Τα οιστρογόνα μου έχουν πάρει τον κατήφορο με την ίδια ταχύτητα που δεκαετίες πριν τραβούσαν την ανηφόρα για εκείνη την πρώτη έμμηνο ρύση ή και αργότερα για να έρθουν στον κόσμο τα παιδιά μου. Μεγάλη υπόθεση τα οιστρογόνα, δε λέω. Σε ομορφαίνουν, σου δίνουν χαρά, φέρνουν τον οίστρο βρε αδελφέ. (Κυριολεκτικά ως ερωτική επιθυμία ή μεταφορικά ως δημιουργική διάθεση).
Αλλά η παρουσία τους ή, πιο σωστά, η απουσία τους έγινε ξαφνικά story ή reel στο insta και το facebook από γυναίκες και άντρες οι οποίοι περιγράφουν, αυτοσαρκάζονται ή απλώς σαρκάζουν. Η τηλεόραση δε θα μπορούσε να λείπει από τέτοιο πανηγύρι. Το μη δυναμικό κοινό τώρα δικαιώνεται και σε τηλεοπτικές εκπομπές «επώνυμες» γυναίκες μέσης ηλικίας, ακολουθώντας τον συρμό, μιλάνε για τη δική τους κλιμακτήριο, προ-κλιμακτήριο, εμμηνόπαυση περιεμμηνόπαυση…
Και πέφτουν βροχή οι διαφημίζεις για τις ειδικές σερβιέτες ακράτειας –σήμερα αποφεύγεται η λέξη «πάνες»– ή για τις κρέμες προσώπου για ώριμες γυναίκες και μία ολόκληρη αγορά που ήταν στα αζήτητα λόγω κυριαρχίας της νεότητας, τρίβει τα χέρια της. Κι εσένα εμμηνοπαυσιακή Ελένη τι σε πειράζει; Δε χαίρεσαι που επιτέλους ασχολούνται μαζί σου; Δε νιώθεις πιο άνετα που όλη η lifestyle medicine πέφτει στα πόδια σου; Δεν λες «επιτέλους, έχω κι εγώ μερίδιο στην αγορά και στην ευτυχία;».
Δεν είμαι –μόνο– οι ορμόνες μου
Όχι, δεν θα ζυγίσω την ευεξία μου σε ml οιστρογόνων. Και βαρέθηκα να με χαρακτηρίζουν/υπολογίζουν/κατανοούν/ ή να μου μιλούν συγκαταβατικά επειδή βρίσκομαι στην εμμηνόπαυση. Πες το «τραύμα». Και εξηγούμαι: Ήμουν μικρή στην ΠΑΣΟΚ εποχή, τότε που η Μελίνα βλέπεις έμπαινε μπροστά με μία αντρίκεια θηλυκότητα γεμάτη δυναμισμό και αποφασιστικότητα κι έσπρωχνε εμάς, τα νεαρά κορίτσια, σε μια καινούργια μεταφεμινιστική εποχή: ούτε τρίχα στη μασχάλη, ούτε νεροχύτης και φακιόλι στο κεφάλι. Επιτέλους, δεν «είχαμε τα ρούχα μας», δεν «κατέβαιναν οι Ρώσοι», δεν ήταν ντροπή να πιάσεις από το ράφι τις σερβιέτες περιόδου. (Κάτι σαν τον Ριζοσπάστη που με Αντρέα δεν κρυβόταν πια στο σακάκι). Βέβαια, η περίοδός μας παρέμενε στα στόματα των αντρών ως το γεγονός που μας πρόσδιδε κακές στιγμές, νεύρα, ανικανότητα εργασίας, ευθραυστότητα. Η έμμηνος ρύση χώραγε και μπόλικη ειρωνεία: Η φράση «τα ρούχα της έχει!» κλινόταν σε όλα τα πρόσωπα ενικού και πληθυντικού αριθμού. Η επιστήμη έβαζε άθελά της το λιθαράκι της. Η ενδοκρινολογία συνδέθηκε με την ψυχιατρική και πλέον ξέραμε γιατί οι γυναίκες ήταν «κάπως» μερικές μέρες κάθε μήνα. Αν εμφάνιζες και ΠΜΣ (Προεμμηνορυσιακό Σύνδρομο) όπως εγώ, το «έχει περίοδο, μην της δίνεις σημασία» αποκτούσε και βερνίκι επιστημονικότητας.
Και με αυτά και με εκείνα, η έμμηνος ρύση και το μεταφυσικό της στοιχείο ροκάνιζε και την ισότητα στον επαγγελματικό στίβο. Κλασικό παράδειγμα το επάγγελμα του γιατρού, όπου αν και όλο και περισσότερες γυναίκες επέλεγαν τη χειρουργική ειδικότητα, σπάνια έκαναν την καριέρα των ανδρών συναδέλφων τους γιατί οι ασθενείς δεν εμπιστεύονταν εύκολα μία γυναίκα με νυστέρι. Σκέφτονταν περίπου: «κι αν έχει περίοδο και δεν είναι στα καλά της όταν έχει το στομάχι μου στα χέρια της;». Κι ας πετούσαμε όλες εμείς ξέγνοιαστες με τα φτερά μιας σερβιέτας που διαφημιζόταν για τις «δύσκολες μέρες».
Ήμασταν πάντα τα κορίτσια που κάποιες μέρες του μήνα μέναμε πίσω ως αδιάθετες. Όχι τόσο επειδή πονούσαμε, αλλά κυρίως επειδή ήταν αδιάθετος ο ψυχισμός μας. Κι έτσι δεν μπορούσαμε στην πράξη να έχουμε τα δικαιώματα ενός άντρα. Γιατί περίοδος σημαίνει και γονιμότητα. Θα γίνεις και μάνα δηλαδή, διόλου ελκυστική συνθήκη για τους εργοδότες. Και τώρα; Τώρα που μεγαλώσαμε και οι ωοθήκες μας ατρόφησαν και φόβος της σύλληψης ενός ακόμη μωρού δεν υπάρχει; Τώρα η εμμηνόπαυση έγινε μόδα μαζί με τα γκρίζα, άβαφα μαλλιά αλλά εμείς είμαστε πάλι στην απέξω (πατάω play στο It’s a Man’s Man’s Man’s World).
Άντρες, η εμμηνόπαυση δεν είναι δική σας δουλειά
Στη χώρα του instagram ένας αγγλόφωνος τροφαντός κύριος κοιτάει κατάματα την κάμερά του με την κλασική σκηνοθετική μανιέρα που θέλει τον πρωταγωνιστή στο τιμόνι του αυτοκινήτου να τα λέει με φυσικότητα. Τι λέει απνευστί ο τύπος με τα χιλιάδες like; Μέσες άκρες μοιράζεται τα μυστικά για ειρηνική συμβίωσης με μία εμμηνοπαυσιακή γυναίκα, φέρνοντας ως παράδειγμα αυτόν και τη σιτεμένη σύζυγό του. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, όσο αρκεί ένα reel, αραδιάζει μειδιώντας διάφορα φερσίματά της και συνιστά με μεγαλοψυχία να δείξουν κατανόηση οι κακομοίρηδες οι σύζυγοι σε όλα εκείνα τα ξεσπάσματα, στις αφηρημάδες και τους παραλογισμούς των γυναικών. Και σκέφτηκα τον τύπο να γυρίζει το βράδυ στο σπίτι και να κουνάει το κεφάλι του συγκαταβατικά μπροστά στη γυναίκα του, που εκτός από το γεγονός ότι της έχει τελειώσει δια παντός η περίοδος, μπορεί να της τελειώνουν τα λεφτά, τα κέφια για τον άντρα της, οι υπομονές με τα παιδιά της, οι δικαιολογίες για τον εργοδότη της… Αλλά για όλα θα φταίει η ριμάδα η εμμηνόπαυση.
Να σταματήσει η κουβέντα για την εμμηνόπαυση;
Και βέβαια όχι. Δε χορταίνει κανείς να ακούει τη Naomi Watts να μιλάει για το τέλος της ωοθυλακικής της λειτουργίας μόλις στα 36 της χρόνια και να εξομολογείται για τον πανικό που ένιωσε και την έλλειψη πληροφόρησης. Η Watts έγινε η φωνή πολλών γυναικών που σε πρώιμη ηλικία έχασαν τη γονιμότητά τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το σώμα τους αλλά και τον ψυχισμό τους, γράφοντας το Dare I Say It.
Το να μιλάς ανοιχτά για την εμμηνόπαυση συνεισφέρεις στην «αποποινικοποίησή» της και την κατανόηση μίας φυσιολογικής κατάστασης. Το να παρουσιάζεις όμως την όποια δυσφορία νιώθει μία γυναίκα ως «σύμπτωμα», με ξεπερνάει. Η χαμένη στη ρουτίνα ερωτική επιθυμία επέστρεψε μια χαρά σε πενηνταπεντάχρονη φίλη όταν εκείνη ερωτεύτηκε.
Ας μη ρίχνουμε λοιπόν στο σακί της εμμηνόπαυσης όλα όσα βλέπουμε πάνω και μέσα μας. Κι ας αποδυθούμε τον βαρύ μανδύα του δήθεν αποστιγματισμού αυτής της περιόδου ωριμότητας τρολάροντας τους εαυτούς μας τελικά, ενώ στο σύστημα ο ηλικιακός ρατσισμός καλά κρατεί. Ειδικά αφιερωμένος στις γυναίκες. Με ή χωρίς νυχτερινές εξάψεις.
