Περασμένα μεσάνυχτα Τετάρτης κι ο ύπνος μ’ έχει αρπάξει βίαια στον καναπέ, εξουθενωμένη ακόμη από τα σούρτα-φέρτα της Πασχαλιάς. Στη γνωστή πλατφόρμα παίζει δίχως θεατές ένα ακόμη επεισόδιο δημοφιλούς σειράς. Λίγες ώρες πριν έχω καληνυχτίσει γλυκοφιλώντας τα μεγάλα πια παιδιά μου. Ασφάλεια. Αλλάζω πλευρό.
Καμιά εικοσαριά χιλιόμετρα δυτικά από το στίγμα μου, πρωινές ώρες της Πέμπτης, άνθρωποι τρέχουν πανικόβλητοι προς το αυτοκίνητο που μπροστά στα μάτια τους καρφώθηκε σε μια κολώνα. Ένας νεαρός, ο 21χρονος οδηγός του αυτοκινήτου, κλαίει πάνω από ένα κορίτσι που μοιάζει να ξεψυχά μέσα στα αίματα. Την άλλη μέρα θα μαθαίναμε τις λεπτομέρειες αυτής της χαμένης ζωής: Παρασκευούλα την έλεγαν, έκλεισε τα δώδεκα και έμπαινε στα δεκατρία, δεν πήγαινε σχολείο, ο πατέρας της είναι στη φυλακή, ο νεαρός οδηγός βρέθηκε αρνητικός στο αλκοτέστ, δεν την είδε, ο κόσμος την έβλεπε κάθε μέρα στο φανάρι, καθάριζε τζάμια αυτοκινήτων, η οικογένειά της ζει στον καταυλισμό του Κορυδαλλού, πολλά βράδια, όμως, σαν το τελευταίο κοιμόταν κάτω από τη γέφυρα σε άθλιες συνθήκες.
Ώρες μετά, στις ειδήσεις των οκτώ ο φακός θα εστιάσει σε μια κίτρινη σκηνή και ένα καρότσι σούπερ-μάρκετ. Δάκρυσες ή ακόμη;
Γιόρταζε η Παρασκευούλα την Παγκόσμια Ημέρα Ρομά;
Από το 1971 όταν έγινε στο Λονδίνο το Πρώτο Παγκόσμιο Συνέδριο για τους απανταχού Ρομά, η 8η Απριλίου ανακηρύχθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά. Δεν είναι μια μέρα μόνο για τις γιορτές και τα πανηγύρια που στήνουν οι εκατομμύρια Ρομά ανά τον κόσμο. Είναι κυρίως μια μέρα μνήμης. Για να θυμόμαστε, ας πούμε, το κεφάλαιο που τους αφορά στην ιστορία του Ολοκαυτώματος.
Εκατοντάδες χιλιάδες Τσιγγάνοι στοχοποιήθηκαν και στην πλειοψηφία τους θανατώθηκαν για τους αποκαλούμενους «φυλετικούς λόγους». Ακόμη στις 8 Απριλίου υποτίθεται ότι πρέπει να θυμόμαστε ότι εγώ, εσύ, αυτός, όλα τα πρόσωπα έχουμε ίσα δικαιώματα. Ανάμεσά μας και οι Ρομά.
Τι ξέρεις από καταυλισμούς;
Απόγευμα Πέμπτης οδηγώ παράλληλα με τη μάντρα του νεκροταφείου του Γέρακα. Εκεί, τα παιδιά των Ρομά μεγαλώνουν κυνηγώντας τα ποντίκια που τρώνε τις νάιλον σακούλες που φυλάνε τις παράγκες τους από το κρύο και τη βροχή. Λίγοι έχουν καταφέρει να βάλουν τα παιδιά τους κάτω από αληθινή στέγη, να χτίσουν σπίτια όπως αυτά που έφτιαξαν με τα χέρια τους στο Πάτημα Χαλανδρίου. Αν περνάς από εκεί θα δεις τις φρεσκοασβεστωμένες αυλές τους. Κάποια από τα παιδιά τους πάνε και σχολείο.
Αχ! Πού είσαι Σταύρο και κυρ-Σταύρο, παλιέ καλέ μας φίλε Θεοδωράκη, που κάπου στο 1997 σε ακούγαμε –διευθυντής μας τότε στο MEN- να μιλάς πάντα με συγκίνηση και ευαισθησία για τους Ρομά και να λες και να ξαναλές πως οι πολιτισμικές τους ιδιαιτερότητες δεν δικαιολογούν καμιά ρατσιστική συμπεριφορά. Βρήκα και μια ανάρτησή σου για την Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά του 2017. Βροχή τα like τότε για τους Τσιγγάνους, από όλους εμάς που στο φανάρι θα κλείσουμε το τζάμι στα γρήγορα με νόημα «μη διανοηθείς να ακουμπήσεις το παρμπρίζ…».
Που, όταν τα μελαμψά πιτσιρίκια με τα αμυγδαλωτά μάτια πλησιάζουν στο τραπέζι που πίνουμε τον ιταλικό καφέ μας, κρύβουμε το smartphone μας με σήμα το μισοφαγωμένο μήλο. Που όταν μπουκάρουν σε σπίτι στη γειτονιά μου λέμε όλοι με ένα στόμα «Ρομά ήταν». Που βλέπουμε τα μικρά κορίτσια, όχι με κούκλες στα χέρια αλλά με αληθινά μωρά, τα παιδιά τους και λέμε σαν να είμαστε επιστημονικά πολυεργαλεία, βιολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες μαζί: «το έχουν στη φύση τους να κάνουν έρωτα από μικρά παιδιά…» και άλλα τέτοια.
Ρίξε το βίντεο
Στο YouTube βρίσεις ένα βιντεάκι της UNICEF Greece με αφορμή μια περασμένη Παγκόσμια Ημέρα των Ρομά που δεν τα λέει όλα, αλλά λέει πολλά. Μαθαίνεις, ας πούμε, ότι «το 87% των Ρομά που διαμένουν σε οικισμούς στην Ελλάδα διαβιούν σε άκρως υποβαθμισμένες περιοχές ή περιοχές με περιορισμένες υποδομές. Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι από καταγραφή του 2021 της Γενικής Γραμματείας Κοινωνικής Αλληλεγγύης & Καταπολέμησης της Φτώχειας. Μη βιαστείς να πεις από μέσα σου «τους αρέσει να μένουν σε σκηνές. Τους στενεύουν τα σπίτια». Η 9χρονη Χριστίνα και η 11χρονη Πολυξένη θέλουν ένα καλό σπίτι, νερό, ρεύμα, καλούς δρόμους και κάδους για τα σκουπίδια. «Εμάς δεν μας αρέσει να μένουμε σε παράγκες», τις ακούς να λένε.
Τέσσερα στα πέντε Ρομά παιδιά στην Ελλάδα ζουν σε συνθήκες σοβαρής υλικής στέρησης είχε καταδείξει το 2021 η μεγάλη μελέτη της FRA (European Union Agency for Fundamental Rights), Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης πού προβάλει και προωθεί τα δικαιώματα των πολιτών που ζουν στα κράτη της. Τα συμπεράσματα της μεγάλης μελέτης της FRA για το 2024 αναμένονται.
Από την επίσημη ιστοσελίδα της FRA αντιγράφω ό, τι απευθύνεται στους ευρωπαίους πολίτες: «Η ισότητα αποτελεί βασική αξία της ΕΕ. Έχετε δικαίωμα σε δίκαιη μεταχείριση ανεξάρτητα από το ποιος είστε, τι πιστεύετε ή πώς επιλέξατε να ζήσετε». Και τα ΜΜΕ στη χώρα μου συμπληρώνουν το ρεπορτάζ για την «παράσυρση της 12χρονης»:
«Όσοι περνούν καθημερινά από το σημείο την έβλεπαν να κυκλοφορεί με βρώμικα και σκισμένα ρούχα χωρίς κάποιον ενήλικο μαζί της»…
Και επειδή όπου να ‘ναι η Παρασκευούλα θα κηδευτεί με πλήθος Ρομά να κλαίνε και συνάμα να τραγουδάνε τα τραγούδια τους, τρέχω να προλάβω εσάς κι εμένα μαζί που θα πείτε: «Τι γύρευε ένα παιδί μικρό στις μιάμιση τα ξημερώματα στη Θηβών; Πού είναι οι γονείς της;» Ή, σφυρίζοντας αδιάφορα και αλαζονικά: «Ε, τι να κάνει πια το κράτος;…»
Όταν δεν υπάρχει γονιός οφείλει να υπάρχει η Πολιτεία. Δεν το φανταζόσασταν ε;
