλεϊ και διδάσκει τώρα στο MIT. Μοιάζει ένας τύπος που θα μπορούσες να δεις να ζεσταίνεται παρέα με το λάπτοπ του σε κάποιο αθηναϊκό καφέ αυτές τις μέρες, αλλά έχει ήδη περάσει στην Ιστορία. Το 2008, με τη συνδρομή των Χρίστου Παπαδημητρίου και Πολ Γκόλντμπεργκ, έλυσε το γρίφο της Ισορροπίας του Νας για την οποία ο αμερικάνος μαθηματικός πήρε το Νόμπελ Οικονομίας το 1994 κι αποτέλεσε το θέμα της ταινίας Ένας Υπέροχος Άνθρωπος με τον Ράσελ Κρόου που πήρε 4 Όσκαρ το 2002. Μπήκε σε ένα, κλειστό ακόμα και για την επιστημονική κοινότητα, κλαμπ ανθρώπων που η επίπονη δουλειά τους συνδυάστηκε με μια σπουδαία ανακάλυψη. Γνώρισε την αναπόφευκτη (πλην δίκαιη) δημοσιότητα, έγινε ταυτόχρονα poster boy της «Ελλάδας που θέλουμε» αλλά και της διαρροής ανθρώπινου δυναμικού που αποτελεί μια ακόμα (αν όχι τη μεγαλύτερη) «πληγή της Κρίσης». Κι αγαπήθηκε φυσικά από τα ελληνικά μίντια, χωρίς μάλιστα να τα φοβηθεί, μιας κι ακόμα και η εμφάνισή του που κλείνει το μάτι στην εικονογραφία του «τρελού επιστημονα», αποτελεί ιδανική αφετηρία για καλό storytelling.
Έρχεται με ακαδημαϊκού τετάρτου καθυστέρηση στο ραντεβού μας με εμφανή τα σημάδια της καλής ζωής που του επεφύλαξε η επιστροφή στην πατρίδα για τις γιορτές. Ντυμένος casual chic σε σκούρα χρώματα, σχεδόν περιφρονητικός ως προς το κρύο αν και «είναι αστείο ότι τώρα στη Βοστώνη έχει καλύτερο καιρό απ' ότι στην Αθήνα». Με διαβεβαιώνει ότι η τεχνολογία φωνητικής αναγνώρισης έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο που μπορούμε να γράφουμε πιο γρήγορα τις συνεντεύξεις μας, αλλά ίσως δεν έχει αναπτυχθεί μια μαζική εφαρμογή για να χαμογελάσουν πλατιά οι δημοσιογράφοι σε όλον τον κόσμο. Και ξεκινάμε να μιλάμε. Προσπάθησα, για την πιο ξεκούραστη ανάγνωσή σας, να χρησιμοποιήσω όσο το δυνατόν λίγοτερες φορές τη λέξη «δυνατότητες».
Ο Κωνταντίνος Δσσκαλάκης, ένας χαμογελαστός άνθρωπος, την χρησιμοποιεί συνεχώς. Για την ακρίβεια, τη λέει και την εννοεί...
Για ποια πράγματα θα μιλήσεις την Πέμπτη στην Στέγη; Θα μιλήσω για την τεχνητή νοημοσύνη και τα άλματα που έχουν γίνει τα τελευταία 5 χρόνια, σε σχέση με τα προηγούμενα 20. Πριν περίπου 5 χρόνια υπήρξε δραματική βελτίωση στα θεμέλια του AI (artificial intelligence) και στις εφαρμογές που στηρίζονται σε αυτό. Τι συνέβη; Συνειδητοποιήσαμε ότι αντί να ενσωματώνουμε ειδική γνώση στο σχεδιασμό της τεχνητής νοημοσύνης, είναι καλύτερο να κρατήσουμε την αρχιτεκτονική της απλή και να τη βομβαρδίσουμε με πάρα πολλά παραδείγματα. Η ανθρωπότητα έχει αφήσει πια ένα τεράστιο αποτύπωμα δεδομένων στο Ίντερνετ που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να «προπονήσουμε» απλές αρχιτεκτονικές ΑΙ, τροποποιώντας με αυτόν τον τρόπο τις παραμέτρους και την απόδοση τους. Να το πω με ένα παράδειγμα: Στη μηχανική μετάφραση παλιά χρησιμοποιούσαμε πολλή ειδική γνώση που αντλούσαμε από την γλωσσολογία (λεξικό, συντακτικό, γραμματική, κτλ.). Τώρα χρησιμοποιούμε σχετικά απλούς αλγορίθμους τους οποίους όμως βομβαρδίζουμε με πολλά παραδείγματα προτάσεων μεταφρασμένων από τη μια γλώσσα στην άλλη π.χ. όλα τα καταγεγραμμένα πρακτικά της ΕΕ. Έτσι έχουν προκύψει καλύτεροι αλγορίθμοι.
Θα μας δώσεις τον πιο απλό ορισμό που έχεις για τον όρο «τεχνητή νοημοσύνη»; Είναι αλήθεια ότι ο όρος «τεχνητή νοημοσύνη» δεν είναι καλά ορισμένος. Για μένα, είναι οποιοδήποτε σύστημα μπορεί να αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του και με βάση αυτήν την αλληλεπίδραση να μαθαίνει και να βελτιώνεται. H φωνητική αναγνώριση των ερωτήσεων που κάνουμε στο Google είναι ένα τέτοιο παράδειγμα. Γίνεται ολοένα καλύτερη, ενώ προσαρμόζεται στην προφορά μας.
Σε βάθος 30 χρόνων ίσως κάνουμε αναζήτηση με την σκέψη μας αντί να χρησιμοποιούμε τη φωνή μας ή να πληκτρολογούμε στο Google. Η διεπαφή του ανθρώπινου εγκεφάλου με την τεχνολογία θα γίνει πιο άμεση.
Η απορροφηση του όρου από την ποπ κουλτούρα είναι παραπλανητική; Έχω την αίσθηση ότι ακροβατεί ανάμεσα σε μια αθώα «τα ρομπότ είναι οι νέοι μας φίλοι» προσέγγιση τύπου Σπίλμπεργκ και σε μια πιο δυστοπική που μας παρουσιάζει π.χ. ως υποκείμενα διαρκούς οργουελικού ελέγχου... Νομίζω ότι και τα δυο ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη μας βοηθά, επαυξάνοντας τις δυνατότητές μας, παίρνει αποφάσεις για μας, αλλά και μπορεί να ξεφύγει και να στραφεί εναντίον μας. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που η εξέλιξη είναι τόσο δραματική που θα μας εκπλήσσει συνέχεια.
Τι θα δούμε στο άμεσο μέλλον; Αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα, «έξυπνα σπίτια» σαν του Zuckerberg με τον Jarvis, περισσότερο internet of things; Θα τα δούμε όλα αυτά, και πολλά σε κάποιο βαθμό ήδη υπάρχουν. Το internet of things είναι προ των πυλών. Θα δούμε αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα σε βάθος 5 χρόνων. Σε βάθος 30 χρόνων ίσως κάνουμε αναζήτηση με την σκέψη μας αντί να χρησιμοποιούμε τη φωνή μας ή να πληκτρολογούμε στο Google. Τα Google glasses, για παράδειγμα, είχαν σχεδιαστεί ώστε παίρνουν σήμα από τις κόρες των ματιών μας. Η διεπαφή του ανθρώπινου εγκεφάλου με την τεχνολογία θα γίνει πιο άμεση.
Θα μπορέσουμε να διαγράψουμε κιόλας την σκέψη ή τη μνήμη μας όπως στο Black Mirror; Αυτό δεν το ξέρω, βλέπω πιο πιθανή την αύξηση των δυνατοτήτων παρά την επέμβαση στη δομή του εγκεφάλου που έτσι κι αλλιώς δεν άπτεται της δικής μου επιστήμης. Δεν το αποκλείω, απλά ο εγκέφαλος είναι μεγαλύτερο μυστήριο. Στην τεχνητή νοημοσύνη παράγουμε νοημοσύνη έξω από το σώμα μας.
Υπάρχουν πράγματα που αποκλείεις; Ναι, το ταξίδι στον χρόνο. Η νοοτροπία μας πάντως είναι, αν κάτι φαίνεται λογικό ας προσπαθήσουμε να το φτιάξουμε.
Μπορεί να υπάρξει ηθικός φραγμός στην ανάπτυξη της τεχνολογίας; Για παράδειγμα, υπάρχουν τα «έξυπνα όπλα» που έχουν σχεδόν «κανονικοποιήσει» τον πόλεμο, τα social media κατάργησαν σχεδόν την αλήθεια, η τεχνητή νοημοσύνη έχει χρησιμοποιηθεί ως μέσο μόχλευσης της χρηματιστηριακής αγοράς κ.ο.κ.... Τίθενται πολλά ηθικά ζητήματα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα που λέγαμε πριν. Έστω ότι το αυτοοδηγούμενο όχημα που έχεις σχεδιάσει συνειδητοποιεί ότι σε λίγα δευτερόλεπτα θα βρεθεί σε ατύχημα και πρέπει να διαλέξει: να πατήσει μια ομάδα παιδιών που περνάει τη διάβαση ή να τα αποφύγει και να ρίξει το αυτοκίνητο σε μια κολώνα σκοτώνοντας τους επιβάτες του; Ο αλγόριθμος που οδηγεί τό όχημα καλείται να πάρει την απόφαση. Πώς θα το κάνει; Θα είναι ντετερμινιστικό το κριτήριό του; Και αν ναι, πώς θα ιεραρχήσει τα πιθανά θύματα του ατυχήματος; Ή θα το αφήσει στην τύχη ρίχνοντας ζάρια;
Μια τέτοια προβληματική φρενάρει την πρόοδο ή μπαίνει στη ζυγαριά με όσα καλά συνεπάγεται; Είναι φιλοσοφικό το ζήτημα. Αυτή η συζήτηση έχει μεγάλη ιστορία. Είμαστε ακόμα πίσω στη φιλοσοφική προσέγγιση του θέματος και πιο μπροστά στην εξερεύνηση των δυνατοτήτων της τεχνολογίας.
Υπάρχει κόκκινη γραμμή για τον επιστήμονα, όταν μπορεί να προβλέψει κακή χρήση της τεχνολογίας που θα παράξει ή το αφήνει στο νομοθέτη, τον φιλόσοφο κι, εν τέλει, στον πολιτικό; Εξαρτάται από τον άνθρωπο, προφανώς. Ο επιστήμονας θεωρεί κύριο καθήκον του να σπρώξει το όριο της ανθρώπινης επινόησης και ο νομοθέτης/φιλόσοφος/πολιτικός οφείλει να βάλει φραγμούς. Ένα πολύ απλό παράδειγμα είναι στο ποιος θα έχει πρόσβαση σε όπλα, τουλάχιστον σε χώρες όπου δεν επικρατεί ο παραλογισμός των ΗΠΑ.
Στο τέλος της ημέρας είναι δύσκολο να υποστηρίξει κανείς φραγμούς στην τεχνολογία. Σε έναν τέλειο κόσμο δε θα υπήρχαν πυρηνικά. Η λογική του ψυχρού πολέμου –αν δεν τα φτιάξουμε εμείς, θα τα φτιάξουν οι άλλοι – τελικά υπαγόρευσε την κατασκευή τους. Η πρόοδος, ειδικά σε ένα ανώνυμο ιντερνετικό περιβάλλον όπως το σημερινό, είναι και προστασία.
Ένα άλλο μεγάλο ερώτημα είναι το αν η τεχνολογία έχει μικρύνει την ανισότητα. Ενώ έχει βελτιώσει το βιοτικό επίπεδο, φαίνεται ότι έχει ανοίξει την ψαλίδα. Ζούμε σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία που έχει φέρει πολλά κράτη στα όριά τους. Με τις γνωστές συνέπειες της απαξίωσης του πολιτικού συστήματος, το Brexit, τον Trump, την έξαρση του εθνικισμού.
Η μεγάλη εικόνα επιβεβαιώνει ότι η τεχνολογία έχει κάνει τη ζωή μας καλύτερη. Γιατί όμως νομίζεις υπάρχει διάχυτη η άποψη ότι περνάμε μια μάλλον σκοτεινή περίοδο της ιστορίας; Έχεις δίκιο. Βιώνουμε μια έξαρση του λαϊκισμού και του ταξικού κι εθνικού μίσους που πατάνε στην απογοήτευση μιας μεγάλης μερίδας των πολιτών από το πολιτικό και οικονομικό σύστημα. Είναι εμφανές ότι χρειαζόμαστε ένα νέου είδους κοινωνικό συμβόλαιο που να μοιράσει πιο δίκαια τα οφέλη από την παγκόσμιοποιημένη οικονομία.
Τίθενται πολλά ηθικά ζητήματα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα Έστω ότι το όχημα που έχεις σχεδιάσει συνειδητοποιεί ότι σε λίγα δευτερόλεπτα θα βρεθεί σε ατύχημα και πρέπει να διαλέξει: να πατήσει μια ομάδα παιδιών που περνάει τη διάβαση ή να τα αποφύγει και να ρίξει το αυτοκίνητο σε μια κολώνα σκοτώνοντας τους επιβάτες του;
Υπάρχει πικρία στον επιστήμονα; Λέει ποτέ με μια αίσθηση ματαιότητας «εγώ έκανα τη δουλειά μου, γιατί δεν την αξιοποιείτε όπως πρέπει;»; Ο σωστός επιστήμονας δεν παράγει μόνο έρευνα, αλλά την επικοινωνεί σε ένα ευρύτερο ακροατήριο. Εγώ γι’ αυτό δίνω ομιλίες ευρύτερου ενδιαφέροντος και συνεντεύξεις. Οφείλεις να ενημερώνεις την κοινή γνώμη για τις δυνατότητες που υπάρχουν. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα της κρίσης έχουμε ανάγκη εξαγωγών. Πιστεύω ότι υπάρχει η δυνατότητα να παράγουμε εξαγώγιμη τεχνολογία λογισμικού γιατί έχουμε το απαραίτητο ανθώπινο κεφάλαιο. Ο επιστήμονας οφείλει να επικοινωνήσει τους τομείς που θεωρεί πιο κρίσιμους για την επένδυση ταλέντου.
Μπορείς να γίνεις πιο συγκεκριμενος; Είναι παράλογο στην Ελλάδα της καλής ποιότητας μηχανικών και επιστημόνων και της σχετικά φθηνής εργασίας να μην υπάρχει πιο ανεπτυγμένη start up σκηνή σε εξαγώγιμη τεχνολογία. Ο συνδυασμός χαμηλού εργατικού κόστους και εξειδικευμένου προσωπικού συνιστά ένα ανθρώπινο κεφάλαιο πολύ αξιόλογο. Χρειάζεται προφανώς θεσμικό πλαίσιο και υγιής επιχειρηματικότητα που δεν υπάρχει στην ελληνική αγορά των γνωστών στρεβλώσεων. Πέρα από τον τουρισμό και τα αγροτικά προϊόντα δεν χρειαζόμαστε όμως και κάτι άλλο; Η χώρα μας κάνει μια τεράστια επένδυση σε ανθρώπινο δυναμικό εκπαιδεύοντας τόσο κόσμο στα ελληνικά πανεπιστήμια. Γιατί δεν την εκμεταλλεύεται καλύτερα; Οι εξαγωγές είναι ο μόνος τρόπος να τονωθεί η οικονομία μας. Δεν υπάρχει άλλη σωτηρία. Και λεφτά δεν βγάζουμε από την εξαγωγή μυαλών...
Αντιμετωπίζουμε κάπως μοιρολατρικά το brain drain; Μήπως κλαίμε πάνω από το χυμένο γάλα λες και θα κρατούσαμε τα μυαλά που «χάνονται» σε μια χώρα με ανύπαρκτη βιομηχανία... Το brain drain όπως γίνεται είναι δράμα για την χώρα μας. Αλλά μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τον κόσμο που είναι έξω. Σε τελική ανάλυση η επιστημονική και τεχνολογική πρόοδος είναι αποτέλεσμα επικοινωνίας με το παγκόσμιο επιστημονικό και τεχνολογικό γίγνεσθαι. Χρειάζονται επιχειρηματίες με όραμα για να αξιοποιήσουν τον κόσμο που είναι έξω σε σύνδεση με αυτούς που είναι μέσα. Το δυναμικό που έχουμε εκτός Ελλάδος μπορεί να αποτελέσει το δεσμό με την παγκόσμια οικονομία. Ας θυμηθούμε ότι οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και της Αλεξάνδρειας προόδευσαν γιατί ήταν σε καλή σύνδεση με την Ευρώπη.
Δε χρειαζόμαστε και πανεπιστήμια με το ανάλογο όραμα; Τηρουμένων των αναλογιών δε θα έπρεπε να εισάγουμε και γνώση; Ναι οπωσδήποτε. Ενώ τα πανεπιστήμια μας έχουν υγιείς πυρήνες, λείπει η κρίσιμη μάζα αριστείας. Θα ήθελα να υπάρχει ένα σπουδαίο επιστημονικό κέντρο υψηλής ποιότητας που θα παράγει υψηλής κλίμακας έρευνα. Γίνεται να στελεχωθεί δεδομένων των επιστημόνων που έχουμε στο εξωτερικό. Το κέντρο αυτό θα μπορούσε να συνδεθεί με μια υγιή σφαίρα επιχειρηματικότητας.
Η εκπαίδευση στην Ελλάδα σε έναν τέτοιο μακρόπνοο ορίζοντα θα μπορούσε να παράγει και πλούτο, αποτελώντας βιομηχανία π.χ. με βαλκανικό ορίζοντα... Ναι, ασφαλώς δεν είναι μόνο η Αγγλία που μπορεί να εξάγει πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Θα χρειαστούν βέβαια ιδιωτικά πανεπιστήμια.
Για παράδειγμα, στην Ελλάδα της κρίσης έχουμε ανάγκη εξαγωγών. Πιστεύω ότι υπάρχει η δυνατότητα να παράγουμε εξαγώγιμη τεχνολογία λογισμικού γιατί έχουμε το απαραίτητο ανθώπινο κεφάλαιο.
Έχεις σπουδάσει στο Μπέρκλεϊ και διδάσκεις στο MIT, δύο πανεπιστήμια με σχεδόν μυθικές διαστάσεις. Μπορείς να μας μεταφέρεις τις ιδιαιτερότητές στην κουλτούρα του καθενός; Μεγάλη συζήτηση. Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά που καθορίζει την κουλτούρα τους. Το Μπέρκλεϊ είναι ένα δημόσιο πανεπιστήμιο με σημαντική ιστορία σε πολιτικά κινήματα. Tο MIT είναι ιδιωτικό και πιο τεχνοκρατικό. Και τα δύο είναι βέβαια μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Στο Μπέρκλεϊ τους αρέσει να επενδύουν σε μεγαλόπνοες ιδέες και το μέρος αποπνέει μεγαλύτερη χαλαρότητα. Στο MIT, οι ρυθμοί είναι πιο έντονοι και η επαφή με την διοίκηση πιο ανώδυνη. Τελικά, και τα δύο πανεπιστήμια παράγουν φοβερή έρευνα με άλλη προσέγγιση.
Ποια από τις δύο κουλτούρες σου ταιριάζει περισσότερο; Το ενδιαφέρον είναι ότι στο ΜΙΤ υπάρχουν πολλοί καθηγητές που τέλειωσαν το Μπέρκλεϊ (σαν εμένα δηλαδή) κι αντιστρόφως. Είναι πολύ τυπική αυτή η κινητικότητα μεταξύ των κορυφαίων πανεπιστημίων. Θέλει το καθένα να γίνεται μέτοχος της γνώσης που παράγεται στα άλλα.
Υπάρχει ανταγωνισμός μεταξύ τους; Νομίζω άμιλλα είναι η πιο σωστή λέξη, Ανταγωνισμός υπάρχει μόνο σε επίπεδο χιούμορ.
Αν μπορούσες να μεταφέρεις ένα και μόνο ένα χαρακτηριστικό τους στα ελληνικά πανεπιστήμια, ποιο θα ήταν αυτό; Θα άρχιζα με το να εξαφανίσω το νεποτισμό και την αναξιοκρατία. Δεν μπορείς να κάνεις έρευνα σε ένα πανεπιστήμιο που λειτουργεί με παρωπίδες, που δεν είναι σε επαφή με το παγκόσμιο επιστημονικό γίγνεσθαι και προσλαμβάνει τους επιστήμονες που το ίδιο παράγει. Ενώ υπάρχουν νησίδες ποιότητας στα ελληνικά πανεπιστήμια, ο νεποτισμός συντηρεί μια συνολική μετριότητα. Μετά θα έδιωχνα τον κομματισμό και την επιρροή του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος στους καθηγητές και τους φοιτητές που συχνά πουλάνε ιδεολογία για να προωθήσουν την προσωπική τους πολιτική καριέρα. Τέλος, θα ήθελα ένα αυστηρό πρόγραμμα λειτουργίας. Στο MIT ξέρω το ακριβές πρόγραμμα του πανεπιστημίου σε βάθος δύο χρόνων. Έτσι μπορώ να προγραμματίσω τα συνέδρια και τις συνεργασίες μου. Να κάνω δηλαδή την δουλειά μου αναπόσπαστος. Στην Ελλάδα θυμάμαι από τα φοιτητικά μου χρόνια ότι το πρόγραμμα του εξαμήνου ήταν σε διαρκή ανατροπή.
Θα το θέσω ίσως αφελώς, αλλά έχει σημασία η δική σου απάντηση στην απλούστερη μορφή του ερωτήματος. Στο πανεπιστήμιο πάμε για να μορφωθούμε ή για να βρούμε δουλειά; Δεν είναι αφελές το ερώτημα, είναι καίριο. Παλιότερα πίστευαν ότι αν έμπαιναν στο Πολυτεχνείο ή την Ιατρική είχαν πιάσει την καλή. Αυτές οι αυταπάτες έχουν πια διαλυθεί. Δική μου άποψη είναι ότι στο πανεπιστήμιο μπαίνουμε για να μορφωθούμε και για να ανακαλύψουμε τις δυνατότητές μας και τι υπάρχει εκεί έξω. Αν το καταφέρουμε, τότε είναι πιθανό να βρούμε μποστά μας ή να φτιάξουμε μόνοι μας επαγγελματικές ευκαιρίες.
Αισθάνεσαι συχνότερα ότι είσαι ο εξυπνότερος άνθρωπος στο δωμάτιο ή ο πιο επίμονος κι εργατικός; Δεν υπάρχει καλός ορισμός της εξυπνάδας. Σίγουρα έχω επιμονή και πάθος. Ούτως ή άλλως χύμα εξυπνάδα χωρίς ενδιαφέροντα, πάθος και επιμονή, τι να την κάνεις; Δε λύνουμε παζλ κάθε μέρα, πρέπει να έχουμε στόχους.
Αισθάνεσαι άβολα με τους αναπόφευκτους χαρακτηρισμούς όπως «ο Έλληνας Αϊνστάιν»; Ναι, δε μ΄αρέσουν καθόλου.
Παρολ΄αυτά τα επιτεύγματά σου έχουν σημειωθεί σε μια εποχή που άνθρωποι σαν κι εσένα είναι οι νέοι «ροκ σταρ»… Το πρόσωπο της τελευταίας δεκαετίας δεν είναι κάποιος σαν τον Cobain, είναι ίσως ο Zuckerberg… Το πρώτο δημοσίευμα που έγινε για μένα είχε τίτλο «Σάκης ή Δασκαλάκης;». Ήταν από κάποιον blogger κι αν δεν κάνω λάθος ήταν αφ’ ότου ο Ρουβάς είχε χάσει την Eurovision κι έγω είχα βραβευτεί από την ACM για το καλύτερο διδακτορικό στην επιστήμη των υπολογιστών παγκοσμίως. Ναι, όντως έχουν βγει ροκ σταρ από την επιστήμη και την τεχνολογία και το βλέπω ως θετικό ότι σε ένα περιβάλλον κρίσης τα πρότυπα γίνονται πιο ουσιαστικά.
Εντάξει, κι εσύ όταν ήσουν 15 χρονών τι αφίσα είχες στο δωμάτιό σου; Αστο, μην το ψάχνεις, είχα κρεμασμένο έναν πίνακα του Kandinsky.
Προσωπικά, δεν έχω χρόνο να ασχολούμαι με πόσα likes πήρε η φωτογραφία του καθενός και γενικά είμαι πολύ προσεκτικός και κριτικός στην πληροφορία που αφήνω στο Ίντερνετ. Όλοι μας πρέπει. Το Google, ας πούμε, ξέρει σχεδόν τα πάντα για μας.
Οι άνθρωποι που συναναστρέφεσαι καθημερινά είναι πιο κοντά στην εικόνα του nerd, του ρομαντικού επιστήμονα που θέλει να κάνει τον κόσμο καλύτερο ή του καιροσκόπου entrepreneur που προσπαθεί να εξαργυρώσει το μυαλό του; Η πανεπιστημιακή κοινότητα περιλαμβάνει αρκετούς ιδιόμορφους ανθρώπους που θα αποκαλούσε κανείς nerds. Οι περισσότεροι έχουν ευγενή ρομαντικά κίνητρα.
Άρα το πανεπιστήμιο είναι και η διαχωριστική γραμμή, μετά από την οποία εξαφανίζεται ο ρομαντισμός; Και ναι, και όχι. Στη Wall Street, αλλά και στη Silicon Valley, υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται μόνο για το χρήμα. Αλλά υπάρχουν και οραματιστές. Επίσης από τα πανεπιστήμια συχνά προκύπτει επιχειρηματικότητα. Π.χ. από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ προκύπτει έντονη επιχειρηματικότητα στο κομμάτι των υπολογιστών και από το MIT στα φαρμακευτικά.
2-3 πράγματα για σένα που σε κάνουν να ξεχωρίζεις από αυτό το στερεότυπο του nerd; Είμαι νομίζω ένας ιδόμορφος μεν αλλά προσγειωμένος και λειτουργικός άνθρωπος δε. Τώρα σε τι διαφέρω από το στερεότυπο; Ας πούμε ότι δεν είμαι και τόσο fan των ταινιών επιστημονικής φαντασίας, προτιμώ τον διεθνή, και ειδικά τον ευρωπαϊκό, κινηματογράφο.
Εντοπίζεις τα λάθη στο sci-fi; Μερικές φορές ναι (σ.σ. γελάει). Αλλά, τα δέχομαι (σ.σ. γελάει δυνατότερα). Το σινεμά δεν οφείλει να έχει επιστημονική ακρίβεια.
Έχεις διδάξει «Εισαγωγή στους Αλγόριθμους», «Σχεδιασμό κι Ανάλυση Αλγορίθμων», «Θέματα Αλγοριθμικής Θεωρίας Παιγνίων». Είναι ο αλγόριθμος του Facebook το «ιερό δισκοπότηρο» της εποχής μας; Το Facebook χρησιμοποιεί ενδιαφέροντες αλγόριθμους που υπαγορεύουν τι θα σου δείξει το newsfeed. Κάτι που επηρεάζει από τα συναισθήματά σου μέχρι εκλογικές αναμετρήσεις. Πρόσφατα ερευνητές του Facebook έτρεξαν ένα ψυχολογικό πείραμα στο οποίο χειραγώγησαν αν στο newsfeed κάποιων χρηστών θα προβάλλονται θετικές ή αρνητικές ειδήσεις και παρατήρησαν πως αυτό επηρεάζει τη δική τους διάθεση. Το πείραμα δέχθηκε βέβαια τεράστια κριτική. Έτσι γυρνάμε πίσω στα ηθικά διλήμματα. Προσωπικά, δεν έχω χρόνο να ασχολούμαι με πόσα likes πήρε η φωτογραφία του καθενός και γενικά είμαι πολύ προσεκτικός και κριτικός στην πληροφορία που αφήνω στο Ίντερνετ. Όλοι μας πρέπει. Οφείλουμε να έχουμε γνώση ότι αφήνουμε ένα μεγάλο αποτύπωμα στο διαδίκτυο.
Τι θα συμβούλευες; Πολύς κόσμος δίνει εθελοντικά πολλές πληροφορίες στο Ίντερνετ. Γίνεται έτσι ευάλωτος σε επιθέσεις που μάλιστα μπορεί να είναι συνδυαστικές. Μπορεί να έχεις δώσει κάποιες πληροφορίες για εσένα στο Facebook και άλλες στο IMDB και σε άλλα websites και αυτές να συνδυαστούν φτιάχνοντας μια ακόμα πιο λεπτομερή εικόνα σου. Τίθενται έτσι μεγάλα θέματα ιδιωτικότητας. Το Google, ας πούμε, ξέρει σχεδόν τα πάντα για μας. Π.χ. πού μένουμε και που δουλεύουμε, αφού θα παρατηρήσει ότι αυτές οι δύο διευθύνσεις χρησιμοποιούνται πολύ συχνά όταν αναζητούμε οδηγίες στο Google maps. Από τις αναζητήσεις μας ξέρει επίσης πότε κοιμόμαστε, τι μας ενδιαφέρει, ποιες είναι οι φαντασιώσεις μας. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι το Google ξέρει αυτά τα πράγματα για μας. Υπάρχουν τρόποι να το αποφύγουμε.
Θα μας πεις όσο πιο απλά μπορείς πώς λύσατε τον γρίφο του Νας και, κυρίως, τι σημαίνει αυτό; Η Ισορροπία του Νας ήταν το κατεξοχήν εργαλείο που χρησιμοποιούσαν από τη δεκαετία του ’50 οι οικονομολόγοι για να προβλέψουν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ ατόμων σε ένα οικονομικό περιβάλλον. Εμείς, αυτό που δείξαμε είναι ότι αν το περιβάλλον είναι πολύπλοκο, οι προβλέψεις είναι ουτοπικές, δεν αντιστοιχούν στο τι πρόκειται να συμβεί. Αποδείξαμε ότι παίκτες με περιορισμένη υπολογιστική ισχύ αποκλείεται να συμπεριφερθούν έτσι όπως τους μοντελοποιεί η Ισορροπία του Νας.
Μπήκες ποτέ στον πειρασμό να εφαρμόσεις τις γνώσεις σου όσον αφορά τη θεωρία των παιγνίων στα δεδομένα της διαπραγμάτευσης μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών; Είναι «υπολογιστικά αδύνατη» η συμφωνία μιας και τα συμφέροντα παραμένουν αντικρουόμενα; Αναπτύχθηκε, λόγω Βαρουφακη, μεγάλη φιλολογία γύρω από τη θεωρία των παιγνίων και πως θα χρησιμοποιηθεί στη διαπραγμάτευση. Ήταν λίγο αφελές όλο αυτό. Σε οποιαδήποτε διαπραγμάτευση έχουμε κάνει στη ζωή μας έχουμε χρησιμοποιήσει θεωρία παιγνίων γνωρίζοντάς το ή μη. Άρα θεωρία παιγνίων χρησιμοποίησε τόσο η ελληνική πλευρά, όσο και οι θεσμοί. Η Ελλάδα αφενός μεν είχε μεγάλο στρατηγικό μειονέκτημα αφετέρου δε δεν έπαιξε σωστά με συνέπεια την εκροή πολλών δις από τις ελληνικές τράπεζες, τη δραματική αύξηση του χρέους, και το τρίτο μνημόνιο.
Θα ήθελες να κάνεις οικογένεια; Σε απασχολεί πώς θα διαχειριστείς το δικό σου legacy όσον αφορα την ανατροφή και τον επαγγελματικό προσανατολισμό των παιδιών σου; Ναι, φυσικά θα ήθελα. Καταλαβαίνω ότι είναι μεγάλη πρόκληση να μεγαλώσεις παιδιά που να μην είναι στην σκιά σου. Αλλά, χωρίς προφανώς να έχω ιδία πείρα, νομίζω ότι αν δεν ξεκινάς αγκυροβολημένος σε όσα πέτυχες εσύ, τότε μπορείς να δεχτείς τα ενδιαφέροντα και τις ιδιαιτερότητές τους. Την ίδια προσέγγιση έχω και με τους μαθητές μου. Θεωρώ χρέος μου να τους να κάνω να ανακαλύψουν τις δυνατότητες που κρύβουν μέσα τους.
