Το Πάσχα και κάθε οικογενειακή γιορτή, έχει μια τρομερή ικανότητα να φέρνει στην επιφάνεια όλα αυτά που συνήθως παρκάρουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας: ενοχές, τύψεις, ρόλους που μας έδωσαν άλλοι χωρίς να ρωτήσουν αν μας ταιριάζουν, και μια αίσθηση υποχρέωσης απέναντι στην οικογένεια. Όσο όλοι τρώνε το κατσίκι και λένε καλαμπούρια, πίσω από τα χαμόγελα χορεύει ένα τσούρμο συναισθήματα.
Δεν ξέρω συμβαίνει σε όλους, αλλά συμβαίνει σίγουρα σε αρκετούς: κάθε φορά που πλησιάζει Μεγάλη Εβδομάδα, νιώθουν σαν να ξαναπαίρνουν θέση σε μία παράσταση που έχει παιχτεί ήδη 30 φορές. Ξέρουν τους ρόλους, τις ατάκες, σε ποιο σημείο θα γίνει η έκρηξη, πότε θα ξεκινήσει το νευρικό γέλιο και πότε θα χρειαστούν πέντε λεπτά στο μπάνιο για να μην αρχίσουν τα μπινελίκια. Μια θεατρικότητα φορτισμένη με συναισθήματα που μοιάζουν πιο θρησκευτικά και από την ίδια τη λειτουργία, γιατί κάθε οικογενειακή συγκέντρωση είναι ένα μικρό Θείο Δράμα, πάντα με την αίσθηση ότι πρέπει να είσαι καλό παιδί ή έστω ήσυχο.
Κάθε Πάσχα σταυρώνονται οι ελπίδες σου ότι «φέτος θα περάσουμε καλά». Η ιδέα ότι μπορεί και να μην σε πειράξει που θα ξανασυζητηθεί το σώμα σου, η δουλειά σου, η προσωπική σου ζωή με τη διακριτικότητα που συζητιούνται τα στόριζ της Τούνη στο Instagram. Ή ο εαυτός που έχεις χτίσει με κόπο, κάθε φορά που πρέπει να ξαναγίνεις “το καλό παιδί που ποτέ δεν μιλάει” ή “η πρόθυμη κόρη που θα πλύνει όλα τα πιάτα και τα ταψιά όταν όλοι πέσουν τ’ ανάσκελα μετά τα επτά κιλά τζατζίκι και το γλυκό”.
Αν το δεις καθαρά, το Πάσχα έχει μέσα του κάτι ψυχαναλυτικό. Η Μεγάλη Παρασκευή μοιάζει με εκείνες τις μέρες που δεν μπορείς να σταθείς όρθιος απ’ το βάρος όσων σου έχουν συμβεί αλλά δεν έχεις πει. Και ύστερα έρχεται το Σάββατο της Ανάστασης και όλοι περιμένουν να χαμογελάσεις, να πεις «Χριστός Ανέστη» με ενθουσιασμό, να ανάψεις κερί και να πείσεις τον εαυτό σου πως φέτος κάτι θα αλλάξει. Και την Κυριακή επιστρέφεις εκεί που ξεκίνησες: στην αγκαλιά και στη φυλακή των ίδιων προσώπων.
Προφανώς δεν είναι όλοι οι άνθρωποι τοξικοί, ούτε όλες οι οικογένειες δυσλειτουργικές. Αλλά οι ρόλοι που πολλοί δίνουν και κρατάνε χωρίς να τους ανανεώνουν ποτέ, είναι κάτι σαν συναισθηματική φυλακή. Και μάλιστα με βλέμματα που λένε: «έτσι σε ξέρουμε, έτσι σε αγαπάμε», και σε κρατούν δεμένο σε μια εκδοχή του εαυτού σου που προσπαθείς να αφήσεις εδώ και καιρό πίσω σου.
Και κάπως έτσι το οικογενειακό τραπέζι του Πάσχα μοιάζει με παραμορφωτικό καθρέφτη που σου δείχνει πώς σε βλέπουν οι άλλοι ενώ εσύ προσπαθείς να κρατήσεις τον τρόπο που βλέπεις εσύ τον εαυτό σου. Και το πιο αστείο είναι ότι τα καρφιά σε αυτόν τον σταυρό τα ρίχνει η αγάπη. Εκείνη που έχει προϋποθέσεις, που σε κρατάει με το «σε αγαπάμε αλλά…», και σε ανεβάζει μόνο αν ταιριάζεις με το κάδρο.
Η αληθινή Ανάσταση αρχίζει όχι όταν ανάψεις τη λαμπάδα, αλλά όταν αποφασίσεις πως δεν θα ζητήσεις συγγνώμη που δεν χωράς πια στον ρόλο που σου έδωσαν. Όταν σταματήσεις να νιώθεις ένοχος που θες λιγότερο δράμα και περισσότερη γαλήνη, που έχεις κουραστεί να απολογείσαι για τις επιλογές σου, τη ζωή σου, το σώμα σου, το πώς αγαπάς, το ποιον αγαπάς ή τέλος πάντων το γεγονός ότι δεν αγαπάς κανέναν αυτή τη στιγμή.
Τελικά, ίσως το πιο ριζοσπαστικό πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς, είναι να πει: «Όχι, φέτος δεν θα πάρω μέρος στο θέατρο». Όπως έχει πει κάποιος σοφός: «Κάθε οικογενειακή γιορτή είναι μια επαναλαμβανόμενη πρόβα για την προσωπική σου λύτρωση». Άλλες φορές γελάς και πας με τα νερά όλων, άλλες φορές θες να τα σπάσεις όλα, άλλες το παίζεις κουλ και κοιτάς το κινητό.
Μπορεί να μην καταφέρεις να πας κόντρα φέτος σε όλο αυτό. Μπορεί να μην το πεις ποτέ δυνατά αλλά να το κάνεις με τους δικούς σου, ήπιους όρους. Αλλά κάθε φορά που διεκδικείς τη σιωπή σου, την αλήθεια σου, τον χώρο σου, είναι ένα μικρό θαύμα και τότε είναι που αρχίζεις σιγά-σιγά να κατεβαίνεις απ’ τον σταυρό. Καλό Πάσχα και... Εαυτός Ανέστη!
