Η Βρετανία, η χώρα που κάποτε παρίστανε το λίκνο του φιλελευθερισμού και του κοινοβουλευτικού πολιτισμού, έβαλε φαρδιά-πλατιά την υπογραφή της κάτω από ένα νέο μανιφέστο διαχωρισμού. Μην σε ψαρώνουν τα νομικά του περιτυλίγματα. Η ουσία είναι ότι οι τρανς γυναίκες δεν είναι γυναίκες. Οι πόρτες που άνοιξαν κάποτε με διαρκή αγώνα, τώρα ασφαλίζονται ξανά με λουκέτα που έχουν έχουν χαραγμένη τη φράση: "μόνο για βιολογικά θηλυκά".
Στις 16 Απριλίου 2025, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου εξέδωσε μια ιστορική απόφαση, ορίζοντας ότι οι όροι «γυναίκα» και «φύλο» στον Νόμο για την Ισότητα του 2010 (Equality Act 2010) αναφέρονται αποκλειστικά στο βιολογικό φύλο και όχι στην νομική αναγνώριση φύλου μέσω Πιστοποιητικού Αναγνώρισης Φύλου (GRC). Δηλαδή, όποιος έχει γεννηθεί γυναίκα –με τη μήτρα και το χρωμόσωμα– μπαίνει στο κουτί. Οι υπόλοιπες, έξω. Ακόμα κι αν έχουν αλλάξει νομικά το φύλο τους και ζουν ως γυναίκες. Ακόμα κι αν κινδυνεύουν περισσότερο από κάθε άλλη ομάδα (κυρίως τότε).
Κύρια σημεία της απόφασης
- Βιολογικός ορισμός του φύλου: Το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η έννοια του φύλου στον Νόμο για την Ισότητα είναι δυαδική -ένα άτομο είναι είτε άνδρας, είτε γυναίκα με βάση το βιολογικό του φύλο.
- Αποκλεισμός των τρανς γυναικών από τον νομικό ορισμό της «γυναίκας»: Η απόφαση σημαίνει ότι οι τρανς γυναίκες, ακόμα και αν κατέχουν GRC, δεν θεωρούνται νομικά γυναίκες στο πλαίσιο του Νόμου για την Ισότητα.
- Διατήρηση προστασίας για τα τρανς άτομα: Παρ’ όλο που οι τρανς γυναίκες δεν εμπίπτουν πλέον στον ορισμό της «γυναίκας» για σκοπούς του νόμου, εξακολουθούν να προστατεύονται από διακρίσεις μέσω του χαρακτηριστικού της «αλλαγής φύλου» που προβλέπεται στον ίδιο νόμο.
Αυτό το νομικά ορθό "oops, sorry, αλλά δεν είστε γυναίκες", καταρρίπτει το αφήγημα της συμπερίληψης, ακυρώνει την έννοια της ταυτότητας φύλου και ανοίγει την πόρτα για κοινωνικό αποκλεισμό με σφραγίδα. Είναι ένας κομψός τρόπος να πεις: «Δεν σε βλέπω. Δεν υπάρχεις» και να το κάνεις να ακούγεται σαν απλή νομική διευκρίνιση.
Αν είσαι τρανς γυναίκα στη Βρετανία του 2025, μόλις είδες τον εαυτό σου να μετατρέπεται -ξανά- σε θέμα. Σου υπενθύμισαν πως ό,τι και να κάνεις, δεν θα μπεις ποτέ στο club. Δεν είσαι «κανονική» γυναίκα, είσαι «κάτι άλλο», που προκαλεί.
Είναι το ίδιο μοτίβο που βλέπεις παντού πλέον. Από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους anti-trans νόμους των Ρεπουμπλικάνων, μέχρι την Ουγγαρία του Όρμπαν και την “παραδοσιακή οικογένεια” που επιστρέφει ως πανοπλία ιδεολογικού ελέγχου. Τώρα και η Βρετανία -η ίδια χώρα που κάποτε χειροκροτούσε την queer σκηνή του Λονδίνου, τα Pride και τη συμπερίληψη στα σχολεία- αποφασίζει πως υπάρχουν δύο φύλα, τελεία και δεν υπάρχουν άλλοι ορισμοί.
Επιπτώσεις της απόφασης
- Περιορισμός πρόσβασης σε χώρους μόνο για γυναίκες: Οι τρανς γυναίκες ενδέχεται να αντιμετωπίσουν περιορισμούς στην πρόσβαση σε χώρους όπως αποδυτήρια, τουαλέτες, αθλητικές ομάδες και υπηρεσίες που προορίζονται αποκλειστικά για βιολογικές γυναίκες.
- Αναθεώρηση πολιτικών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς: Οργανισμοί όπως το NHS και η αστυνομία, καθώς και ιδιωτικές επιχειρήσεις, θα χρειαστεί να επανεξετάσουν τις πολιτικές τους για να διασφαλίσουν τη συμμόρφωση με την ερμηνεία του νόμου από το δικαστήριο.
- Αμφισβήτηση της ισχύος των GRC: Η απόφαση έχει προκαλέσει ανησυχίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των Πιστοποιητικών Αναγνώρισης Φύλου, καθώς περιορίζεται η νομική τους ισχύς όσον αφορά τα δικαιώματα που σχετίζονται με το φύλο.
Ποιος αποφασίζει όμως πώς ορίζεται μια γυναίκα; Ποια δικαστήρια, ποια νομοθετικά σώματα, ποιοι λόρδοι με περούκες κρίνουν την ταυτότητα κάποιου με βάση τα γεννητικά του όργανα και όχι το βίωμα, την πορεία και τη ζωή του; Και κυρίως: ποιος έχει να χάσει απ’ τη συμπερίληψη; Απολύτως κανείς. Το να αποδεχτείς την τρανς ύπαρξη ως αυθεντική, δεν αφαιρεί τίποτα από τη δική σου, αντίθετα, την εμπλουτίζει. Αλλά όταν έχεις μάθει να αντιλαμβάνεσαι τη διαφορετικότητα ως απειλή -γιατί έτσι σε εκπαίδευσαν- τότε κάθε άνοιγμα, μοιάζει με επίθεση.
Αυτό ακριβώς εκμεταλλεύτηκαν οι Gender Critical οργανώσεις. Μια υποτιθέμενη φεμινιστική οπτική, που τελικά αποδεικνύεται βαθιά φοβική και στηρίζεται στον αποκλεισμό για να νιώσει ασφάλεια. Που λέει πως οι τρανς γυναίκες απειλούν την καθαρότητα των γυναικείων χώρων. Και τώρα, με τη βούλα του ανώτατου δικαστηρίου, αισθάνονται δικαιωμένες και εξουσιοδοτημένες να αποκλείουν και να διαχωρίζουν. Να υποδεικνύουν ποια είναι «η κανονική» και ποια η «απομίμηση». Άσε μας κουκλίτσα μου.
Αντιδράσεις
- Υποστήριξη από ομάδες υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών: Ομάδες όπως η For Women Scotland χαιρέτισαν την απόφαση ως νίκη για τα δικαιώματα των γυναικών και την προστασία των χώρων μόνο για γυναίκες.
- Ανησυχία από LGBTQ+ οργανώσεις: Οργανώσεις όπως η Stonewall εξέφρασαν βαθιά ανησυχία, προειδοποιώντας για τις αρνητικές συνέπειες της απόφασης στα δικαιώματα και την ασφάλεια των τρανς ατόμων.
- Πολιτικές επιπτώσεις: Η απόφαση παρέχει σαφήνεια στο Εργατικό Κόμμα, με τον ηγέτη του, Σερ Κιρ Στάρμερ, να δηλώνει ότι η ερμηνεία του δικαστηρίου είναι «κοινή λογική».
Και τώρα τι; Πόσες τρανς γυναίκες θα υποστούν την ταπείνωση να τους αρνηθούν την είσοδο σε γυναικείες τουαλέτες; Πόσες θα μείνουν εκτός αθλητισμού, εκτός προστασίας, εκτός κοινότητας; Πόσες θα νιώσουν ότι η κοινωνία τις φτύνει -ξανά- στο όνομα της «ακρίβειας» των όρων;
Αυτή η απόφαση λοιπόν είναι το σημείο όπου το νομικό σύστημα παύει να προστατεύει και αρχίζει να απορρίπτει και να τιμωρεί. Να τιμωρεί το βίωμα, την ταυτότητα, την ίδια την έννοια του ανήκειν και να σε αφήνει με την πικρή αίσθηση πως, από τη μία μέρα στην άλλη, ο κόσμος σου γίνεται λιγότερο δικός σου. Γίνεται πιο ξένος, πιο επικίνδυνος και πιο βιολογικός, με την πιο άκαμπτη, άκαρδη, ρατσιστική έννοια της λέξης.
Η συμπερίληψη δεν ήταν ποτέ απειλή, ήταν πάντα λύση. Κι αν αυτό δεν το καταλαβαίνει η Βρετανία του 2025, τότε ίσως το πρόβλημα να μην είναι ποιος ορίζεται γυναίκα. Αλλά ποιος ορίζεται άνθρωπος.
