Η Λάρα δεν μένει πια εδώ. Και δεν είναι ούτε αστέρι στον ουρανό, όπως θα ήλπιζες για έναν αγαπημένο σου άνθρωπο, μια ελεύθερη στο σύμπαν ψυχή, που ρίχνει -λες- και μια ματιά πού και πού στη ζωή σου. Η Λάρα είναι σκεπασμένη με το διόλου αφράτο πεντελικό χώμα και πέντε-έξι σαρκώδη αγκαθωτά φύλλα της φραγκοσυκιά μας, που φυτέψαμε για να θεριέψουν πάνω στα απομεινάρια δεκατεσσάρων ετών σκυλίσιας ζωής. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Με μία διαδικασία κοινή στους κτηνιάτρους - πιστέψτε με, οδυνηρή και γι’ αυτούς: την ευθανασία. Είχε προηγηθεί ένα σύντομο αλλά δύσκολο ταξίδι με αφετηρία ένα κάταγμα που φανέρωσε τη διάγνωση: οστεοσάρκωμα.
«Σε ένα νεαρό σκυλί θα κάναμε την προσπάθειά μας», μας είπε η Εύη, εκείνη η ψιλόλιγνη επιστήμονας που ασχολείται με τετράποδους ογκολογικούς ασθενείς. «Τι θα κάναμε δηλαδή;», ρώτησα βαστώντας την άκρη της ελπίδας. «Ακρωτηριασμό και χημειοθεραπεία», απάντησε κοιτάζοντας με λύπη αυτό το ημίαιμο Λαμπραντόρ που είχε και λίγο τσοπανόσκυλο και έναν παππού Χάσκι. (Έτσι είχε βγει και το οικογενειακό αστείο «η Λάρα χάσκει»).
Πήραμε τον χρόνο μας, ενώ η Λάρα πονούσε όλο και πιο πολύ και κανένα παυσίπονο δεν ήταν αρκετό να γλυκάνει τον πόνο της. Τι θα κάναμε εκτός από την παρηγορητική αγωγή που παρηγοριά δεν έδινε; «Αν είχε πολλαπλό μυέλωμα θα το παλεύαμε…». Η πρόταση να το «κοιμίσουμε» δεν έπεσε σαν κεραυνός εν αιθρία. Το είχαμε ήδη σκεφτεί, ο καθένας μόνος του, μια και η ομολογία μιας τέτοιας σκέψης πάει παρέα με μια αρμαθιά ενοχές. Αλλά η σκέψη της ευθανασίας μας κατέτρωγε κάθε φορά που ανοίγαμε το στόμα του σκύλου μας για να του δώσουμε κρυμμένο σε μια λιχουδιά το κοκτέιλ οπιούχων και κατασταλτικών φαρμάκων.
«Μαμά λυπήσου την» έλεγαν τα παιδιά και εννοούσαν να δώσουμε ένα ήσυχο τέλος στο άλλοτε κουτάβι που του πετούσαν μπάλες και κουκουνάρια να τους τα φέρει πίσω. Θα αποφάσιζα εγώ, γιατί ήμουν πάντα ο άνθρωπός της, η πιστή παρέα στην καθημερινή μεγάλη βόλτα.
Το αληθινό «ευ» της ευθανασίας
Πήρα την απόφαση εκείνο το πρωινό που η Λάρα έκλαιγε και έτρεμε συνάμα από τον ανυποχώρητο πόνο. Τηλεφώνησα στον Μιχάλη, καλό φίλο και εξαιρετικό κτηνίατρο. Ήξερε την κατάσταση και συμφωνούσε να γίνει ευθανασία. Να μη χαθεί χρόνος. Γιατί «ο χρόνος είναι πόνος, Ελένη».
Αποφασίσαμε από κοινού να γίνει η διαδικασία στο σπίτι. Να μην ανησυχήσει εκείνη, να μην ταλαιπωρήσουμε άλλο αυτό το πονεμένο σώμα. «Αλλά πες μου Μιχάλη, πώς γίνεται;».
Και έμαθα για την προ-νάρκωση που ηρεμεί το ζώο και για τη γενική αναισθησία, που έπεται. Οι ουσίες που περνούν στο αίμα εγγυώνται ότι το ζώο θα χάσει τις αισθήσεις του, θα είναι απόλυτα ήρεμο, θα κοιμάται βαθιά και δεν θα νοιώσει κανέναν πόνο ή δυσφορία. Και τότε ο γιατρός προχωράει στο τελικό βήμα της ευθανασίας εγχέοντας το φάρμακο, που σταματάει την αναπνευστική λειτουργία και προκαλεί ανακοπή της καρδιάς.
Φαντάστηκα τη διαδικασία πολλές φορές πριν κλείσω το ραντεβού, που ορίστηκε σε μια μέρα που θα ήταν όπως όλες οι άλλες, αν δεν τη θυμόμαστε τώρα ως τόσο ξεχωριστή. Και δεν φιλέψαμε τίποτα τον καλό μας τον γιατρό, που ήρθε κατηφής και σκοτεινός, φορτωμένος με τα απαραίτητα: τον φλεβοκαθετήρα και τα φάρμακα.
Η Λάρα ευτυχώς κοιμόταν και κάναμε ησυχία για να μην ανοίξει τα μάτια της, να μη φοβηθεί ούτε στιγμή. Αλλά κυρίως για να μη με κοιτάξει με εκείνο το βλέμμα εμπιστοσύνης, που πάντα είχε απέναντι στους ανθρώπους της.
Τη χαϊδέψαμε χορταστικά μετά την προνάρκωση για το αντίο. Με δάκρυα, αλλά όχι λυγμούς. Τα είχαμε καταφέρει να της δώσουμε το τέλος που της άξιζε: αξιοπρεπές χωρίς άλλο πόνο και φόβο.
Ναι, τα σκυλιά φοβούνται όταν πονούν. Νιώθουν αγωνία. Βάλε με το νου σου… Εκείνο το βράδυ ένιωσα ανακουφισμένη σπρώχνοντας στο διηνεκές τις ενοχές μου, για το ότι το έπαιξα Θεός. Όρισα το τέλος της, βλέπετε.
Και μετά είπα πως δεν θα το ξανασκεφτώ και έπλυνα τα υπάρχοντά της να τα φυλάξω. Το περιλαίμιο μπήκε ζεστό ακόμη από εκείνη στα αναμνηστικά. Κι έπεσα πάνω στο κατακόκκινο «κολιέ» της, μήνες μετά την ευθανασία, όταν μπορούσα πια να πενθήσω για το ήρεμο τέλος που έδωσα σε αυτή την ανιδιοτελή αγάπη.
«Το έκανες με αγάπη και από αγάπη», μου λέει ο Μιχάλης. Είναι χειμώνας, αλλά εγώ περιμένω να δω από το παράθυρό μου τη φραγκοσυκιά απέναντι να δώσει καρπούς. Τίποτα δεν πεθαίνει αν δεν πεθάνει πρώτα μέσα σου.
