Το μεγάλο δράμα του προσφυγικού ζητήματος συντίθεται από πολλές μικρές ανθρώπινες τραγωδίες, από ιστορίες που εμπεριέχουν πολύ πόνο και μια αγωνιώδη προσπάθεια για επιβίωση και αξιοπρέπεια. Μια ιδιαίτερη περίπτωση στο παλίμψηστο του εκτοπισμού και της βίας αποτελούν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα ολομόναχοι και πασχίζουν να συγκροτήσουν μια ζωή μέσα από πολλά φράγματα και εμπόδια. Κι είναι εντελώς αποκαρδιωτικό όταν τα καταφέρνουν, να έρχεται μια απορριπτική απόφαση που τους γυρίζει στο μηδέν, ακυρώνοντας την προσπάθεια τους. Κάτι τέτοιο συνέβη στην υπόθεση του Σαιντού. Η υπηρεσία ασύλου τον διώχνει αλλά οι συμμαθητές του τον θέλουν εδώ.
Ο Σαϊντού Καμαρά ήρθε στην Ελλάδα το Νοέμβρη του 2019 σε ηλικία 16 ετών. Παρά την ευαλωτότητα που αναπόφευκτα φέρει ένας πρόσφυγας στην εφηβεία χωρίς οικογενειακό πλαίσιο, κατέβαλλε μια υπερ – προσπάθεια να ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία. Έμεινε για ενάμιση χρόνο σε δομή ημιαυτόνομης / εποπτευόμενης διαβίωσης της International Rescue Committee (IRC) Hellas και πλέον μένει σε διαμέρισμα για άτομα άνω των 18 ετών. Γράφτηκε στο σχολείο, συνδέθηκε με παρέες, έμαθε τη γλώσσα, παρακολούθησε σεμινάρια και γενικά έκανε αυτά που προβλέπονται σε μια διαδικασία ένταξης. Ωστόσο, το Δεκέμβρη έλαβε απορριπτική απόφαση στην αίτηση ασύλου που είχε υποβάλλει, κάτι που του προκαλεί τρόμο και απειλεί να διαλύσει όσα έχει κατορθώσει μέχρι τώρα.
«Ονειρεύομαι και δε θέλουν να μ’ αφήσω να ονειρεύομαι».
«Κατάγομαι από τη Γουινέα. Όσο ζούσε η μητέρα μου με προστάτευε. Όταν πέθανε, έμεινα μόνος μου, καθώς δεν γνώριζα τα στοιχεία του πατέρα μου. Πήγα να μείνω με τη θεία μου. Ο σύντροφος της με κακοποιούσε συχνά. Με πίεζε να γίνω μουσουλμάνος. Δέχτηκα πολλές επιθέσεις γι’ αυτόν το λόγο. Αποφάσισα να φύγω από το σπίτι. Ήμουν άστεγος και είχα αρκετά προβλήματα. Ο κόσμος έξω και ειδικά οι φανατικά θρησκευόμενοι δε με αντιμετώπισαν καλά. Κάποιος προσπάθησε να με σκοτώσει και τότε σκέφτηκα να φύγω για να σωθώ. Πήγα στη Σενεγάλη, μετά έφτασα Τουρκία, δούλεψα και ύστερα, μέσω θάλασσας, στην Κάλυμνο. Δεν περίμενα έτσι το ταξίδι. Αλλιώς μας τα είχαν υποσχεθεί. Μας είχαν πει ότι θα είναι 25 λεπτά, μείναμε πέντε ώρες στο νερό και όταν σταμάτησε η μηχανή φοβήθηκα πάρα πολύ, ήμουν σε πανικό. Στην Ελλάδα ζήτησα άσυλο. Η επιθυμία μου ήταν να είμαι ασφαλής και να μη βιώνω κίνδυνο. Άρχισα να ονειρεύομαι τη ζωή μου, έκανα πολλούς φίλους από την Ελλάδα, έμαθα τη γλώσσα κι ακόμα μαθαίνω, πηγαίνω κανονικά σχολείο, προχωράω βήμα - βήμα. Ψυχικά τραυματίστηκα από την απόρριψη και τώρα προσπαθώ να ανακάμψω. Αυτό όμως με κράτησε πίσω από το να δώσω πανελλήνιες που ήταν ο στόχος μου. Δε θέλω με τίποτα να γυρίσω στη Γουινέα. Αν υπήρχε ασφάλεια για μένα, δεν θα έφευγα. Σκέφτομαι τον εαυτό μου εκεί σαν νεκρό. Η συγκέντρωση μου καταστράφηκε. Ονειρεύομαι και δε θέλουν να μ’ αφήσω να ονειρεύομαι. Κατά την άποψη μου κανείς δεν πρέπει να σταματάει ένα νέο άνθρωπο από το να ονειρεύεται. Έχω τόσα πολλά να κάνω. Εδώ έχω καλές σχέσεις, υπάρχουν άνθρωποι που με στηρίζουν σα να είναι οικογένεια μου, νιώθω ευπρόσδεκτος. Τώρα με ενδυναμώνουν να συνεχίσω να προσπαθώ. Με συγκινεί που το κάνουν αυτό. Δεν ήταν αυτονόητο. Έχω δει τη σκοτεινή πλευρά του κόσμου και νιώθω ευγνωμοσύνη για την αλληλεγγύη που εισπράττω» μου λέει ο Σαϊντού στη συνάντηση μας.
Η απορριπτική απόφαση που έλαβε ο Σαϊντού διέρρηξε τη συνθήκη μιας αναγκαίας ηρεμίας και προόδου που είχε χτίσει και εύλογα τον γέμισε με άγχος. Είναι μια άδικη απόφαση γιατί καταστρατηγεί μια θεμελιώδη διάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι κάθε άτομο που απειλείται στη χώρα διαμονής του με αποτέλεσμα να γίνεται πρόσφυγας, δικαιούται προστασίας. Το άσυλο δεν είναι συνάρτηση της εθνότητας, της φυλής, του θρησκεύματος, του φύλου ή του σεξουαλικού προσανατολισμού. Δεν υπάρχουν λιγότερο ή περισσότερο πρόσφυγες, «πραγματικοί» ή «λιγότερο πραγματικοί» πρόσφυγες και διάφορα τέτοια ανεκδιήγητα που ακούστηκαν τις τελευταίες μέρες. Οι άνθρωποι που δραπετεύουν από μια συνθήκη κινδύνου ή ασφυξίας είναι πρόσφυγες και τους οφείλεται πρόσβαση στο άσυλο. Οι εργαζόμενες/οι της IRC που πλαισίωσαν τον Σαιντού από την αρχή, το γνωρίζουν καλά και γι΄ αυτό απευθύνουν έκκληση στις αρμόδιες αρχές να αναθεωρήσουν τη στάση τους.
«Ο Σαϊντού είναι κομμάτι από τη σάρκα μας, μας έχει συγκινήσει πολύ», Νίκος Κακλαμάνος, διευθυντής 1ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου.
«Δουλεύουμε με τον Σαϊντού περίπου έναν χρόνο. Έφυγε πρόσφατα από τα διαμερίσματα μας γιατί έγινε 18 και πήγε σε διαμέρισμα 18+, αλλά συνεχίζουμε να τον στηρίζουμε όσο μπορούμε. Όταν τον γνώρισα ήταν ένα παιδί πολύ διστακτικό, δεν εμπιστευόταν εύκολα, αλλά έχουν γίνει πολλά βήματα. Αν θέλουμε να μιλάμε για ενσωμάτωση στην ελληνική κοινωνία, δε γίνεται να παραβλέψουμε την περίπτωση του. Είναι αντιπροσωπευτική. Πηγαίνει Γ’ λυκείου φέτος, ήθελε να δώσει πανελλήνιες, τελικά δεν καταφέραμε να φτάσουμε εκεί γιατί υπάρχουν κενά στη γλώσσα, δεν τα καταφέραμε για φέτος. Έχει μεγάλη συμπαράσταση από το σχολείο, τον στηρίζουν οι καθηγητές, ο διευθυντής, οι συμμαθητές του, πήγε πενταήμερη φέτος και τα χρήματα τα κάλυψε το σχολείο. Μιλάει γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά. Κάνει παρέα κυρίως με παιδιά από Ελλάδα. 16 Δεκέμβρη του έστειλαν μήνυμα από την υπηρεσία ασύλου, έχουμε κάνει προσφυγή τώρα, προσβλέποντας σε μια διαφορετική απάντηση. Είναι κρίμα η Ελλάδα να διώχνει τέτοια παιδιά», επισημαίνει η Δήμητρα, κοινωνική λειτουργός που έχει ασχοληθεί με τον Σαιντού.
Στο πλευρό του Σαϊντού συντάσσεται και η σχολική του κοινότητα, το 1ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, όπως τονίζει ο διευθυντής του Νίκος Κακλαμάνος:
«Ο Σαιντού είναι κομμάτι από τη σάρκα μας, μας έχει συγκινήσει πολύ. Έχουμε ένα αναπόφευκτο δέσιμο με τους μαθητές μας, με τη συνολική του προσπάθεια, όμως, μας έχει σκλαβώσει. Δεν το κάνουμε από υποχρέωση ή φιλανθρωπία. Ήρθε πριν από τρία χρόνια από τη δομή Αποστολή, όταν άλλαξε δομή συνέχισε να έρχεται εδώ γιατί είχε συνάψει σχέσεις με τους συμμαθητές του, τον στηρίζουν και τους στηρίζει. Συμμετέχει σε όλα και το κάνει με βαθύτατη ανυστεροβουλία. Θα ήταν άδικο να φύγει. Είναι από τα πράγματα που σε συγκλονίζουν, ένα παιδί που απέκτησε ρίζες εδώ, προκόβει, μαθαίνει τη γλώσσα, τέλειωσε ένα σεμινάριο για την πολιτιστική διαμεσολάβηση, έχει όνειρα που σχετίζονται με αυτή τη χώρα, το να το αποκόψεις την ώρα που στέκεται στα πόδια του καταστρέφει αυτά που διδάσκουμε για την αγάπη και την αλληλεγγύη. Προφανώς είμαστε αντίθετοι στην απορριπτική απόφαση».
«Είναι κρίμα η Ελλάδα να διώχνει τέτοια παιδιά», Δήμητρα, κοινωνική λειτουργός.
Τουλάχιστον υπάρχει ενεργοποίηση και νοιάξιμο για τον Σαϊντού. Είναι καταπραϋντικό και μακάρι να εισακουστεί από τις υπηρεσίες, ώστε να δοθεί σ’ αυτό το παιδί η ευκαιρία που αναμφισβήτητα του χρωστάει η ζωή. Δεν είναι χαριστικό. Είναι αυτό που αρμόζει.
