Όλες οι προοπτικές για τη Γάζα είναι ζοφερές και δεν αναμένεται να τερματίσουν τη σύγκρουση, αλλά να την παρατείνουν, πιθανώς δημιουργώντας ένα κύμα τρομοκρατίας σε όλο τον κόσμο, υποστηρίζει στην τηλεφωνική συνέντευξή του με την Popaganda ο Ρίτσαρντ Φαλκ, αμερικανοεβραίος πρώην Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη.
Από το Μπόντρουμ (Αλικαρνασσό) της Μικρασίας, όπου διαμένει τα καλοκαίρια, ο ομότιμος καθηγητής διεθνούς δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ευρωμεσογειακού Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παρακολουθεί στενά και τις διαμαρτυρίες των πολιτών για το αιματοκύλισμα και τον λιμό στη Λωρίδα. «Πραγματικά, έχω εκπλαγεί από τις αντιδράσεις στη χώρα σας», σχολιάζει ο Φαλκ, αναφερόμενος στις κινητοποιήσεις στα λιμάνια της Ελλάδας, προκειμένου να μην προσεγγίσουν τα κρουαζιερόπλοια με στρατιώτες του ισραηλινού IDF, προσθέτοντας ότι μόνο οι πιέσεις της κοινωνίας των πολιτών και το «φρένο» των ΗΠΑ μπορούν να σταματήσουν την τραγωδία στη Γάζα - και συγχρόνως το ακραίο σχέδιο εκτοπισμού των Παλαιστινίων απ΄τη Λωρίδα. «Ο παράγοντας των ΗΠΑ παραμένει σημαντικός και ίσως κρίσιμος όχι μόνο άμεσα για τον Νετανιάχου και την κυβέρνηση συνασπισμού της οποίας ηγείται, αλλά και για τις κυριαρχούσες τάσεις εντός του Ισραήλ ως προς το ποιο θα μπορούσε να είναι το καλύτερο μέλλον του. Εάν αποξενωθεί από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, η χώρα θα έχει ένα πολύ σκοτεινό μέλλον. Το αν αυτό οδηγεί σε κάποιο είδος αποκήρυξης των γενοκτονικών τάσεων του σιωνιστικού τελικού σχεδίου, παραμένει η κεντρική αβεβαιότητα».
Ο Ρίτσαρντ Φολκ, Ειδικός Εισηγητής των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Παλαιστινιακά εδάφη που τελούν υπό κατοχή από το 1967, σε συνέντευξη Τύπου μετά την παρουσίαση της τελικής του έκθεση στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ στη Γενεύη, 21 Μαρτίου 2014. EPA/SALVATORE DI NOLFI
Kαταρχάς, θεωρείτε ότι θα γίνει όντως πράξη το σχέδιο πλήρους κατάληψης της Λωρίδας της Γάζας που ενέκρινε το Ισραηλινό Συμβούλιο Ασφαλείας; Είμαι απογοητευμένος από τις εξελίξεις και φοβάμαι ότι τίποτα λιγότερο από μια πραγματική πίεση των ΗΠΑ δεν θα άλλαζε την πορεία του συγκεκριμένου σχεδίου του Νετανιάχου, το οποίο πριμοδοτεί την υπερ-θρησκευτική δεξιά στο Ισραήλ, και τους πολιτικούς εκπροσώπους της και υπουργούς Σμότριτς και Μπεν-Γκβίρ. Βιώνουμε μια τρομερή στιγμή. Ο παλαιστινιακός λαός λιμοκτονεί και υποφέρει από μια σειρά ασθενειών που προκαλούνται από τον εκτεταμένο υποσιτισμό, ενώ συγχρόνως ο κόσμος δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο από το να το καταδικάζει μερικώς, αλλά χωρίς να μπορεί να ασκήσει κανενός είδους ουσιαστική πίεση. Ως εκ τούτου, είμαι αρκετά αποθαρρημένος.
Πρακτικά τι θα σήμαινε η υλοποίηση του πλάνου εκτοπισμού; Θα ήταν η επόμενη φάση της γενοκτονίας. Θα προηγηθεί η ολική ή σχεδόν ολική κατοχή της Γάζας και πιθανώς η προσάρτηση μέρους ή ολόκληρης της Δυτικής Όχθης, η οποία ήταν πάντα ο κύριος ανεκπλήρωτος στόχος του σιωνιστικού σχεδίου. Η τελευταία φάση θα είναι η φυσική εκδίωξη μέσω της αναγκαστικής εκτόπισης των επιζώντων Παλαιστινίων, και αυτό θα περιλάμβανε και πάλι δύο φάσεις. Η πρώτη φάση θα είναι η κράτησή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, και στη συνέχεια η εύρεση κάποιας χώρας που χρειάζεται χρήματα ή μπορεί να δωροδοκηθεί για να δεχτεί βίαια εκτοπισμένους Παλαιστίνιους ως πρόσφυγες. Πρόκειται για ένα πολύ ζοφερό σύνολο προοπτικών. Δεν θα τερματίσει τη σύγκρουση, απλώς θα την παρατείνει και πιθανώς θα δημιουργήσει ένα κύμα τρομοκρατίας σε όλο τον κόσμο.
Εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι επιθεωρούν σκηνές που καταστράφηκαν μετά από ισραηλινή επιδρομή στον καταυλισμό Al-Manasrah, ο οποίος στέγαζε περισσότερες από 200 οικογένειες στο Deir al-Balah, στην κεντρική Λωρίδα της Γάζας, 21 Αυγούστου 2025. EPA/HAITHAM IMAD
Αν ξεκινήσει αυτή η διαδικασία, να περιμένουμε τότε μια πραγματικά δυνατή αντίδραση από τη διεθνή κοινότητα και συγκεκριμένες χώρες; Είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί κάτι σε αυτή την κατάσταση αβεβαιότητας και με την ηγεσία Τραμπ. Μόνο η μετατόπιση των ΗΠΑ στο ζήτημα θα αντέστρεφε τα δεδομένα, εφόσον ήταν αληθινή και όχι απλώς ένας ρητορικός ελιγμός. Καμία χώρα δεν θα δεχόταν εντελώς οικειοθελώς τους εκτοπισμένους, παρά μόνο αυτές που βρίσκονται σε απελπιστική οικονομική ή πολιτική συνθήκη. Συζητείται το Νότιο Σουδάν. Κατά καιρούς, έχουν αναφερθεί και άλλες χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Η Ιορδανία είναι μια πιθανότητα, εάν ασκηθεί αρκετή πίεση. Δεν υπάρχει ιδανικό μέρος για τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων, ούτε δεκτικότητα από πλευράς αραβικών χωρών. Οι τελευταίες θα έβρισκαν την υποδοχή μεγάλου αριθμού Παλαιστινίων στην επικράτειά τους ως αποσταθεροποιητικό παράγοντα για τα αυταρχικά καθεστώτα τους. Ως εκ τούτου, το τι μέλλει γενέσθαι παραμένει ένα αίνιγμα. Από τις πιθανές λύσεις του καμία δεν είναι ευτυχής.
Εμπόδιο στο σχέδιο εκτοπισμού η Παλαιστινιακή Αρχή, υπό τον Μαχμούντ Αμπάς, δεν φαίνεται να είσαι σε θέση να προβάλει. Η ηγεσία Αμπάς είναι ουσιαστικά «συνεργατική» προς το Ισραήλ, με διακριτικό τρόπο. Ο Αμπάς θα δεχόταν ένα παλαιστινιακό κράτος ακόμα κι αν έπρεπε να διαπραγματευτεί την αποστρατιωτικοποίησή του, καθιστώντας το ευάλωτο. Αλλά αυτό δεν λέει κάτι για το παλαιστινιακό κίνημα αντίστασης και εξηγεί γιατί η Χαμάς πέτυχε νίκη στις ελεύθερες εκλογές το 2006 εξακολουθώντας να θεωρείται η μόνη οργανωμένη δύναμη που έχει αντισταθεί επίμονα στις ισραηλινές φιλοδοξίες. Η Χαμάς, όταν ήμουν ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την Παλαιστίνη και συναντήθηκα με ηγέτες της, φαινόταν να αναζητά ειλικρινά μια πολιτική διέξοδο προς τους στόχους της και 50ετή εκεχειρία με το Ισραήλ. Το Ισραήλ δεν απάντησε ποτέ στην πρόταση, για την οποία η Χαμάς δεν μπόρεσε να λάβει ούτε την υποστήριξη των ΗΠΑ.
Σε περίπτωση ελεύθερων εκλογών στη Γάζα αυτή τη στιγμή, η Χαμάς θα επανεκλεγόταν; Θα επανεκλεγόταν. Αν και, φυσικά, ο λαός της Λωρίδας είναι τόσο τρομοκρατημένος που δεν μπορεί κανείς να προβλέψει με βεβαιότητα. Το βέβαιο είναι ότι η Χαμάς δεν έχει χάσει την επιρροή της στη Λωρίδα της Γάζας και ο λαός της Λωρίδας συνεχίζει να τη θεωρεί ως τη δύναμη της αντίστασής του. Η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ ως ένδειξη αντίθεσης στην πολύ σκληρή κατοχή που συνεχίστηκε με έναν αποκλεισμό που διήρκεσε από το 2007 και δημιούργησε μεγάλη οικονομική δυστυχία στον πληθυσμό της Γάζας. Πριν από τη σημερινή γενοκτονική βία, η Χαμάς παρείχε ένα συγκεκριμένο είδος πολιτικής τάξης και μια αίσθηση όχι μόνο αντίστασης, αλλά και παλαιστινιακής ανθεκτικότητας και επιμονής. Φαντάζομαι λοιπόν, για να επανέλθω στο ερώτημά σας, ότι αν διεξάγονταν πραγματικά ελεύθερες εκλογές, θα επικρατούσε πιθανότατα η Χαμάς ξανά. Σίγουρα, πάντως, η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα είχε καμία τύχη. Ενδεχομένως να αναδυόταν ένας νέος αστερισμός πολιτικών τάσεων. Το Ισραήλ δεν πέτυχε τους αρχικούς του στόχους, που ήταν η εξόντωση της Χαμάς και η εξάλειψη των Παλαιστινίων από τη Γάζα και η προσάρτηση της Δυτικής Όχθης. Από την οπτική γωνία της τρομοκρατίας, είναι η χώρα που έχει διαπράξει την πιο ακραία εκδοχή κρατικής τρομοκρατίας που πιθανώς έχει διαπραχθεί, τουλάχιστον από το Ολοκαύτωμα.
Πώς εξηγείτε το ότι μετά από δύο χρόνια πολέμου, η Χαμάς, αντιμέτωπη με ένα πανίσχυρο στρατιωτικά κράτος, δεν έχει εξουδετερωθεί; Πίστευα ότι θα είχε εξουδετερωθεί εύκολα. Αντί αυτού κατάφερε μέσω της εφευρετικότητας, υποθέτω, να βρει τρόπους να επιβιώσει, φυσικά και συμβολικά, ως πολιτική δύναμη - κάτι που το Ισραήλ πρέπει να αναγνωρίσει.
Ο δημοφιλέστερος παλαιστίνιος φυλακισμένος του Ισραήλ Μαρουάν Μπαργκούτι, τον οποίο πρόσφατα επισκέφτηκε κι απείλησε στο κελί του ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας, Γκβίρ, μπορεί να αποτελεί την απάντηση στην έλλειψη ηγεσίας; Υπάρχει πιθανότητα να αποφυλακιστεί; Η επίσκεψη του ακροδεξιού πολιτικού αυτή την προοπτική υποδηλώνει; Πρέπει να θυμάστε ότι στη Νότια Αφρική αποτέλεσε έκπληξη η αποφυλάκιση του Νέλσον Μαντέλα, μετά από 27 χρόνια. Κανείς δεν περίμενε ή καν σκέφτηκε την πιθανότητα αυτή. Ο Μαρουάν Μπαργκούτι, νομίζω, θα είχε ψυχολογικό αντίκτυπο παρόμοιο με τον Μαντέλα αν απελευθερωνόταν και θα παρείχε αυτό το ενωτικό στοιχείο που λείπει στους Παλαιστίνιους.
Πορτρέτο του Μαρουάν Μπαργκούτι ζωγραφισμένο στο ισραηλινό τείχος διαχωρισμού στην Καλάντια, το σημείο διέλευσης μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ραμάλα © Ben Siesta via Wikimedia Commons
Αν καταστεί δυνατή η μεταφορά ολόκληρου του πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας, αυτό αυτομάτως δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο στο διεθνές δίκαιο, στη διεθνή πρακτική; Αν γίνει πράξη μια ολοκληρωτική απέλαση των Παλαιστινίων, αυτό που λέτε θα ήταν αλήθεια. Αν και ασφαλώς πολλοί Παλαιστίνιοι βλέπουν την παρούσα κατάσταση ως συνέχεια της καταστροφικής εμπειρίας εκτοπισμού τους το 1948, την οποία ονόμασαν Νάκμπα, οπότε 750.000 κατά προσέγγιση συνολικά εκδιώχθηκαν από τον τόπο τους και δεν τους επετράπη να επιστρέψουν στα σπίτια τους, τα περισσότερα από τα οποία κατεδαφίστηκαν, ενώ καταστράφηκαν παλαιστινιακά χωριά.
Το Ισραήλ θα ολοκληρώσει τα σχέδιά του παραμένοντας τελικά ατιμώρητο; Εκτιμώ ότι το Ισραήλ τιμωρείται ακόμη και τώρα, όχι τόσο από τις κυβερνήσεις, όσο από την κοινωνία των πολιτών, διεθνώς. Καθώς η κοινωνία των πολιτών ασκεί πίεση στις κυβερνήσεις, κάτι που εν συνεχεία οδηγεί σε διάφορα είδη, από την άποψη του Ισραήλ, ανεπιθύμητων ενεργειών - αποκλεισμούς από πολιτιστικές και αθλητικές συνεργασίες, μη βίαιες πρωτοβουλίες αλληλεγγύης - στη βάση εκείνων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας εναντίον του Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής, στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, και αποδείχθηκαν αρκετά αποτελεσματικές προς το τέλος. Με άλλα λόγια, νομίζω ότι εναπόκειται στους λαούς του κόσμου να αντιδράσουν σε ό,τι κάνει το Ισραήλ, ως μοχλό πίεσης προς τις κυβερνήσεις τους, προκειμένου να επιβάλουν κυρώσεις που θα είναι επιζήμιες για τη νομιμότητα του κράτους του Ισραήλ και την οικονομική του κατάσταση. Το αν αυτό θα συμβεί στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Κατά την κρίση μου, όμως, το Ισραήλ είναι ήδη κράτος παρίας. Το ερώτημα είναι αν αυτό θα έχει συγκεκριμένες συνέπειες και συμβολική αποκήρυξη της νομιμότητάς του ως κράτος. Από τότε που επικράτησε το ρατσιστικό καθεστώς της Νότιας Αφρικής, δεν έχει υπάρξει χώρα τόσο απομονωμένη όσο το Ισραήλ. Και το γεγονός ότι τώρα ακόμη και οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν αρχίσει να επικρίνουν και να προτίθενται να αναγνωρίσουν το παλαιστινιακό κράτος είναι ένα ακόμη σημάδι ότι ο συνασπισμός των λευκών δυτικών πρώην αποικιακών δυνάμεων προσπαθεί να αποσυνδεθεί από την ταύτισή του με την ισραηλινή γενοκτονία.
Αυτό κρύβεται πίσω από την ανακοίνωση της πρόθεσης αναγνώρισης του παλαιστινιακού κράτους; Ένας λόγος είναι η πίεση από τους ίδιους τους πολίτες τους. Ένας δεύτερος είναι η προσπάθεια να εξισορροπηθεί η εικόνα τους ως προστάτες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της φιλελεύθερης δημοκρατίας. Κατά κάποιο τρόπο, θεωρώ αυτό που συμβαίνει στους Παλαιστίνιους ως έκφραση αυτού που ο Samuel Huntington τη δεκαετία του '90 ονόμασε «σύγκρουση των πολιτισμών» ως διάδοχη κατάσταση του Ψυχρού Πολέμου. Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η αναδυόμενη σύγκρουση μεταξύ της λευκής πρώην αποικιακής Δύσης και της ισλαμικής Μέσης Ανατολής αναδύθηκε ως ρήγμα. Το Ισραήλ βρισκόταν στην αιχμή αυτού του ρήγματος. Μαζί με τα σιωνιστικά δίκτυα σε όλο τον κόσμο, η Δύση δημιούργησε de facto συμμαχία με το Ισραήλ έχοντας απέναντί του τον λεγόμενο Άξονα της Αντίστασης, με επικεφαλής το Ιράν. Αυτό τον διαχωρισμό τον είδαμε στον πρόσφατο 12ήμερο πόλεμο του Ιράν με το Ισραήλ.
Πιστεύετε στο μεγάλο κάδρο, ότι από γεωπολιτικής καθαρά άποψης ο περιφερειακός νικητής θα είναι σε κάθε περίπτωση το Ισραήλ; Είναι παράδοξο. Υπάρχουν δύο τάσεις. Ενώ σίγουρα παρατηρούμε ότι η στρατιωτική γεωπολιτική προφανής νίκη των ισραηλινών δυνάμεων, πέρα από την Παλαιστίνη, εκτείνεται στη Συρία και τον Λίβανο, το Ιράν και την Υεμένη, από την άλλη βλέπουμε τη συμβολική απώλεια της νομιμότητάς του. Το Ισραήλ πληρώνει αυτό το τεράστιο κόστος στο ζήτημα της νομιμότητάς του ως κυρίαρχο κράτος και μέλος των Ηνωμένων Εθνών και ούτω καθεξής. Υπάρχουν προσπάθειες τώρα στον ΟΗΕ να αναστείλει τη συμμετοχή του ως μέλους ή να αποβάλει το Ισραήλ λόγω της παραβίασης του Καταστατικού Χάρτη και λόγω των διεθνών εγκλημάτων του, της περιφρόνησης του διεθνούς δικαίου και ούτω καθεξής. Το αξιοσημείωτο είναι ότι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η χώρα που τελικά επικρατεί δεν είναι αυτή με τον ισχυρότερο στρατό, αλλά αυτή που ελέγχει τον «πόλεμο» της νομιμότητας, ο οποίος σταθμίζεται συμβολικά από την υψηλή ηθική και τα νομικά ερείσματα. Οι Παλαιστίνιοι, τι ειρωνεία, κέρδισαν τον πόλεμο νομιμότητας ενώ ουσιαστικά έχασαν τη μάχη στο πεδίο.
Η σημερινή παγκόσμια ανοχή δύο πολυετών πολέμων, σημαίνει την απαρχή μιας νέας εποχής, μίας ακραιφνώς φιλο-μιλιταριστικής μετατόπισης; Ναι. Ο δε τρόπος με τον οποίο προχωρά η διπλωματία της Ουκρανίας αποκαλύπτει τους κινδύνους του πλήρους κλίμακας πολέμου, όσο και την προσπάθεια δημιουργίας μιας πιο «συνεργατικής» παγκόσμιας τάξης μεταξύ των ισχυρών γεωπολιτικών παραγόντων, που είναι βασικά οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ρωσία.
Η Ευρώπη; Πιέζεται και από τις δύο πλευρές και βρίσκεται στην πιο ανασφαλή θέση μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτή η στάση αβεβαιότητας είναι πολύ βαθιά, νομίζω, στο μυαλό των πολιτικών ηγετών και των σκεπτόμενων πολιτών. Αλλά δεν θα έλεγα ότι υπάρχει ανοχή σε αυτή τη γενοκτονία στη Γάζα από τους Ευρωπαίους. Αυτό που θα έλεγα είναι ότι υπάρχει ο συνδυασμός ενός αισθήματος αδυναμίας και έλλειψης επαρκούς πολιτικής βούλησης για να «πληρωθεί» το κόστος της διακοπής της γενοκτονίας. Είναι διαφορετικό από την ανοχή. Γιατί υπάρχει ακόμα η αίσθηση ότι αυτό που συμβαίνει είναι κάτι που ντροπιάζει την ανθρωπότητα και αποτελεί αποτυχία της διεθνούς τάξης το να μην μπορεί να αντιδράσει.
Η απόφαση του γερμανού Καγκελαρίου, Φρίντριχ Μερτς, να αναστείλει την εξαγωγή όπλων στο Ισραήλ, μπορεί να είναι ένα βήμα προς αυτό που αποκαλείτε «επιζήμιες κυρώσεις» που απαιτούνται σε βάρος του κράτους του Ισραήλ; Μπορεί. Σίγουρα είναι ένα συμβολικό βήμα με πολύ πιο ουσιαστικές επιπτώσεις. Η Γερμανία προμήθευε έως και το 30% των εισαγωγών όπλων του Ισραήλ.
Υπό το πρίσμα των τρεχουσών εξελίξεων, η λύση των δύο κρατών αποκλείεται πλέον να είναι μια προοπτική υλοποιήσιμη, υπό οποιονδήποτε τρόπο; Νομίζω ότι το ένα πράγμα για το οποίο συμφωνούν το Ισραήλ και οι Παλαιστίνιοι είναι ότι η λύση των δύο κρατών είναι απαράδεκτη, αλλά για αντίθετους λόγους. Οι Ισραηλινοί δεν θέλουν παλαιστινιακό κράτος επειδή αυτό παρεμβαίνει στις φιλοδοξίες τους για ένα ισραηλινό κράτος στους τόπους που ήταν η Παλαιστίνη. Οι Παλαιστίνιοι από την πλευρά τους δεν εμπιστεύονται να τους δοθεί ένα αποστρατιωτικοποιημένο κράτος, χωρίς πραγματική εξουσία κυρίαρχου κράτους και πλήρως ευάλωτο επειδή είναι αποστρατιωτικοποιημένο και περιτριγυρισμένο από μια πολύ ισχυρή στρατιωτική δύναμη. Έτσι, οι Παλαιστίνιοι αποκαλούν αυτό τον τύπο λύσης των δύο κρατών «διπλωματία των ψίχουλων». Με άλλα λόγια, κάτι που ενώ φαίνεται σαν συμβιβασμός, στην πραγματικότητα είναι ένας τρόπος να συνεχιστεί η επικυριαρχία, η εκμετάλλευσή τους και το καθεστώς Απαρτχάιντ με τον τρόπο που το Ισραήλ διαχειρίστηκε το παλαιστινιακό ζήτημα και αντιμετώπισε την παλαιστινιακή αντίσταση. Είναι μια σαφής αντιγραφή ή επανάληψη μιας Απαρτχάιντ δομής διακυβέρνησης.
Στις 17 Αυγούστου 2025, Ισραηλινοί διαδηλωτές αποκλείουν κεντρικό αυτοκινητόδρομο στην Ιερουσαλήμ, εν μέσω εθνικής απεργίας, απαιτώντας από την ισραηλινή κυβέρνηση να σταματήσει τον πόλεμο στη Γάζα, με συμφωνία για την άμεση απελευθέρωση των ομήρων που κρατά η Χαμάς. EPA/ATEF SAFADI
Ποιες είναι οι αλλαγές, οι «διαιρέσεις», που έχουν προκαλέσει στην ισραηλινή κοινωνία και στην εσωτερική πολιτική στο Ισραήλ οι τελευταίες εξελίξεις; Νομίζω ότι υπάρχουν όντως τα πρώτα σημάδια μιας ουσιαστικής διαίρεσης στο Ισραήλ, τουλάχιστον σε σχέση με το ό,τι το έχουν παρακάνει με τον τρόπο που αντέδρασαν στην αρχική επίθεση της Χαμάς. Η πιθανώς πιο σημαντική έκφραση αυτού προήλθε από τον πρώην επικεφαλής της Κνεσέτ (ισραηλινό κοινοβούλιο), ο οποίος υποστήριξε ότι αυτό που συμβαίνει πρόκειται για καθαρή γενοκτονία και όχι για κάποιο είδος δράσης αυτοάμυνας ενάντια σε μια ένοπλη επίθεση. Έτσι, το Ισραήλ αρχίζει εσωτερικά να χάνει αυτό το είδος ενιαίας αντίδρασης στο παλαιστινιακό ζήτημα. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει αυτό, δεν είναι σαφές σε αυτό το σημείο.
Δημοσκοπήσεις στο Ισραήλ πάντως έχουν δείξει ότι η συντριπτική πλειοψηφία, το 82%, είναι υπέρ του εκτοπισμού του πληθυσμού της Γάζας. Δεν ξέρω πόσο μπορείτε να εμπιστευτείτε αυτόν τον αριθμό, αν και παραμένει σοκαριστικό το γεγονός ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός υποστηρίζει τον εκτοπισμό, επειδή τον βλέπει ως την ολοκλήρωση του τελικού στόχου του σιωνιστικού εγχειρήματος. Ο σιωνισμός είχε πάντα τη δομή Απαρτχάιντ, μέσω της απανθρωποποίησης του ιθαγενούς πληθυσμού, εν προκειμένω του αραβικού. Αν κοιτάξετε ιστορικά στους ιθαγενείς λαούς τους οποίους εκμεταλλεύτηκαν, κι εκείνοι αντιστάθηκαν, το επόμενο βήμα ήταν πάντα η γενοκτονία. Το Ισραήλ δεν μπορεί να ξεφύγει από αυτό το είδος λογικής, παρά μόνο αν αποκηρύξει ή επαναπροσδιορίσει τον σιωνισμό.
Ο Νετανιάχου θα καταλήξει σε φυλακή στο Ισραήλ; Δεν το πιστεύω. Θα με εξέπληττε αν δεν βρει τρόπο να ανασταλούν επ' αόριστον οι εναντίον του νομικές διαδικασίες για απάτη, επειδή το αντίθετο θα οδηγούσε στην τελική διάσπαση εντός του Ισραήλ ή ακόμη και σε ένα είδος εμφυλίου πολέμου. Θα ήταν ειρωνικό, φυσικά, αν φυλακιστεί για συνηθισμένα εγκλήματα και δεν διωχθεί για τα τερατώδη εγκλήματα μεγάλης κλίμακας που έχει διαπράξει στη Γάζα.
