Το μεγαλύτερο μέχρι σήμερα ναυτικό εγχείρημα για διάνοιξη ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα ξεκίνησε χτες, από τη διεθνή αποστολή της οργάνωσης Freedom Flotilla και στο σύνολό του θα περιλαμβάνει περισσότερα από 50 σκάφη και περίπου 300 ακτιβιστές από 44 χώρες.
Τα 20 πρώτα σκάφη αυτού του Παγκόσμιου Στόλου Αλληλεγγύης που ονομάζεται Global Sumud Flotilla (sumud στα αραβικά σημαίνει «επιμονή»), απέπλευσαν από τη Βαρκελώνη με προορισμό τη Γάζα, στις 31 Αυγούστου, μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια και το μήνυμα ότι “αφού δεν το κάνουν οι κυβερνήσεις, το κάνουμε εμείς”. Κάποια ακόμα σκάφη ξεκίνησαν από τη Γένοβα, ενώ κι άλλα θα αποπλεύσουν τις επόμενες ημέρες από διάφορα λιμάνια (Σικελία, Τυνησία και Ελλάδα) με κατεύθυνση τη Γάζα. Δυστυχώς οι κακές καιρικές συνθήκες επιβάλλουν στα πλοία από τη Βαρκελώνη να επιστρέψουν αλλά αυτό δεν θα εμποδίσει την αποστολή από το να ορίσει νέα ημερομηνία αναχώρησης μόλις ο καιρός το επιτρέψει.
Ανάμεσα στους ακτιβιστές του τεράστιου αυτού στόλου, ξεχωρίζουν η σουηδή ακτιβίστρια για το κλίμα Γκρέτα Τούνμπεργκ και η πορτογαλίδα πολιτικός Μαριάνα Μορτάγκουα, καθώς και η ηθοποιός Σούζαν Σάραντον, οι οποίες ενώνουν τη φωνή τους με χιλιάδες άλλους που ζητούν να σπάσει ο αποκλεισμός της Γάζας. Συμμετέχει επίσης ο Ιρλανδός ηθοποιός Liam Cunningham, γνωστός για τον ρόλο του στο Game of Thrones. Σε συνέντευξη Τύπου πριν από τη χτεσινή αναχώρηση από τη Βαρκελώνη, ο Cunningham προέβαλε ένα βίντεο που δείχνει ένα κορίτσι να τραγουδά ενώ σχεδιάζει την ίδια της την κηδεία. Το κορίτσι, η Fatima, πέθανε πριν από τέσσερις ημέρες. «Σε τι κόσμο έχουμε κατρακυλήσει, όπου τα παιδιά οργανώνουν τα ίδια τις κηδείες τους;», είπε ο Ιρλανδός ηθοποιός στους δημοσιογράφους.
Ο Thiago Avila, ένας από τους διοργανωτές, κατευθύνεται να επιβιβαστεί σε ένα από τα πλοία της νηοπομπής πριν από την αναχώρηση από τη Βαρκελώνη. EPA/TONI ALBIR
Οι ακτιβίστριες Greta Thunberg (2η από αριστερά) και Yasemin Acar (2η από δεξιά), μαζί με τα μέλη της οργάνωσης της Flotilla Global Sumud, Thiago Avila (αριστερά) και Saif Abukeshek (δεξιά), παρευρίσκονται σε συνέντευξη Τύπου δίπλα στα πλοία στη Βαρκελώνη. EPA/TONI ALBIR
Το κίνημα Freedom Flotilla, που ξεκίνησε το 2008 με δύο σκάφη που τότε κατάφεραν να φτάσουν στη Γάζα αρκετά πριν την επιβολή του πιο αυστηρού αποκλεισμού, δεν αποτελεί απλώς μια σειρά αποστολών, είναι ένα σύμβολο διεθνούς αλληλεγγύης προς τον παλαιστινιακό λαό.
Ο αποκλεισμός της Γάζας από το Ισραήλ ξεκίνησε ήδη από τη δεκαετία του 1990 και κλιμακώθηκε μετά το 2007, όταν η Χαμάς ανέλαβε τον έλεγχο. Ο αποκλεισμός αφορά τη στεριά, τη θάλασσα και τον αέρα της περιοχής, περιορίζοντας την εισροή αγαθών και την ελευθερία κίνησης των κατοίκων. Αυτό το μέτρο έχει καταγγελθεί διεθνώς ως παράνομη μορφή ομαδικής τιμωρίας, καθώς πλήττει ολόκληρο τον πληθυσμό της Γάζας. Περίπου 1,8-1,9 εκατομύρια άνθρωποι διαβιούν σε μια περιοχή που περιγράφεται ως "ανοιχτή φυλακή".
Εθελοντές φορτώνουν πακέτα ανθρωπιστικής βοήθειας στα πλοία της Flotilla Global Sumud πριν από την αναχώρηση από το λιμάνι της Barcelona. EPA/TONI ALBIR
Η γέννηση του Free Gaza Movement και η ιστορική πρώτη αποστολή
Το 2006, κατά τη διάρκεια της ισραηλινής επίθεσης στον Λίβανο, πέντε πρώην εθελοντές του International Solidarity Movement -Greta Berlin, Renee Bowyer, Paul Larudee, Sharon Lock και Mary Hughes Thompson- ξεκίνησαν να εργάζονται για μια αποστολή που θα έστελνε πλοία στη Γάζα. Η χρονιά-ορόσημο ήταν το 2008, όταν οι πέντε αυτοί άνθρωποι έγιναν οι συνιδρυτές του Free Gaza Movement, οργανώνοντας την πρώτη αποστολή βοήθειας με δύο σκάφη, το “Liberty” και το “Free Gaza”.
Χρειάστηκαν δύο χρόνια, χιλιάδες εθελοντές, σχεδόν 700.000 δολάρια που συγκεντρώθηκαν μέσω crowdfunding από ολόκληρο τον κόσμο και δύο σαραβαλιασμένα ψαροκάικα για να γίνει πραγματικότητα το πρώτο ταξίδι. Τον Αύγουστο του 2008, τα δύο σκάφη, με συνολικά 44 επιβάτες, κατάφεραν να φτάσουν στη Γάζα. Η ιστορία τους καταγράφεται στο βιβλίο Freedom Sailors και στην επίσημη ιστοσελίδα του κινήματος. Αυτή η αποστολή κατέστησε την πρώτη δημόσια και διεθνώς καταγεγραμμένη απόπειρα για σπάσιμο του αποκλεισμού, και λειτούργησε ως πηγή έμπνευσης για τις επόμενες πρωτοβουλίες.
Η πρώτη αποστολή ©Freedom Flotilla
Τα σκάφη αντιμετώπισαν δυνατούς κυματισμούς και πολλοί από τους επιβάτες υπέφεραν από έντονη ναυτία. Καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής, παρακολουθούνταν από ισραηλινά πολεμικά πλοία, ενώ τα συστήματα πλοήγησης μπλοκάρονταν και παρεμβάλλονταν. Μετά από πάνω από 30 ώρες στη θάλασσα, τα σκάφη έφτασαν ασφαλή στη Γάζα στις 23 Αυγούστου 2008. Εκεί, δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι είχαν συγκεντρωθεί κατά μήκος της ακτής για να τους υποδεχτούν.
Οι επιβάτες έμειναν στη Γάζα για έξι ημέρες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους επισκέφθηκαν νοσοκομεία και σχολεία, παρέδωσαν ακουστικά βαρηκοΐας και φάρμακα και συνοδεύσαν Παλαιστίνιους ψαράδες στη θάλασσα. Η παρουσία των σκαφών και των ακτιβιστών επέτρεψε στους ψαράδες να ψαρέψουν στα δικά τους χωρικά ύδατα, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, χωρίς να δεχθούν επίθεση από το ισραηλινό ναυτικό. Επιπλέον, οι ακτιβιστές επισκέφθηκαν το μνημείο της Rachel Corrie, μίλησαν σε πανεπιστήμια, επισκέφθηκαν μουσεία και συμμετείχαν σε θεατρικές παραστάσεις, χόρεψαν με τα παιδιά της Γάζας και μοιράστηκαν στιγμές χαράς. Η Hedy Epstein, επιζήσασα του Ολοκαυτώματος, συμμετείχε στο ταξίδι και έστειλε ένα συγκλονιστικό μήνυμα: «Χρειάζονται χιλιάδες από εμάς για να αλλάξουν τα πράγματα. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουμε. Κάθε ενέργεια μετράει. Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα κάνεις τη διαφορά».
Στις 29 Αυγούστου 2008, τα σκάφη αναχώρησαν από τη Γάζα και επέστρεψαν στην Κύπρο, μεταφέροντας επτά Παλαιστίνιους: Πέντε μέλη μιας οικογένειας που επανενώθηκαν με συγγενείς τους στην Κύπρο, έπειτα από πολλά χρόνια αλλά και τον 15χρονο Saed με τον πατέρα του, που ταξίδευαν για να λάβει ο Saed ιατρική περίθαλψη, καθώς είχε τραυματιστεί σοβαρά σε ισραηλινή επίθεση και είχε χάσει το πόδι του. Ήταν η πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια που διεθνή πλοία έδεσαν στο λιμάνι της Γάζας και η πρώτη φορά μετά από 60 χρόνια που Παλαιστίνιοι εισέρχονταν και έβγαιναν ελεύθερα από τη χώρα τους.
Δέκα επιβάτες αποφάσισαν να παραμείνουν στη Γάζα. Οι έξι από αυτούς έμειναν μακροπρόθεσμα, πραγματοποιώντας έργο υπεράσπισης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συγκροτώντας την πρώτη διεθνή παρουσία του International Solidarity Movement στη Γάζα από το 2003. Οι μνήμες εκείνων των ημερών έγιναν πολύτιμα τεκμήρια για το πώς ήταν η Γάζα πριν από τις καταστροφές που ακολούθησαν.
Μετά τον Δεκέμβριο του 2008, κανένα πλοίο δεν κατάφερε να δέσει ξανά στη Γάζα. Ωστόσο, οι προσπάθειες συνεχίστηκαν. Στα επόμενα οκτώ χρόνια, από το 2008 έως το 2016, διεθνείς ακτιβιστές επιχείρησαν 31 φορές να σπάσουν τον αποκλεισμό. Από αυτές τις απόπειρες, μόλις πέντε κατάφεραν να σπάσουν τον ασφυκτικό αποκλεισμό που επιβάλλει το Ισραήλ στα σχεδόν 2 εκατομμύρια Παλαιστίνιους αυτής της πολιορκημένης περιοχής. Όλες τους σταματήθηκαν, οι επιβάτες συνελήφθησαν, τα σκάφη κατασχέθηκαν και τα ανθρωπιστικά εφόδια κλάπηκαν από το ισραηλινό κράτος.
Από το 2010 έως σήμερα
Στις 31 Μαΐου 2010, ισραηλινά στρατεύματα ανέβηκαν σε έξι πλοία της αποστολής Gaza Freedom Flotilla, τα οποία μετέφεραν περίπου 10.000 τόνους ανθρωπιστικής βοήθειας και πλήρωμα από 50 χώρες. Η επέμβαση οδήγησε στον θάνατο εννέα ατόμων και προκάλεσε διεθνή κατακραυγή. Νομικά, η κοινότητα ήταν διχασμένη: το 2011, ο ΟΗΕ κατέληξε ότι ο αποκλεισμός ήταν νόμιμος (νόμιμη πράξη αυτοάμυνας), αλλά η ισραηλινή βία ήταν "υπερβολική" και κακώς εκτελεσθείσα.
Άλλοι διεθνείς οργανισμοί όμως, όπως ο Ερυθρός Σταυρός και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, χαρακτήρισαν τον αποκλεισμό παράνομο, ως μορφή συλλογικής τιμωρίας και παραβίαση ανθρωπιστικού δικαίου. Το Ισραήλ δημιούργησε την επίσημη επιτροπή Turkel, που αξιολόγησε νομικά τον αποκλεισμό και τη στρατιωτική επέμβαση. Κατέληξε ότι ο αποκλεισμός ήταν νόμιμος και ανθρωπιστικά συμβατός, ενώ απέρριψε τις κατηγορίες περί συλλογικής τιμωρίας.
©Freedom Flotilla
Οι κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν σε αυτή την αποστολή
Με τη Global Sumud Flotilla, είναι η τέταρτη απόπειρα που γίνεται φέτος για να σπάσει ο θαλάσσιος αποκλεισμός της Γάζας. «Είναι η μεγαλύτερη απόπειρα μέχρι σήμερα να σπάσει ο μακροχρόνιος ισραηλινός αποκλεισμός του παλαιστινιακού εδάφους από τη θάλασσα», λένε οι διοργανωτές. Τον Μάιο του 2025, το σκάφος Conscience της Freedom Flotilla Coalition δέχθηκε επίθεση από ισραηλινικά drones σε διεθνή ύδατα κοντά στη Μάλτα. Ενώ προκλήθηκε φωτιά και διατάχθηκε έκτακτη βοήθεια, κανείς από τους 18 επιβαίνοντες δεν τραυματίστηκε. Τον Ιούνιο, το σκάφος Madleen με τους ακτιβιστές και τη Γκρέτα Τούνμπεργκ, δέχθηκε επίσης επίθεση με χημικά από drones και όλοι τους συνελήφθησαν από τον ισραηλινό στρατό και απελάθηκαν. Τον Ιούλιο, το σκάφος Handala, ενώ κατάφερε να πλησιάσει πολύ, δέχτηκε και αυτό επίθεση από τον ισραηλινό στρατό και όλοι οι επιβαίνοντες επίσης απελάθηκαν.
Το σκάφος Conscience της Freedom Flotilla Coalition δέχθηκε επίθεση από ισραηλινικά drones σε διεθνή ύδατα κοντά στη Μάλτα ©Freedom Flotilla
Οι πρόσφατες αυτές στρατιωτικές επιθέσεις, δείχνουν ότι το δράμα συνεχίζεται και ενδέχεται να κλιμακωθεί. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας του Ισραήλ Itamar Ben-Gvir, μάλιστα, σχεδιάζει να χαρακτηρίσει τους ακτιβιστές της Global Sumud Flotilla ως τρομοκράτες και να κατασχέσει τα σκάφη. Ο Ben-Gvir παρουσίασε χτες το σχέδιο σε συζήτηση σχετικά με τα μέτρα για την ανακοπή της νηοπομπής, στην οποία συμμετείχαν ο Πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu, ο Υπουργός Άμυνας Israel Katz, ο Υπουργός Εξωτερικών Gideon Sa'ar και ο Υπουργός Στρατηγικών Υποθέσεων Ron Dermer.
Ο Ben-Gvir τόνισε ότι η νηοπομπή, παρά τον ανθρωπιστικό χαρακτήρα που επικαλείται, θα αντιμετωπιστεί ως απόπειρα υπονόμευσης της ισραηλινής κυριαρχίας και στήριξης της Hamas στη Γάζα. Βάσει της νέας προτεινόμενης οδηγίας, όλοι οι ακτιβιστές που θα συλληφθούν σε σχέση με τη νηοπομπή θα κρατούνται στις ισραηλινές φυλακές Ketziot και Damon, οι οποίες χρησιμοποιούνται για την κράτηση τρομοκρατών υπό αυστηρές συνθήκες που συνήθως επιβάλλονται σε κρατούμενους υψηλής ασφάλειας.
Ένας υποστηρικτής αποχαιρετά τους ακτιβιστές που επιβαίνουν σε ένα από τα πλοία της νηοπομπής κατά την αναχώρηση στη Βαρκελώνη.
Ένα πλοίο υψώνει παλαιστινιακές σημαίες κατά την αναχώρηση της νηοπομπής από το λιμάνι της Βαρκελώνης.
Για την ακρίβεια, θα κρατούνται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, σε αντίθεση με την προηγούμενη πρακτική της απελευθέρωσης των κρατουμένων μετά από σύντομη διανυκτέρευση. Θα στερηθούν ειδικά προνόμια όπως τηλεόραση, ραδιόφωνο και ειδική διατροφή, στο πλαίσιο προσπάθειας να σταλεί σαφές μήνυμα ότι η υποστήριξη της τρομοκρατίας δεν θα γίνει ανεκτή. «Δεν θα επιτρέψουμε σε άτομα που υποστηρίζουν την τρομοκρατία να ζουν με άνεση. Θα αντιμετωπίσουν όλες τις συνέπειες των πράξεών τους», είπε ο Ben-Gvir.
Ο Ben-Gvir πρότεινε επίσης όλα τα πλοία που συμμετέχουν στη νηοπομπή να κατασχεθούν και να επαναχρησιμοποιηθούν από τις ισραηλινές αρχές επιβολής του νόμου. Το σχέδιο δράσης του Ben-Gvir αναμένεται να αντιμετωπίσει επικρίσεις από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνείς φορείς, αφού οι συνθήκες κράτησης παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.
Η ιστορία των Freedom Flotilla προς τη Γάζα είναι μια μαρτυρία δύναμης της διεθνούς αλληλεγγύης. Από την πρωτοπορία του Free Gaza Movement ως τις μαζικές αποστολές των τελευταίων ετών, αυτή η προσπάθεια συνδυάζει πολιτικό θάρρος, συμβολική επίδραση και νομικές αντιπαραθέσεις. Και το μήνυμα παραμένει ζωντανό: “The boats WILL continue to sail”. Free Palestine.
