Οι σχέσεις του με το Βατικανό ήταν ανέκαθεν ψυχρές. Γιατί για τον Αργεντινό καρδινάλιο Χορχέ Μάριο Μπεργκόλιο, εκεί χτυπούσε «η καρδιά όλων όσων πίστευε ότι δεν πρέπει να είναι η εκκλησία: της πολυτέλειας, της επίδειξης, της υποκρισίας, της γραφειοκρατίας», έλεγε ο παλιός συνεργάτης του Φεντερίκο Ουάλς. «Μισούσε να πηγαίνει».
Ο Μπεργκόλιο συνέκλινε σε αυτό με τον συμπατριώτη του, Μαραντόνα. «Πήγα στο Βατικανό και είδα τα χρυσά ταβάνια. Και μετά ακούω τον Πάπα να λέει ότι η Εκκλησία ανησυχεί για τα φτωχά παιδιά», είχε πει ο θρυλικός ποδοσφαιριστής επί Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’. «Και λοιπόν; Πούλα τα ταβάνια, φίλε».
Όταν ο Μπεργκόλιο εξελέγη Πάπας –διαλέγοντας συμβολικά το όνομα του Αγίου των Φτωχών, του Φραγκίσκου της Ασίζης– σίγουρα δεν πούλησε τα ταβάνια, κατέβασε όμως το πανίσχυρο και διαχρονικά αλαζονικό και συντασσόμενο με τους ισχυρούς Βατικανό, στις αλάνες των φτωχών, τις εμπόλεμες γειτονιές των τρομαγμένων παιδιών, τις καρδιές των «αμαρτωλών» και των διαφορετικών. Κατακεραύνωνε μέχρι την τελευταία του πνοή τον μισανθρωπισμό και τη μισαλλοδοξία σε έναν κόσμο όπου κερδίζουν διαρκώς έδαφος. Κι έκανε τον Μαραντόνα να τον αναγνωρίζει ως την αιτία που ξαναβρήκε την πίστη του.
Μέχρι τα 17 του, εκείνο που σίγουρα ήξερε ο Μπεργκόλιο ήταν ότι λάτρευε το τάνγκο. Αυτόν τον ιδιαίτερο χορό που γεννήθηκε στις φτωχογειτονιές της «αμαρτίας» στο Μπουένος Άιρες της πατρίδας του Αργεντινής. Που έχει βασικά βήματα, αλλά οδηγείται απ’ την καρδιά. Που απαιτεί ατσάλινη πειθαρχία, αλλά χαρίζει τεράστια ελευθερία.
Πράγματι, η θητεία του Πάπα Φραγκίσκου έμοιαζε ολόκληρη με ένα τάνγκο. Ως επικεφαλής ενός από τους πιο συντηρητικούς θεσμούς του κόσμου που έχει κινήσει καθοριστικά τα νήματα στην ιστορία, ο Φραγκίσκος κατόρθωσε κάτι αδιανόητο: Με φιγούρες βιρτουόζου, (παρ)έκαμψε άτεγκτα δόγματα και κώδικες φτιαγμένους απ’ τα χρυσάφια συστημικών συμφερόντων, κι έφερε την εκκλησία κοντά στους καταφρονεμένους και τους κυνηγημένους. Προκάλεσε πονοκέφαλο στους συντηρητικούς του Βατικανού αλλά και σε ισχυρούς της διεθνούς πολιτικής σκηνής: Γιατί ο λόγος του θρησκευτικού ηγέτη 1,2 δισεκατομμυρίων καθολικών επηρεάζει σημαντικά τον δημόσιο διάλογο.
Όσο εκπληκτικό ήταν αυτό που κατόρθωσε, άλλο τόσο δύσκολο ήταν. Ο Πάπας Φραγκίσκος, εκτός από προοδευτικές ιδέες και αγαθές προθέσεις, προφανώς διέθετε εξαιρετική ευφυΐα και στρατηγική σκέψη για να τις προάγει χωρίς να διαταράξει ανεπανόρθωτα ευαίσθητες ισορροπίες, καθώς και ατσάλινη πειθαρχία για να δημιουργήσει το περιβάλλον που θα του επέτρεπε να τις υπηρετεί.
Πόσο μπορείς να διευρύνεις τα όρια ενός θεσμού του οποίου η ιστορία βρίθει ανίερων συμμαχιών εις βάρος των αδύναμων; Αρκεί να θυμίσουμε ότι η ίδια η ίδρυση του Βατικανού έγινε με συμφωνία που υπέγραψε με το φασιστικό κράτος του Μουσολίνι, αναγνωρίζοντας σε αντάλλαγμα το ιταλικό κράτος και δεσμευόμενο σε πολιτική ουδετερότητα. Και ότι, μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, το Βατικανό διευκόλυνε τη φυγάδευση ναζί και φασιστών αξιωματούχων μέσω μυστικών δικτύων διαφυγής (τα «ratlines») προς τη Νότια Αμερική και αλλού (δες και την ταινία «Αμήν» του Κώστα Γαβρά).
Το Βατικανό επίσης διαθέτει τράπεζα που χειρίζεται πολύ σημαντικά κεφάλαια και διέπεται από ειδικό νομοθετικό καθεστώς.
Έναν τόσο βαθιά συστημικό θεσμό καλούνται να υπηρετήσουν οι Πάπες. Και υπό αυτό το πρίσμα, το επίτευγμα του Φραγκίσκου καθίσταται ακόμα πιο αξιοθαύμαστο.
EPA/YASUYOSHI CHIBA
Βατικανό, «μια ορχήστρα που παίζει παράφωνα»
Το πρώτο βράδυ που περπάτησε στους διαδρόμους του Βατικανού, λέγεται ότι ο Πάπας Φραγκίσκος άρχισε να σβήνει τα φώτα, επισημαίνοντας ότι καταναλωνόταν τόσο ηλεκτρικό ρεύμα που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει ένα μικρό χωριό στην Αργεντινή.
Μετά την εκλογή του, αντί να ευλογήσει αμέσως το πλήθος, τους ζήτησε πρώτα να τον ευλογήσουν εκείνοι. Αντί να μετακομίσει στο πολυτελές παπικό διαμέρισμα, επέλεξε τον ξενώνα Casa Santa Marta. Αρνήθηκε την παπική λιμουζίνα και χρησιμοποιούσε ένα Ford Focus. Φορούσε τον απλό ασημένιο σταυρό που είχε από τότε που ήταν αρχιεπίσκοπος στο Μπουένος Άιρες, αντί για τον παραδοσιακό χρυσό σταυρό που συνήθως φέρει ο Πάπας.
«Πρέπει να αποφύγουμε την πνευματική ασθένεια της Εκκλησίας που βρίσκεται απομονωμένη στον κόσμο της», είπε λίγο μετά την εκλογή του το 2013. «Εάν είχα να διαλέξω μεταξύ μιας πληγωμένης Εκκλησίας που βγαίνει στους δρόμους και μιας αποσυρμένης Εκκλησίας, θα διάλεγα το πρώτο».
Και τα Χριστούγεννα του 2014, εγκάλεσε καρδιναλίους, επισκόπους και ιερείς λέγοντάς τους ότι το Βατικανό είναι διαποτισμένο από «υπαρξιακή σχιζοφρένεια», «κοινωνική επιδειξιομανία», «πνευματικό Αλτσχάιμερ» και μια δίψα για εξουσία, κι όλα αυτά συνθέτουν μια «ορχήστρα που παίζει παράφωνα». Δεν είχαν ακούσει πιο «βίαιο» λόγο, σχολίαζαν έπειτα οι παριστάμενοι.
Ο Πάπας ενάντια σε τείχη και υγρούς τάφους
Σε μια εποχή που τα στρατόπεδα συγκέντρωσης προσφύγων και μεταναστών θεωρούνται κανονικότητα και η ανθρωπότητα σφυρίζει αδιάφορα μπροστά στους πνιγμένους πρόσφυγες στη Μεσόγειο και τις μαζικές απελάσεις Τραμπ, ο Φραγκίσκος έκανε την πρώτη του επίσκεψη ως Πάπας εκτός Ρώμης στο νησί της Λαμπεντούζα, όπου είχαν ξεβραστεί πολλοί πρόσφυγες. Εκεί κάλεσε σε «αφύπνιση συνειδήσεων». Έχουμε «ξεχάσει πώς να κλαίμε» για τους μετανάστες που χάθηκαν στη θάλασσα, είπε.
Επισκεπτόμενος αργότερα την Ελλάδα που υπερηφανεύεται σήμερα για το τείχος του μίσους στον Έβρο, κατακεραύνωσε την πρακτική: «Είναι θλιβερό να ακούς τη δέσμευση κοινών πόρων για να χτιστούν τείχη. Ζούμε στην εποχή των συρματοπλεγμάτων. Δεν βελτιώνεται η συμβίωση υψώνοντας φράχτες. Είναι εύκολο να παρασύρει κάνεις τη κοινή γνώμη σπέρνοντας τον φόβο για τον άλλο...»
Σε μια πράξη συγκλονιστικού συμβολισμού, τη Μεγάλη Πέμπτη του 2016 έπλυνε τα πόδια οκτώ ανδρών και τεσσάρων γυναικών μεταναστών - μουσουλμάνων, καθολικών, ορθόδοξων και ινδουιστών. Επέλεξε δε να υπενθυμίσει την ταπεινότητα του Χριστού που έπλυνε τα πόδια των Αποστόλων του, σπάζοντας όλους τους κανόνες, αφού μέχρι τότε στο τελετουργικό συμμετείχαν μόνο καθολικοί άνδρες. Ο Φραγκίσκος έφτιαξε νέο κανόνα: Οποιοσδήποτε «άνθρωπος του Θεού» θα μπορούσε εφεξής να επιλεγεί για την τελετή.
Ο Πάπας μάλιστα επέλεξε να καινοτομήσει ενώ το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα οργίαζε στην Ευρώπη μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε Βρυξέλλες και Παρίσι την ίδια χρονιά. Είχε πει ότι δεν είναι σωστό να ταυτίζεται το Ισλάμ με τη βία: «Εάν μιλήσω για την ισλαμική βία, θα πρέπει να μιλήσω και για την καθολική βία».
Μια από τις τελευταίες του ενέργειες, ήταν η επιστολή στην οποία επέκρινε δριμύτατα την κυβέρνηση Τραμπ για την πολιτική μαζικών απελάσεων και έβαζε στη θέση του τον αντιπρόεδρο Βανς για τη διαστρέβλωση της καθολικής διδασκαλίας ordo amoris. Ο Βανς είχε προσπαθήσει να δικαιολογήσει την ακροδεξιά αντιμεταναστευτική πολιτική Τραμπ, ισχυριζόμενος πως στην αγάπη έχουν προτεραιότητα οι κοντινοί μας άνθρωποι. Ο Φραγκίσκος αντέτεινε πως «ordo amoris» είναι η «αγάπη που οικοδομεί μια αδελφοσύνη ανοιχτή για όλους, χωρίς εξαίρεση».
EPA/YASUYOSHI CHIBA
Ο Πάπας ενάντια στην «οικονομία-θεό»
Μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις σε Παρίσι και Βρυξέλλες το 2016, ο Πάπας είχε δηλώσει ακόμα πως η «τρομοκρατία αναπτύσσεται όταν δεν υπάρχουν άλλες επιλογές, και όταν το κέντρο της παγκόσμιας οικονομίας είναι ο θεός του χρήματος, κι όχι το άτομο».
Δεν ήταν η πρώτη φορά που στηλίτευε τον καπιταλισμό. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι συνθλίβονται για να ευημερούν τα νούμερα, ο Πάπας Φραγκίσκος πήγε κόντρα στο ρεύμα.
Η κριτική του έγινε σκληρότερη καθώς θεώρησε ότι το σύστημα «απέτυχε στην πανδημία». Τότε, σε μια εγκύκλιο 70 σελίδων (την ανώτερη μορφή διδασκαλίας από έναν Πάπα) με τίτλο «Fratelli Tutti» («Όλοι Αδελφοί»), παρουσίασε το όραμά του για τον κόσμο, αποδομώντας τη θεοποίηση του καπιταλισμού.
«Η αγορά από μόνη της δεν μπορεί να λύσει κάθε πρόβλημα, όσο κι αν μας ζητείται να πιστεύουμε σε αυτό το δόγμα της νεοφιλελεύθερης πίστης», γράφει. Σημειώνει ότι ο καπιταλισμός της ελεύθερης αγοράς «αναπαράγεται» προσφεύγοντας στη μαγική θεωρία των «αλυσιδωτών αποτελεσμάτων» (spillover) ή της «διαρροής προς τα κάτω» (trickle-down) ως μόνη λύση στα κοινωνικά προβλήματα. Ο Πάπας ανέφερε ότι αυτή η «διαρροή» δεν επιλύει την ανισότητα που γεννά νέες μορφές βίας, απειλώντας το κοινωνικό ιστό. Κι ότι ο πλούτος «έχει αυξηθεί, αλλά μαζί με την ανισότητα».
Στην εγκύκλιο αμφισβήτησε ακόμα και το πιο ιερό τοτέμ του καπιταλισμού, την ατομική ιδιοκτησία: «Η χριστιανική παράδοση δεν αναγνώρισε ποτέ το δικαίωμα στην ιδιωτική περιουσία ως απόλυτο ή απαραβίαστο και έχει τονίσει τον κοινωνικό σκοπό κάθε μορφής ιδιοκτησίας».
Το 2015, διακήρυττε από τη Βολιβία: «Ας μη φοβόμαστε να το πούμε: θέλουμε αλλαγή, πραγματική αλλαγή, δομική αλλαγή»! Και επέκρινε εμμέσως πλην σαφώς διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ που επιβάλλουν πολιτικές στους λαούς. «Καμία πραγματική ή εδραιωμένη εξουσία δεν έχει το δικαίωμα να στερεί από τους λαούς την πλήρη άσκηση της κυριαρχίας τους. Όποτε συμβαίνει αυτό, βλέπουμε την άνοδο νέων μορφών αποικιοκρατίας, που βλάπτουν σοβαρά τη δυνατότητα ειρήνης και δικαιοσύνης».
«Η νέα αποικιοκρατία παίρνει διάφορα πρόσωπα. Κάποιες φορές εμφανίζεται ως η ανώνυμη επιρροή του μαμμωνά: πολυεθνικές, οργανισμοί δανεισμού, ορισμένες συμφωνίες “ελεύθερου εμπορίου”, και η επιβολή μέτρων “λιτότητας” που πάντα σφίγγουν το ζωνάρι των εργαζομένων και των φτωχών», πρόσθεσε.
Λίγο νωρίτερα, ο Πάπας Φραγκίσκος είχε καλέσει τις ευρωπαϊκές αρχές να θέσουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο επίκεντρο της συζήτησης για την επίλυση της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα.
EPA/BAGUS INDAHONO
Ο Πάπας συνδέει φτώχεια και κλιματική κρίση
«Αυτό το σύστημα είναι πλέον ανυπόφορο: οι εργάτες της γης το βρίσκουν ανυπόφορο, οι εργάτες το βρίσκουν ανυπόφορο, οι κοινότητες το βρίσκουν ανυπόφορο, οι λαοί το βρίσκουν ανυπόφορο. Η ίδια η γη –η αδερφή μας, η Μητέρα Γη, όπως θα έλεγε ο Άγιος Φραγκίσκος– το βρίσκει επίσης ανυπόφορο», κήρυττε ο Πάπας.
Μάλιστα, εξέδωσε ολόκληρη εγκύκλιο με τίτλο «Laudato Si’» (2015) για να αναδείξει τη σημασία της φροντίδας για το περιβάλλον και την ηθική διάσταση της κλιματικής κρίσης. Σε αυτή καταφέρεται κατά του ατομικισμού και της αναζήτησης άμεσης ικανοποίησης, θεωρώντας τα ως βασικές αιτίες της περιβαλλοντικής υποβάθμισης του «κοινού μας σπιτιού». «Δεν αντιμετωπίζουμε δύο ξεχωριστές κρίσεις, μία περιβαλλοντική και μία κοινωνική, αλλά μία σύνθετη κρίση που είναι ταυτόχρονα κοινωνική και περιβαλλοντική».
«Ένα οικονομικό σύστημα αποσπασμένο από την ηθική διάσταση», προειδοποίησε, «δεν φέρνει έναν πιο δίκαιο κοινωνικό κόσμο, αλλά οδηγεί σε μια κουλτούρα της κατανάλωσης και της σπατάλης». Όταν αναγνωρίζεται η ηθική διάσταση της οικονομικής ζωής, μπορούμε να «δρούμε με αδελφική αγάπη, επιθυμώντας, επιδιώκοντας και προστατεύοντας το καλό των άλλων και την ολιστική τους ανάπτυξη».
Ήδη από το 2015 είχε επισημάνει ότι οι φωνές υπέρ του περιβάλλοντος συχνά «φιμώνονται ή λοιδωρούνται με φαινομενικά λογικά επιχειρήματα που όμως αποτελούν απλώς βιτρίνα συγκεκριμένων συμφερόντων». Και προειδοποιούσε ότι αν συνεχίσουμε με τέτοια «κοντόφθαλμη» κουλτούρα που της λείπει το κοινό όραμα, «είναι προβλέψιμο ότι, καθώς θα εξαντλούνται συγκεκριμένοι πόροι, θα στρώνεται το χαλί για νέους πολέμους, που θα προωθούνται υπό τον μανδύα ευγενών διεκδικήσεων».
EPA/YASUYOSHI CHIBA
Ένας Πάπας υπέρ της συμπερίληψης
Στο πλαίσιο της τεράστιας συντηρητικής στροφής της Δύσης, που πρόσφατα επισφραγίστηκε με την άνοδο του Τραμπ στην εξουσία, έχει κηρυχτεί πόλεμος ενάντια σε αυτό που οι ακροδεξιοί ονόμασαν «woke κουλτούρα». Στην πραγματικότητα, πρόκειται απλώς για τη μετονομασία του διαχρονικού τους εχθρού, της δημοκρατίας και της συμπερίληψης - με στόχο να γυρίσουν τον κόσμο πίσω στην εποχή που «έριχνε στην πυρά» ομοφυλόφιλους, «μάγισσες» και βιβλία.
Ο Πάπας Φραγκίσκος τούς έκανε λοιπόν να καταπιούν τη γλώσσα τους όταν το 2013 είπε: «Αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος και αναζητά τον Θεό και έχει καλή προαίρεση, ποιος είμαι εγώ να τον κρίνω;» Το 2020, στήριξε τα σύμφωνα συμβίωσης μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών. Δεν ενέκρινε ωστόσο το γάμο, αλλά τις ευλογίες γι’ αυτά τα ζευγάρια. Το 2023, επέτρεψε σε τρανς άτομα να βαπτίζονται και να γίνονται νονοί.
Το 2025, διόρισε την πρώτη γυναίκα επικεφαλής σε σημαντικότατο γραφείο της κυβέρνησης του Βατικανού. Τροποποίησε τους νόμους ώστε να επιτρέπεται επίσημα σε γυναίκες να διαβάζουν τη Βίβλο, να βοηθούν στην Αγία Τράπεζα και να διανέμουν τη θεία κοινωνία. Ωστόσο, δεν άλλαξε τον κανονισμό για να χειροτονούνται και γυναίκες, ενώ μέχρι το τέλος έμεινε αμετακίνητος στη θέση της Εκκλησίας εναντίον των αμβλώσεων.
Το 2018, ο Πάπας Φραγκίσκος κήρυξε επίσημα ότι η θανατική ποινή βρίσκεται σε αντίθεση με τα διδάγματα της Εκκλησίας.
Σύσφιξε τις σχέσεις της Καθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία και με το Ισλάμ.
Όσον αφορά στην Καθολική Εκκλησία, διόρισε περισσότερους από 140 καρδιναλίους από μη ευρωπαϊκές χώρες, καθιστώντας τη πολύ πιο οικουμενική από ό,τι την παρέλαβε. Στο Κολλέγιο των Καρδιναλίων (το οποίο με πλειοψηφία 2/3 θα εκλέξει τον διάδοχό του) ο Φραγκίσκος έχει διορίσει περισσότερους από τους μισούς, μεταξύ των οποίων και τον πρώτο Αφροαμερικανό καρδινάλιο.
Ως νέος ιερέας στην Αργεντινή επί Χούντας του Βιντέλα, κι αργότερα ως Αρχιεπίσκοπος, ο Μπεργκόλιο είχε κατηγορηθεί ότι δεν μίλησε εναντίον του καθεστώτος και δεν προστάτεψε επαρκώς δύο Ιησουίτες που απήχθησαν από αυτό (Αν και ο ένας το 2013 δήλωσε δημόσια ότι δεν τους είχε καταδώσει, η σκιά παρέμεινε). Ωστόσο, ως Πάπας ο Φραγκίσκος υπερασπίστηκε τα δικαιώματα πολλών ομάδων - και μη χριστιανικών, όπως των Ροχίνγκια σε Μπαγκλαντές-Μιανμάρ και των Γιαζίντι στο Ιράκ. Ζήτησε συγγνώμη για τη σιωπή των εκκλησιαστικών ταγών για τη γενοκτονία της Ρουάντα το 1994 και από τους Ρομά για τη μακρά ιστορία διακρίσεων και κακομεταχείρισης. Το 2022, ζήτησε συγγνώμη στον Καναδά για την καταπίεση και κακοποίηση των αυτοχθόνων παιδιών στα οικοτροφεία.
Έχει μιλήσει εναντίον των πολέμων στην Ουκρανία και τη Γάζα. Τηλεφωνούσε μέσω βιντεοκλήσης ή έστελνε κάποιο μήνυμα σχεδόν καθημερινά στον εφημέριο της μοναδικής Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας στη Γάζα. Τον Οκτώβριο του 2024, έγραφε: «Είμαι μαζί σας, λαέ της Γάζας, που εδώ και καιρό μάχεστε και βρίσκεστε σε δεινή κατάσταση. Είστε στις σκέψεις και τις προσευχές μου καθημερινά... Είμαι μαζί σας, που φοβάστε να κοιτάξετε ψηλά από τον φόβο της φωτιάς που πέφτει από τον ουρανό».
EPA/DITA ALANGKARA
Τον πολέμησαν Τραμπιστές, τώρα τι;
Ο Φραγκίσκος υπηρετούσε έναν κοινωνικό ανθρωπισμό. Δεν ήταν έκπληξη λοιπόν όταν το 2016 είπε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ «δεν είναι χριστιανός» γιατί προτιμά να χτίζει τείχη αντί για γέφυρες. Ο Τραμπ απάντησε ότι για «έναν θρησκευτικό ηγέτη να αμφισβητεί την πίστη ενός ανθρώπου είναι ντροπιαστικό». Η αντιπαράθεση είχε ξεκινήσει.
«Η αντίσταση προς τον Φραγκίσκο ξεκίνησε αρχικά συγκαλυμμένα, έπειτα με μουρμουρητά και τελικά με ανοιχτή αντίθεση», γράφουν οι New York Times. «Ο de facto ηγέτης της συντηρητικής αντιπολίτευσης προς τον Φραγκίσκο μέσα στο Βατικανό ήταν ο καρδινάλιος Ρέιμοντ Λ. Μπερκ, ένας Αμερικανός κανονολόγος που θεωρούσε το συμπεριληπτικό όραμα του Φραγκίσκου ως αποδυνάμωση της δογματικής διδασκαλίας· είχε φτάσει στο σημείο να υπαινιχθεί ότι ο πάπας ήταν αιρετικός και ότι οι νόμοι του δεν είχαν ισχύ».
Και μπορεί ο Φραγκίσκος να αφαίρεσε από τον Μπερκ την αρμοδιότητα να διορίζει καρδιναλίους στις ΗΠΑ, αλλά η άνοδος του Τραμπ «έδωσε στις παραδοσιακές δυνάμεις του Βατικανού μια αντίπαλη ισχυρή φιγούρα γύρω από την οποία μπορούσαν να συσπειρωθούν», επισημαίνουν οι New York Times. «Ένα πλήθος από συντηρητικά καθολικά ειδησεογραφικά δίκτυα, ιστολόγια και τηλεοπτικά κανάλια -πολλά από τα οποία χρηματοδοτούνταν από πηγές στις ΗΠΑ και τον Καναδά- προσπαθούσαν διαρκώς να αποδυναμώσουν τον πάπα».
Το 2017, δύο στενοί συνεργάτες του Φραγκίσκου, «σε περιοδικό που είχε εγκριθεί από το Βατικανό, κατηγόρησαν τους Αμερικανούς καθολικούς συντηρητικούς ότι έκαναν μια συμμαχία “μίσους” με τους ευαγγελικούς χριστιανούς για να στηρίξουν τον Τραμπ».
Σε έναν κόσμο που σήμερα παρακολουθεί απαθής τη «συμμαχία» Τραμπ να δαιμονοποιεί τον αλλόδοξο, τον αλλόθρησκο, τον διαφορετικό, την επιστήμη και τα Πανεπιστήμια, ακόμα και την ενσυναίσθηση, και όπου ολοένα και λιγότεροι αμφισβητούν την «οικονομία» ως θεό, ήταν ζωτικά αναγκαίος ο λόγος ενός πραγματικού Ποντίφικα (Pontifex, από το pons=γέφυρα και το facere=χτίζω). Ο οποίος μάλιστα, έχοντας εντρυφήσει σε φιλοσοφία, λογοτεχνία και ψυχολογία, κάποτε ανέτρεξε στον συμπατριώτη του Μπόρχες για να υπενθυμίσει:
Να διαβάζουμε σημαίνει «να ακούμε τη φωνή ενός άλλου ανθρώπου… Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πόσο επικίνδυνο είναι να σταματήσουμε να ακούμε τη φωνή άλλων ανθρώπων όταν μας προκαλούν».
EPA/DITA ALANGKARA
ΟΙ ΔΕΚΑ ΠΡΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
- Πρώτος Ιησουίτης Πάπας: Ήταν το πρώτο μέλος του Τάγματος των Ιησουιτών που εξελέγη πάπας.
- Πρώτος Πάπας από τη Αμερική: Κατάγεται από την Αργεντινή και ήταν ο πρώτος πάπας από την Αμερική.
- Πρώτος Πάπας από το Νότιο Ημισφαίριο: Ήταν ο πρώτος πάπας που γεννήθηκε στο Νότιο Ημισφαίριο.
- Πρώτος Πάπας με το όνομα Φραγκίσκος: Επέλεξε το παπικό όνομα Φραγκίσκος προς τιμήν του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης.
- Πρώτος Πάπας από το 1914 που δεν διέμεινε στο Αποστολικό Παλάτι: Επιλέγοντας έναν πιο απλό τρόπο ζωής, διέμεινε στον ξενώνα Casa Santa Marta μέσα στο Βατικανό αντί για τα παραδοσιακά παπικά διαμερίσματα.
- Πρώτος Πάπας που έπλυνε τα πόδια γυναικών και μη Χριστιανών στη λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης: Το 2013, περιέλαβε γυναίκες και μουσουλμάνους στην τελετή πλυσίματος των ποδιών, σπάζοντας τους παραδοσιακούς κανόνες.
- Πρώτος Πάπας που υποστήριξε τις πολιτικές ενώσεις για ομόφυλα ζευγάρια: Το 2020, εξέφρασε υποστήριξη για τις πολιτικές ενώσεις ομόφυλων ζευγαριών — μια πρωτοφανής στάση για πάπα.
- Πρώτος Πάπας που ασχολήθηκε εκτενώς με την κλιματική αλλαγή σε εγκύκλιο: Η εγκύκλιός του του 2015, Laudato Si’, επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά ζητήματα και την ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής.
- Πρώτος Πάπας που επισκέφθηκε την Αραβική Χερσόνησο: Το 2019, πραγματοποίησε ιστορική επίσκεψη στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ένα σημαντικό βήμα στον διαθρησκευτικό διάλογο με το Ισλάμ.
- Πρώτος Πάπας που επισκέφθηκε το Ιράκ: Το 2021, έκανε ιστορική επίσκεψη στο Ιράκ, περιλαμβάνοντας και συνάντηση με τον Μεγάλο Αγιατολάχ Αλί αλ-Σιστάνι.
