«Δεν ξέρω ποια ακριβώς είναι η αρχή», μου λέει ο Πλούταρχος Βεργής όταν του ζητώ να μου διηγηθεί «από την αρχή» με λεπτομέρειες πώς βίωσε τη συμμετοχή του στον Παγκόσμιο Στολίσκο Sumud που έπλευσε για να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας μεταφέροντας συμβολική ανθρωπιστική βοήθεια. Υποθέτω ότι όταν έχεις ζήσει τέτοιες στιγμές, ανακαλείς τα γεγονότα με τη σειρά που υπαγορεύει η ένταση του βιώματος, όχι κάποια αμφίβολη γραμμική θεώρηση του χρόνου.
Είναι απορίας άξιο πού βρήκαν το θάρρος μια χούφτα άνθρωποι να πλεύσουν στο «στόμα του λύκου», να φέρουν τα ίδια τους τα σώματα ενώπιον της ανηλεούς πολεμικής μηχανής που κατά τον ΟΗΕ διεξάγει γενοκτονία. Καθημερινοί άνθρωποι όπως ο Πλούταρχος Βεργής, που στην «κανονική» του ζωή διοργανώνει συναυλίες, διατηρεί με συνεργάτες ένα ασιατικό εστιατόριο, ασχολείται ερασιτεχνικά με την ιστιοπλοΐα και εργάζεται στο τμήμα επικοινωνίας του ΜεΡΑ25.
Γιατί οι ακτιβιστές μπορεί να είναι ρομαντικοί, αλλά αφελείς δεν είναι: ήξεραν ότι θα αντιμετωπίσουν τον ισραηλινό στρατό. Πολλοί τόνισαν ότι είδηση δεν είναι τι πέρασαν οι ίδιοι, αλλά τι συμβαίνει στη Γάζα. Ωστόσο η μαρτυρία τους έχει ιδιαίτερη σημασία: αν οι ισραηλινές αρχές αντιμετώπισαν έτσι Ευρωπαίους πολίτες με τα μάτια όλου του κόσμου στραμμένα πάνω τους, πώς αντιμετωπίζουν τους Παλαιστίνιους ενώ στη Γάζα έχουν απαγορεύσει και την πρόσβαση στους δημοσιογράφους;
Είχαν καταλάβει από το προηγούμενο βράδυ ότι θα τους αναχαίτιζαν, λέει ο κ. Βεργής. Ο ίδιος επέβαινε στο «Οξυγόνο». «Περνούσαν ανάμεσά μας σκάφη χωρίς φώτα, σταμάτησαν να δουλεύουν τα GPS μας, οι πυξίδες μας. Το “Alma”, ένα μεγάλο επιχειρησιακό μας πλοίο, έγραψε στην ομαδική συνομιλία ότι τους έχει πλησιάσει ισραηλινό πολεμικό πλοίο. Μετά, είδαμε κι ένα υποβρύχιο να ξεπροβάλλει. Το μήνυμα το είχαμε πάρει».
Όταν οι παρεμβολές στην επικοινωνία έγιναν συχνές, τα τέσσερα ελληνικά σκάφη άρχισαν να πλέουν σε παράλληλη κοντινή πορεία, για να επικοινωνούν φωνάζοντας. Το βράδυ της Τετάρτης, κι ενώ απείχαν περίπου 40 μίλια από τη Γάζα, τα μεγάλα επιχειρησιακά πλοία έστειλαν πάλι μήνυμα ότι πλησίαζαν σκάφη, «αυτή τη φορά με τα φώτα ανοιχτά». «Ήταν 16μετρα φουσκωτά. Επιδόθηκαν σε πολύ επικίνδυνους ελιγμούς γύρω μας ώστε να μας τρομοκρατήσουν για να γυρίσουμε μόνοι μας πίσω. Αυτό δεν συζητήθηκε καν ως ενδεχόμενο. Ποτέ».
Έπειτα, κατέφθασαν πολεμικά πλοία. «Μας φώναζαν από τα μεγάφωνα να σταματήσουμε τις μηχανές και να γυρίσουμε πίσω, γιατί έχουμε μπει παράνομα σε ισραηλινά θαλάσσια ύδατα - κάτι που δεν ίσχυε… Πάντως, η πανίσχυρη πολεμική μηχανή του Ισραήλ ξεφτιλίστηκε από τα 40 μικρά σκαφάκια τα οποία κυνηγούσε και προσπαθούσε να αναχαιτίσει για περισσότερες από τέσσερις ώρες».
Αφού προχώρησαν στην πλώρη με τα χέρια ψηλά κατ’ απαίτηση των Ισραηλινών στρατιωτών, έγινε το ρεσάλτο. «Στο “Οξυγόνο”, στο οποίο επιβαίναμε 7 απλοί άνθρωποι, ανέβηκαν 7 στρατιώτες, οι οποίοι μας σημάδευαν με τα όπλα στο κεφάλι και μας ζητούσαν να μην κάνουμε καμία απότομη κίνηση, γιατί θα είναι και η τελευταία μας. Οπότε, φυσικά συνεργαστήκαμε».
«Το συγκλονιστικό είναι ότι στη διαδρομή αυτή ακούγαμε βόμβες που έπεφταν στη Γάζα. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τον έντονο κυνισμό των στρατιωτών, οι οποίοι μας έλεγαν ότι το Ισραήλ βομβαρδίζει τη Χαμάς». Όταν τους αντέτειναν ότι δεν μπορεί βόμβες που ακούγονται στα 40 μίλια να είναι στοχευμένες, «μας είπαν ότι οποιοσδήποτε μένει στη Γάζα αυτή τη στιγμή είναι Χαμάς και πρέπει να δολοφονηθεί».
«Μια θέση στην Κόλαση»
Καθισμένοι επί 8-9 ώρες στην πλώρη, έφθασαν στο ισραηλινό λιμάνι του Ασντότ. «Εκεί, ξεκίνησε η εχθρική αντιμετώπιση και η προσπάθεια εξευτελισμού της προσωπικότητάς μας», λέει ο κ. Βεργής. «Μας έβαλαν σε έναν υπαίθριο χώρο, πεταμένους στο έδαφος, μας σημάδευαν με όπλα και μας ζητούσαν να κοιτάμε το πάτωμα».
Τότε ήρθε ο υπουργός Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ, ο ακροδεξιός Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ. «Είναι ο πρώτος άνθρωπος που συναντώ, ο οποίος πιστεύω έχει εξασφαλισμένη μια θέση στην κόλαση», σημειώνει. «Άρχισε να μας κατηγορεί ότι βρισκόμαστε εκεί για να υποστηρίξουμε τη Χαμάς - και να μας απειλεί ότι θα κάτσουμε ενάμιση μήνα στη φυλακή για να καταλάβουμε τι κάναμε. Είχε φέρει μαζί του κι έξι κάμερες, ώστε να φτιάξει το δικό του ταινιάκι να παρουσιάσει».
Τη συντρόφισσά τους τη Γιασμίν, η οποία πρώτη ξεκίνησε να βρίζει και να γιουχάρει τον Ισραηλινό υπουργό, «την πήραν σηκωτή και την είδαμε μετά από δύο μέρες». Στη Σουηδή ακτιβίστρια Γκρέτα Τούνμπεργκ «έβαλαν μία σημαία του Ισραήλ και την περιέφεραν στο λιμάνι ώστε να χαρούν οι Ισραηλινοί στρατιώτες».
Ο Μπεν Γκβιρ έφυγε αφού πρώτα έδωσε εντολή να τους δέσουν πισθάγκωνα και να τους περάσουν από το κέντρο ελέγχου και κράτησης. «Για να γίνει αυτό πέρασαν άλλες 4-5 ώρες, στις οποίες προσπαθούσες να διώξεις το μούδιασμα μια από τα χέρια, μια από τα πόδια, μια από τους ώμους, χωρίς νερό, χωρίς τουαλέτα».
Ανάμεσά τους βρίσκονταν και άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ την συντρόφισσά μας την Ιταλίδα, τη Ζοσεφίνα, ετών 78, η οποία χωρίς να γκρινιάξει καθόλου, ήταν δεμένη πισθάγκωνα για έξι ώρες. Βρισκόμασταν δίπλα της και δεν μπορούσαμε να τη βοηθήσουμε. Ήταν μαζί μας από τη Σύρο για πολύ μεγάλο διάστημα, με τρομερή δύναμη ψυχής».
Όταν πέρασαν στο κέντρο κράτησης, οι αστυνομικοί τούς πέταξαν τα πράγματα που θεωρούσαν «φιλοπαλαιστινιακά». «Είχα κάποιους σπόρους που σκοπεύαμε να δώσουμε στους Παλαιστίνιους συμβολικά ώστε να φυτέψουν λαχανικά. Με τρομερό εξευτελισμό και απίστευτες βρισιές πέταξαν τους σπόρους στα σκουπίδια, όπως και οτιδήποτε άλλο καταλάβαιναν ότι θέλουμε να κρατήσουμε».
Προσπάθησαν επί ώρες να αποτρέψουν την πρόσβαση στους δικηγόρους τους και να τους πείσουν να υπογράψουν ότι μπήκαν παράνομα στο Ισραήλ. «Η ελληνική αποστολή δεν υπέγραψε και πολλοί ξεκινήσαμε άμεσα απεργία πείνας με αίτημα την άμεση απελευθέρωσή μας και στέλνοντας το μήνυμα ότι δεν μπορούμε να δεχτούμε φαγητό από ένα κράτος το οποίο λιμοκτονεί έναν ολόκληρο λαό».
Έπειτα, τους έδεσαν ξανά, αυτή τη φορά και τα μάτια. «Εκείνη τη στιγμή φοβήθηκα. Σκέφτηκα ότι δεν θέλουν να ξέρουν πού πηγαίνω».
Τους φόρτωσαν σε λεωφορεία «στα οποία δεν μας επέτρεπαν να φοράμε μπουφάν ούτε όλα μας τα ρούχα ενώ είχαν βάλει το αιρκοντίσιον στο τέρμα, ώστε να μας βασανίσουν». Το κομβόι ξεκίνησε μετά από 3-4 ώρες κι έκανε άλλες τόσες να φτάσει στη φυλακή υψίστης ασφαλείας στην έρημο Νεγκέβ. «Όλα αυτά που σας περιέγραψα έγιναν σε 24-26 ώρες, χωρίς νερό, χωρίς τουαλέτα, κρυώνοντας, χωρίς καμία επικοινωνία με κανέναν, ήμασταν χωρισμένοι μεταξύ μας».
Στη φυλακή, τους έγδυσαν, τους έβαλαν τα ρούχα της φυλακής. Τους έδωσαν κι ένα φούτερ. «Είπα του δεσμοφύλακα ότι έχει ζέστη, δεν το φοράω. Μου απάντησε “στα υπόγεια που θα πας σε λίγο έχει πάρα πολύ κρύο”». Σε υπόγεια δεν τους πήγαν, ήθελαν απλώς να τους τρομοκρατήσουν.
«Δεν έχουμε αρκετά φάρμακα για να δώσουμε σε ζώα»
Ήταν σαφές ότι είχαν οδηγία να μην τους πειράξουν, σημειώνει ο Πλούταρχος Βεργής. «Έβλεπες ότι στην πραγματικότητα θέλουν να σε σκοτώσουν, απλά έχουν την εντολή να μην το κάνουν. Το σοκαριστικό ήταν ότι για τρεις ολόκληρες ημέρες δεν έδιναν ινσουλίνη σε διαβητικό σύντροφό μας στο κελί 16. Δεν πτοήθηκαν από τις συνεχείς διαμαρτυρίες μας. Ένας δεσμοφύλακας μου είπε “δεν έχουμε αρκετά φάρμακα για να δώσουμε σε ζώα”».
«Όλες τις ημέρες, δεν ήθελαν να μας δώσουν νερό. Πίναμε από τη βρύση του μπάνιου, που δημιούργησε θέματα σε κάποιους». Τους υπέβαλαν σε στέρηση ύπνου. «Έμπαιναν το βράδυ 7 στρατιώτες με 2-3 σκυλιά στο κελί μας, σηκωθείτε ντυθείτε μας έλεγαν, δεν το κάναμε... Άλλες φορές, μας ζητούσαν να σηκωθούμε όρθιοι, τότε απλώς μας μετρούσαν και έφευγαν. Μας άλλαζαν κελιά μέσα στη νύχτα, χωρίς λόγο, δυο και τρεις φορές».
Ωστόσο, «εμείς εκείνη την ώρα σκεφτόμασταν πώς είναι δυνατόν να ενοχληθούμε από κάτι τέτοιο όταν κάποιες εκατοντάδες μέτρα μακριά μας, στην ίδια φυλακή, βασανίζουν 10.000 Παλαιστίνιους μεταξύ των οποίων και 400 με 600 ανήλικα παιδιά;»
«Έξω από τις φυλακές, από τη μεριά που κρατούνται οι Παλαιστίνιοι, έχουν φτιάξει έναν στάβλο με γουρούνια, έτσι ώστε να μυρίζουν οι Παλαιστίνιοι αυτή τη δυσάρεστη μυρωδιά», σημειώνει. «Στις τηλεοράσεις που υπήρχαν στο προαύλιο και άρα μπορούσες να δεις από κάποια κελιά, έπαιζαν προπαγανδιστικές εικόνες από την επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτώβρη. Έπαιζαν επίσης στη διαπασών μία μελωδία από το soundtrack της “Λίστας του Σίντλερ”, ασταμάτητα, για πάρα πολλές ώρες».
Το τελευταίο με σοκάρει ιδιαίτερα. Γιατί είναι τεκμηριωμένο ότι οι Ναζί στα στρατόπεδα συγκέντρωσης χρησιμοποιούσαν τη μουσική ως μέσο βασανισμού.
Κι οι Ισραηλινοί φοβούνται
Η επικοινωνία με την ελληνική πρεσβεία στο Ισραήλ έγινε μετά από δύο μέρες, με πληροφορεί ο κ. Βεργής. Για κάποια μέλη της αποστολής από άλλες χώρες δεν έγινε ποτέ, καθώς κράτη όπως η Τυνησία δεν διατηρούν πρεσβεία στη χώρα. Η μίσθωση του αεροπλάνου της επιστροφής από την ελληνική κυβέρνηση θεωρεί ότι επισπεύστηκε χάρη στην πίεση που άσκησαν οι οικογένειές τους και αλληλέγγυοι πολίτες.
Φοβήθηκαν ότι μπορεί να καταλήξουν σε κάποιο μπουντρούμι για μήνες; «Συνέχεια ήταν στο μυαλό μας, μέχρι να μας πει η πρέσβειρα ότι κανονίστηκε η πτήση επιστροφής. Δεν υπήρχε όμως φόβος. Γιατί βλέπαμε ότι στην ουσία οι άνθρωποι εκεί, οι δεσμοφύλακες και οι στρατιώτες, φοβούνταν τη δική μας συλλογικότητα».
Φοβάται το ισραηλινό κράτος μια χούφτα άοπλους ακτιβιστές; Τι εννοεί; Οι στρατιώτες του IDF που ανέβηκαν στο «Οξυγόνο» έκρυβαν με πολύ μεγάλη προσοχή το πρόσωπό τους καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύωρης πορείας προς το λιμάνι, εξηγεί. «Ένας από αυτούς, κατέβαζε λίγο το μαντήλι, έπινε νερό, και κάλυπτε ξανά βιαστικά το πρόσωπό του. Εκεί του είπα “φοβάσαι τόσο πολύ μη δούμε το πρόσωπό σου και δεν το ξεχάσουμε, σκοπεύεις να έρθεις στην Ελλάδα;” Μου απάντησε φοβάμαι μην έχετε ακόμα κάμερες που δεν έχω βρει. Κι ότι, ναι, το καλοκαίρι μάς αρέσει να πηγαίνουμε διακοπές στην Ευρώπη. Αλλά πολλές φορές εκεί που πηγαίνουμε συναντάμε ρατσισμό».
Στην προτροπή να αναλογιστεί εάν η χώρα του κάνει κάτι λάθος, ο στρατιώτης αποκρίθηκε πως όχι, απλώς ο υπόλοιπος κόσμος είναι αντισημίτης. «Του είπα πως δεν είναι έτσι. Ότι κανείς από εμάς εδώ δεν έχει πρόβλημα με καμία θρησκεία, ούτε με τη δική του, ούτε θέλουμε να εξαφανιστούν. Θέλουμε απλά να σέβονται την ανθρώπινη ζωή, το διεθνές δίκαιο».
«Εν πάση περιπτώσει, κι οι δεσμοφύλακες δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι τόσοι άνθρωποι εκεί τούς βρίζαμε, τους αποκαλούσαμε Ναζί ενώ κρατούσαν όπλα, ενώ είχαν εκπαιδευμένα σκυλιά… Δεν καταλάβαιναν γιατί μέναμε ξύπνιοι όλη νύχτα να φωνάζουμε για έναν άνθρωπο στο κελί 16 που χρειαζόταν ινσουλίνη, τον οποίο μέχρι τότε δεν ξέραμε προσωπικά».
Η αποστολή τελειώνει όταν η Γάζα λευτερωθεί
«Θα το ξανακάνω», δηλώνει ο Πλούταρχος Βεργής. Συμμετείχε και στην αποστολή που ταξίδεψε τον Ιούνιο στο Κάιρο για να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας μέσω Αιγύπτου.
Η επιχείρηση Global Sumud Flotilla «είχε ξεκινήσει να προετοιμάζεται πυρετωδώς και με άκρα μυστικότητα από τα τέλη Ιουνίου», με πληροφορεί. «Μια ομάδα ανθρώπων θυσίασε το καλοκαίρι της για να βρει σκάφη, να τα επισκευάσει, να διεκπεραιώσει τις απαραίτητες γραφειοκρατικές διαδικασίες, να οργανωθεί μέσα από πολύωρες συνελεύσεις».
Αναφέρει με συγκίνηση ότι σε αυτό το ταξίδι άνθρωποι από νεότερες γενιές όπως ο ίδιος έσμιξαν με ανθρώπους όπως ο Τάκης Πολίτης, ο Γρηγόρης Κασίτας και ο Θοδωρής Μπούκας, οι οποίοι συμμετείχαν και σε εκείνη την ιστορική πρώτη αποστολή «Ένα Καράβι για τη Γάζα», που τον Αύγουστο του 2008 κατάφερε να σπάσει τον ναυτικό αποκλεισμό της Λωρίδας μετά από 41 χρόνια. Μια αποστολή με δυο ελληνικά ψαροκάικα, συντονισμένη από τον Βαγγέλη Πισσία, ο οποίος πέθανε τον Νοέμβριο του 2024.
«Καλούμε όλο τον κόσμο να συμμετέχει στο κίνημά μας March to Gaza, δεν σημαίνει ότι πρέπει να είναι σε τέτοιες αποστολές, υπάρχουν πολλές άλλες δράσεις». Ολοκληρώνοντας τη συζήτηση αυτή, θυμάμαι τα λόγια του Βαγγέλη Πισσία: «Το ταξίδι μας στη Γάζα θα τελειώσει μόνο όταν θα ανοίξουν τα θαλάσσια σύνορα της Γάζας. Ως τότε εμείς θα ταξιδεύουμε, ως τότε εμείς θα κάνουμε με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, ό,τι μπορούμε, για να ανοίξει η Μεσόγειος θάλασσα, κι αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης που έχει δημιουργήσει το Ισραήλ, να πάψει να υπάρχει».
