Από την αρχή ένιωθες την απειλή κι ένα «σφίξιμο». Λίγες εβδομάδες μετά αισθάνεσαι ότι η ζωή μοιάζει με δίνη, μια σπείρα σφιγκτήρας. Η πανδημία επιβάλλεται άμεσα, ανεμπόδιστα και αβίαστα στη βιοτή. Η απρόσκοπτη εξάπλωση ορίζει πλέον τον χρόνο. Τον κατατέμνει. Τον χωρίζει σε φάσεις και στάδια.
Πρώτο στάδιο: ακούς για πρώτη φορά την είδηση. Έρχεται από μια μακρινή χώρα και η απόσταση μοιάζει τεράστια. Γίνεται αντιληπτή ως ένα νέο που δεν σε αφορά.
Δεύτερο στάδιο, το νέο αποκτά ένταση, μειώνεται η απόσταση και αυξάνεται αντιστρόφως ανάλογα η ανησυχία: «κι αν έρθει κι εδώ». Οι κυβερνήσεις αρχίζουν τις υποθέσεις. Βομβαρδίζεσαι από στατιστικές. Η όποια ψευτο-αμφιβολία για τους τεχνοκράτες και τους θεσμούς αίρεται.
Τρίτο, εμφανίζονται τα πρώτα κρούσματα εντός της κοινότητας, ασθενής μηδέν και εκκίνηση του παιχνιδιού της υποψίας.
Τέταρτο, κάποιος γνωστός γνωστού ή απλά γνωστός και διάσημος δηλώνει φορέας, βαθαίνει η επίγνωση, αρχίζει να ξετυλίγεται το κουβάρι του φόβου. Ξεκινά αστραπιαία το «μάζεμα», φυραίνει η κοινωνικότητα. Στοκάρεις, δουλεύεις από το σπίτι, εκμοντερνισμός (sic.). Αισθάνεσαι πρώτη φορά ίσως την διττή ευθύνη προς τον άλλο και προς εσένα τον ίδιο. Απειλείς, ασυμπτωματικά, και την ίδια στιγμή απειλείσαι.
Πέμπτο στάδιο, κλείνεσαι στον εαυτό (μεμονωμένο ή διευρυμένο). Εσωτερικός πρόσφυγας. Εξόριστος στο εντός. Αγριεύεις. Ο άλλος γίνεται απειλή, τον συναντάς στο δρόμο κι αλλάζεις διεύθυνση. Ξεκινά η αγωνία για το «μήπως κι εμένα», επαναπροσδιορίζεται η εξίσωση των θυμάτων: δεν πεθαίνουν μόνον οι υπέργηροι. Λίγο μετά ή μαζί επιβάλλεται η απομόνωση, η «κοινωνική απόσταση», εγκλεισμός. Αδειάζουν οι δρόμοι, βγάζεις τα ρούχα πριν μπεις σπίτι, τ’ αφήνεις στο μπαλκόνι. Έκτο, ο θάνατος γίνεται καθημερινή υπόθεση και το πλήθος που παίρνει μαζί του αυξάνει εκθετικά. Κρύβεσαι, αγωνιάς και τυραννιέσαι. Ίσως αναστοχάζεσαι το είναι, τη ζωή σου, το σημαντικό. Σταματώ εδώ, ευελπιστώντας για το μη χείρον.
Κάθε νέα φάση της πανδημίας συνιστά ένα είδος θεμελιώδους αλλαγής, μια μορφή ριζικής μετάπτωσης. Αλλάζουν μεμιάς το σκηνικό και η ατμόσφαιρα. Μεταβάλλονται ραγδαία οι κανόνες, οι αρχές και οι όροι της ζωής. Επιβάλλεται μια νέα γραμματική στην κοινωνικότητα, στην κινητικότητα, στην υγιεινή, στην ψυχολογία. Υιοθετείται ένα νέο συντακτικό αντιλήψεων και συναισθημάτων. Τόσο συλλογικά, όσο κι ατομικά.
Είμαστε πλέον υπήκοοι στο βασίλειο της ασθένειας. Η ζωή συνεχίζεται, αλλά όχι με τους όρους που είχες συνηθίσει. Κάθε φάση της διάδοσης είναι το γύρισμα σε μια ακόμη πιο μέσα στροφή του κοχλία. Τώρα ο ερχομός της άνοιξης ταυτίζεται με ένα γλυκόπικρο κατρακύλισμα. Σαν να άλλαξε γνώμη η Περσεφόνη και να επέστρεψε στον Άδη. Ο ήλιος – ατίθασος κι αυθάδης – μοιάζει σκληρός, θυμίζει τον Ξένο του Καμύ, κι αναπόδραστα συνειρμικά την Πανούκλα. Παραζάλη. Φταίει ίσως που καθώς η καμπύλη των κρουσμάτων αυξάνεται γεωμετρικά, εμείς βουλιάζουμε ταχύτατα στο αντεστραμμένο είδωλό της. Παράδοση σε μια συνεχή ολίσθηση προς τα κάτω. Μικροί Οιδίποδες με τον λοιμό να έχει ζώσει την πόλη και τα σπίτια μας. Αιχμάλωτοι σε μια ατελεύτητη αναδρομή. Σαν τις ρώσικες ματριόσκες, ολοένα και πιο μικρές ή το βέλος του Ζήνωνα.
Θυμάμαι το Inception (2010) του Κρίστοφερ Νόλαν. Ο κεντρικός χαρακτήρας, εν ονόματι Cobb, τον υποδύεται ο Ντι Κάπριο, είναι ένας κλέφτης ονείρων και συνειδήσεων. Ένας ληστής ονειροδύτης, ένας φαντασιακός Αρσέν Λουπέν ικανός να εισδύει στο υποσυνείδητο. Διαθέτει δε την εντυπωσιακή δυνατότητα να περνά από το ένα επίπεδο συνείδησης και ονείρου, στο επόμενο χαμηλότερο και βαθύτερο. Όσο προχωρά, τόσο πιο πυκνός ο χρόνος και τόσο πιο ρευστή η συνθήκη. Ενώ διατρέχει πάντοτε τον κίνδυνο να εγκλωβιστεί. Να μείνει σε αυτό το πιο κάτω επίπεδο συνείδησης, εξόριστος σε μια άλλη απόκοσμη πραγματικότητα, ανεπιστρεπτί.
Όχι. Δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση. Φευ. Αντέχουμε. Βαστάμε. Είναι λίγα τα χρόνια από την προηγούμενη κρίση. Τα ζόρια, το σφίξιμο και τα καρδιοχτύπια είναι νωπά. Παρήγορο. Έχουμε μάθει να ξεγελάμε τον χρόνο. Έχουμε εκπαιδευτεί, δίχως να θέλουμε, στο να κρατάμε. Ψύχραιμοι, με φρόνηση και υπομονή. Θα ανακτήσουμε τη βιοτή και το σθένος. Και ίσως, αυτό ας γίνει ευχή, ίσως ο ιός του ανθρώπου να μας κάνει να ξαναδούμε τη ζωή μας, ξανά από την αρχή.
