Αλλαγή του χρόνου. Οι ευχές πέφτουν βροχή. Τηλεγραφικές ή εκτενείς, προκάτ ή μελετημένες, επιδερμικές ή βαθυστόχαστες, καλογραμμένες ή άγαρμπες. Χείμαρρος. Διοχετεύονται παντοιοτρόπως: SMS, messenger, comment στο Facebook, τηλεφωνικά, δια ζώσης. Πρέπει και να τις απαντήσεις. Φτάνεις κάποια στιγμή να λες «ουφ, αρκετά». Άλλες πάλι στιγμές αγανακτείς από τη μηχανικότητα ή την προχειρότητα σε αυτά που λαμβάνεις. Αν και πάντα – πάντα – σου μένει η ζεστασιά της πρόθεσης, η θέρμη της κίνησης (και λίγη αυταρέσκεια, επειδή σε λένε και Βασίλη: «με θυμήθηκαν»).
Ποιο είναι όμως το ακριβές περιεχόμενο αυτών των ευχών; Τι μας εύχονται τελικά;
Τα πλέον σπουδαία άυλα αγαθά προφανώς. Αγαθά, δηλαδή, όπως η υγεία, η ευτυχία, η αγάπη (αν και απαιτητική, δεσμευτική και δυσβάσταχτη, οπότε και μη δημοφιλής και κάπως ντεμοντέ πλέον) και η ειρήνη σε όλο τον κόσμο (πιο χριστιανική, φιλειρηνική, χίπικη ευχή, και μάλλον παλαιάς κοπής – αποκαλύπτει την ηλικία του ευχόμενου). Αλλά και άλλα πολλά όπως δύναμη, επιτυχία, δημιουργικότητα (της μόδας ανάμεσα στα πιο «καλλιτεχνικά» συνάφια).
Ωστόσο, φέτος – Ω! τί έκπληξη – μια νεόκοπη ευχή, κάτι σαν τον ρούκι των ευχών. Όρος από άλλη κατηγορία. Επακτός και ξενόφερτος. Καθώς ενώ συνιστά κάτι που συνηθίζουμε να ευχόμαστε, δεν συνιστά κάτι που συνηθίζουμε να ευχόμαστε για τη νέα χρονιά. Δεν είναι δηλαδή ένα από τα δημοφιλή, άυλα, ευκταία αγαθά. Ποια είναι η ευχή αυτή; Είναι η ευχή για Τ-Υ-Χ-Η. Την Τύχη ως το μεγάλο σύνολο. Τη mega-ευχή που περιλαμβάνει την ευ-τυχία, την επι-τυχία κι όλα τα υπόλοιπα ή καλύτερα συνιστά την προϋπόθεση και τη συνθήκη για την επίτευξή τους.
Η τύχη είχε λοιπόν φέτος την τιμητική της. Παρέλαυνε θριαμβευτικά σε έναν σημαντικό αριθμό από τις ευχές που δέχτηκα. Προφανώς κι όχι ΤΥΧΑΙΑ. Αλλά, γιατί;
Τί δουλειά όμως μπορεί να έχει η τύχη ως ευχή με την αλλαγή του χρόνου και της δεκαετίας; Ίσως έχει να κάνει με αυτήν ακριβώς την δεκαετία και τα όσα μας επεφύλαξε ή τα όσα μας δίδαξε. Τη δεκαετία που νιώσαμε το γύρισμα το τρελό και το τυφλό του τροχού της.
Η τύχη είναι αναμφίβολα εξαιρετικά σημαντική για τη ζωή του ανθρώπου. Δεν χρειάζεται κανείς να έχει διαβάσει Βοήθιο, Λουκρήτιο, Μάρκο Αυρήλιο, Μακιαβέλι για να αντιληφθεί τη σημασία της. Ούτε οφείλει να θυμάται τη θεά Τύχη, την Κλωθώ, τη Λάχεσις, την Ατραπό, τη Φάτα Μοργάνα ή τη Fortuna. Αρκεί να αναλογιστεί τις ιδιότητες που τις αποδίδουμε καθημερινά. Πόσο πολύπλευρη; Η τύχη σου χαμογελάει, σου γυρίζει την πλάτη, τη δοκιμάζεις, την κρατάς από το χέρι ή πηγαίνεις να τη βρεις, αναζητάς μια καλύτερη εκδοχή της ή αφήνεις τα πράγματα σε εκείνη. Μπορεί, επίσης, να σου παίζει άσχημο παιχνίδι ή να την έχεις βουνό, μπορεί να κοιμάται και όμως να δουλεύει για εσένα, μπορεί να ανοίξει (ή να κλείσει), μπορεί να σε θεωρήσει άξιο της, να είναι με το μέρος σου ή όχι, να είναι αγαθή ή κακή, παρότι πάντα ευνοεί τους τολμηρούς.
Τί δουλειά όμως μπορεί να έχει η τύχη ως ευχή με την αλλαγή του χρόνου και μάλιστα με την αλλαγή μίας δεκαετίας; Ίσως έχει να κάνει με αυτήν ακριβώς την δεκαετία και τα όσα μας επεφύλαξε ή τα όσα μας δίδαξε. Μια δεκαετία όπου ήρθαν τα πάνω κάτω, όπου χάθηκε κάθε ασφάλεια, κάθε τι το σταθερό, κάθε τι το εμμενές που θα έλεγαν και οι φιλόσοφοι, όπου όλα ρευστοποιήθηκαν ή απλά αποσαρθρώθηκαν. Τη δεκαετία που νιώσαμε το γύρισμα το τρελό και το τυφλό του τροχού της τύχης. Τη μια μεγαλεία και την άλλη φτώχεια και «λυπηθείτε μας», τη μια ζωή πλουσιοπάροχη, την άλλη να φοβάσαι ότι δεν θα έχεις να φας, τη μια να είσαι στην Ευρώπη την άλλη να τρέμεις μήπως γίνεις μπανανία της Νοτίου Αμερικής με καρτέλ και ντούκια αρματωμένα με όπλα στους δρόμους, κλπκλπκλπ. Οπότε είναι η κακή μάλλον τύχη, τα δεινά, τα όσα δύσκολα περάσαμε που μας έκανα να την επανεκτιμήσουμε. Διατυπωμένο αλλιώς, είναι ίσως αυτή η πολύπλευρη κι οδυνηρή ήττα που μας υπενθυμίζει την αξία της τύχης.
Σε αυτό το πλαίσιο, τί μπορεί να σηματοδοτεί αυτή η καλότυχη ευχή; Ίσως την αναγνώριση ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο, όλα «παίζονται» κάθε στιγμή. Οπότε χρειάζεται να είμαστε νουνεχείς και μετρημένοι. Μπορεί, από την άλλη, να αποκαλύπτει απλά τον τελεσίδικο θάνατο του Θεού, μιας κοινωνίας που απομακρύνεται από αυτόν, εισβάλλοντας κάπως άτσαλα στη νεωτερικότητα. Ενδεχομένως, επιπρόσθετα, να σημαίνει κάτι πιο βαθύ: την στωική αποδοχή της κίνησης της μοίρας και τη θετική στάση ακόμη και στην οδύνη. Αυτό που θα λέγαμε amor fati (και λάτρευε κι ο Νίτσε). Είναι πιθανό, σε αντίθετη πορεία, να επιβεβαιώνει την επιστροφή σε μια ιδιόρρυθμη μοιρολατρία (με το DNA να κρύβει τη μοίρα και το ριζικό μας). Μια μετανεωτερική, απογοητευμένη πίστη στο ότι τα πάντα συνιστούν ματαιοπονία. Ίσως, τέλος, αυτή η ευχή να κρύβει κάποια ωριμότητα. Τη γνώση που αποκομίσαμε από όσα περάσαμε. Την επίγνωση ότι χρειάζεται να αναλογιζόμαστε την τύχη και το μέλλον μας. Ωριμότητα τρομακτικά αναγκαία και πολυπόθητη για μια κοινωνία που συνήθιζε να φέρεται ως ρηχός και αψίκορος έφηβος.
Το ερώτημα τίθεται μάλλον ως απορία, τελικά. Δεν μπορεί να απαντηθεί εδώ προφανώς. Εν τούτοις, ένα είναι βέβαιο, ο «Ζορμπάς» έχει πλέον μεταφυσικές αγωνίες. Αναλογίζεται την τύχη και το μέλλον του κάπως αλλιώς. Ίσως ωρίμασε, ίσως τον απόκαμαν, ίσως απλά κατάλαβε. Ίσως. Μπορεί. Μακάρι.
Όπως κι αν έχει, αν και κάπως καθυστερημένα, καλή χρονιά και καλή τύχη!
