Τις τεχνικές προδιαγραφές για τις δασοπονικές μελέτες που αφορούν στη διαχείριση δασών και δασικών οικοσυστημάτων επικαιροποίησε πρόσφατα η Γενική Διεύθυνση Δασών & Δασικού Περιβάλλοντος του ΥΠΕΝ.
Στις 17 Ιανουαρίου ενημέρωσε τις δασικές υπηρεσίες με σχετική εγκύκλιο (ΥΠΕΝ/ΔΠΔΠ/5506/253/17.01.2025), την οποία υπογράφει ο γενικός γραμματέας Δασών Ευστάθιος Σταθόπουλος. Σε αυτή τονίζεται ότι πέρα από βασικές τεχνικές προδιαγραφές που διατηρούνται σε ισχύ, τροποποιήθηκαν ή αναπτύχθηκαν επιπλέον παράμετροι «προκειμένου [οι μελέτες] να ανταποκρίνονται με επιτυχία στις σύγχρονες απαιτήσεις της δασοπονίας και στις νέες επιστημονικές γνώσεις και τεχνολογίες».
Το υπουργείο παραδέχεται ότι έλαβε τη συγκεκριμένη απόφαση καθώς «εντοπίστηκαν επί μέρους αδυναμίες» που αποδίδει «σε νέες κοινωνικές ανάγκες, σε αλλαγή περιβαλλοντικής πολιτικής, στην ανάγκη ενσωμάτωσης κανονισμών της Ε.Ε. και διεθνών συμβάσεων, στην εμφάνιση νέων τεχνολογιών, ερευνητικών προγραμμάτων…».
Υπενθυμίζεται ότι «μελέτες ειδικών δασοτεχνικών έργων» εκπονούνται και στο πλαίσιο του εν εξελίξει προγράμματος Antinero, που προβάλλεται ως κομβικό για την πρόληψη και την προστασία των δασών της χώρας μας, έχει προϋπολογισμό περί το μισό δισεκατομμύριο ευρώ και δίνει έμφαση στον καθαρισμό δασικών οικοσυστημάτων και τη διάνοιξη μεικτών αντιπυρικών ζωνών κοντά σε οικισμούς και εκατέρωθεν δασικών δρόμων - σε ολόκληρη την επικράτεια.
Ειδικοί ωστόσο έχουν υποστηρίξει στην Popaganda ότι η εφαρμογή του Antinero γίνεται ενάντια στις αρχές της δασικής οικολογίας, χωρίς επιστημονικές προδιαγραφές, με αβέβαιες και συχνά υποβαθμιστικές συνέπειες για το περιβάλλον.
Οι νέες απαιτήσεις για τη διαχείριση δασών αποσκοπούν μεταξύ άλλων -όπως αναγράφεται στην εγκύκλιο- στη «μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα δασικά οικοσυστήματα», στη «διασύνδεση των δασοπονικών μελετών με το εκάστοτε ισχύον νομικό πλαίσιο διαχείρισης των προστατευόμενων δασικών περιοχών» και στη «διερεύνηση της αειφορικής πολυλειτουργικής διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων».
Έμμεση παραδοχή του ΥΠΕΝ ότι οι «καθαρισμοί» δασικών εκτάσεων που πραγματοποιούνται στη χώρα μας με το πρόγραμμα Antinero έως σήμερα γίνονται με τρόπο που δεν εγγυάται τη βιώσιμη διαχείριση και προστασία τους, όπως αυτή επιβάλλεται από το Σύνταγμα «βλέπει» στην επικαιροποίηση των τεχνικών προδιαγραφών των δασοπονικών μελετών η δικηγόρος Σοφία Παυλάκη, ειδικευμένη στην Περιβαλλοντική και Δασική Πολιτική, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος & Βιωσιμότητας και υποψήφια διδάκτορας του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Η κ. Παυλάκη έχει καταγγείλει σε ρεπορτάζ της Popaganda, καθώς και στη σχετική ημερίδα του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας, ότι το Antinero εφαρμόζεται χωρίς να τηρείται η νομικά ενδεδειγμένη και υποχρεωτική διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης που προβλέπεται από την ευρωπαϊκή Οδηγία 42/2001 και ότι το πρόγραμμα έχει παραπλανητικά ενταχθεί στη Δράση που αφορά στο Εθνικό Σχέδιο Αναδάσωσης.
«Οι προδιαγραφές αυτές, όσο και αν επικαιροποιηθούν, δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση την ισχύουσα ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία απαιτεί καταρχάς ειδική αδειοδοτική διαδικασία για προγράμματα με σημαντικές επιπτώσεις στο φυσικό περιβάλλον που αφορούν μεταξύ άλλων τη δασοκομία», τονίζει. «Αφετέρου, η Ελλάδα, με τον τρόπο που πραγματοποιείται το Antinero, βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με μια άλλη πτυχή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία απαγορεύει στην κεντρική αρχή που σχεδιάζει τέτοια προγράμματα να αποτελεί και την υπηρεσιακά προϊσταμένη αρχή των υπηρεσιών που τα εγκρίνουν (οδηγία 2001/42). Γιατί τα κατά τόπους δασαρχεία που εγκρίνουν τις σχετικές μελέτες υπάγονται υπηρεσιακά στο ΥΠΕΝ, το οποίο σχεδιάζει το πρόγραμμα».
Σε καμία περίπτωση -τονίζει η κ. Παυλάκη- η «επικαιροποίηση» των προδιαγραφών εκπόνησης δασοπονικών μελετών δεν «νομιμοποιεί» εκ των υστέρων τις παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που συντελούνται στο πλαίσιο του Antinero και έχουν καταγγελθεί δημόσια.
Επισημαίνει ακόμα ότι «ο διάβολος μπορεί να κρύβεται στις λεπτομέρειες» καθώς τόσο από τον τίτλο, όσο και από το περιεχόμενο της συγκεκριμένης απόφασης επικαιροποίησης των τεχνικών προδιαγραφών εξαιρούνται οι «δασικές εκτάσεις», στις οποίες όμως το Σύνταγμα και ο νόμος αποδίδουν ισότιμη προστασία με τα δάση. Έτσι, η απόφαση εισάγει τη διαφοροποίησή τους από τα δάση, και άρα την άνιση μεταχείρισή τους.
Πιο συγκεκριμένα, η κ. Παυλάκη εξηγεί ότι η απόφαση αναφέρεται μόνο σε «δάση» και σε «δασικά οικοσυστήματα», τα οποία όμως ταυτίζονται μόνο με τα δάση και προστατεύονται αυτοτελώς από την παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 998/1979, ενώ οι δασικές εκτάσεις προβλέπονται και προστατεύονται ξεχωριστά στην παρ. 2 του ως άνω άρθρου. Αν ο νομοθέτης ήθελε τα «δασικά οικοσυστήματα» να ταυτίζονται και με τις «δασικές εκτάσεις», θα τα είχε προβλέψει ρητά και στην παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 998/79, κάτι που ωστόσο δεν έγινε και επομένως δεν μπορούμε αυθαίρετα να το συνάγουμε, σημειώνει.
«Ενδεικτικό ως προς αυτό είναι και το γεγονός ότι έως και σήμερα η δασική νομοθεσία και η νομολογία του ΣτΕ μιλούν παγίως για δάση και δασικές εκτάσεις σε κάθε περίπτωση αναφοράς τους στην παρεχόμενη προστασία και διαχείριση, κάτι που όμως διαπιστώνεται πως δεν γίνεται με την σχολιαζόμενη απόφαση και την εγκύκλιο που τη συνοδεύει, οι οποίες αφορούν μόνο “δάση” και “δασικά οικοσυστήματα” και εξαιρούν ανεπίτρεπτα από τις ρυθμίσεις τους τις “δασικές εκτάσεις” με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό. «Επομένως, η απόφαση εισάγει ανεπίτρεπτη διαφοροποίηση των δασών από τις δασικές εκτάσεις και άνιση μεταχείριση όσον αφορά στην παρεχόμενη στις τελευταίες προστασία. Γι’ αυτό και ελέγχεται ως αντισυνταγματική και ανεφάρμοστη».
