Σε ένα group chat στο WhatsApp, μια ομάδα φίλων και γνωστών αποφάσισε τον περασμένο Φλεβάρη να διερευνήσει τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να προσφέρει βοήθεια στους κατοίκους της Γάζας. Μία από τις επιτακτικές ανάγκες, ήταν η ψυχολογική υποστήριξη των εκτοπισμένων στους καταυλισμούς και τα καταφύγια στην ευρύτερη περιοχή της Ράφα, αλλά και των Παλαιστινίων που ζουν στο εξωτερικό και έχασαν δεκάδες συγγενείς και φίλους κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας. Τους τελευταίους οκτώ μήνες, περισσότεροι από 37.300 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί εξαιτίας των ισραηλινών επιδρομών, ανάμεσά τους 15.000 παιδιά.
Η ψυχική υγεία των Παλαιστινίων βρισκόταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος πολύ πριν από τη συνεχιζόμενη γενοκτονία, εξαιτίας του χρόνιου πολέμου και των επιθέσεων του Ισραήλ στη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Μελέτη που διεξήχθη από την Παγκόσμια Τράπεζα τον Νοέμβριο του 2022, είχε διαπιστώσει ότι πάνω από το ήμισυ του ενήλικου παλαιστινιακού πληθυσμού βρέθηκε θετικό στην κατάθλιψη, συμπεριλαμβανομένου του 71% των Παλαιστινίων στη Λωρίδα της Γάζας και του 58% στην κατεχόμενη από το Ισραήλ Δυτική Όχθη.
Η αυξανόμενη ζήτηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, αποτέλεσε ενθαρρυντικό παράγοντα για τη δημιουργία της πρωτοβουλίας Mubadara, αποκλειστικά για την ψυχολογική υποστήριξη, με σκοπό τη σύνδεση των ωφελούμενων με θεραπευτές τόσο στο πεδίο, όσο και μέσω διαδικτύου (Zoom ή Skype) - και στις δύο περιπτώσεις, δωρεάν. Κατά βάση, οι υπηρεσίες παρέχονται χάρη στην εθελοντική εργασία όσων διαχειρίζονται την υλικοτεχνική υποδομή της πρωτοβουλίας, και των ψυχολόγων που φροντίζουν κάθε Παλαιστίνιο/α που έχει ανάγκη αυτή τη μορφή υποστήριξης. Αγκαλιάζοντας την πρωτοβουλία, ωφελούμενοι ήρθαν σε επαφή με Παλαιστίνιους και Άραβες θεραπευτές που τους βοηθούν να ξεκινήσουν το μακρύ ταξίδι της επούλωσης των πληγών στην ψυχή τους.
Η ομάδα απαρτίζεται από 20, έως τώρα, ψυχοθεραπευτές και ψυχιάτρους διαφορετικών ειδικοτήτων, ιδίως εκείνους που ασχολούνται με το σοκ και το τραύμα, για να χειριστούν κατάλληλα τα πολυάριθμα περιστατικά τραύματος και μετατραυματικού στρες στη Γάζα και εκτός αυτής. Αρκετοί διαθέτουν εξειδίκευση στη θεραπεία ανηλίκων και ενηλίκων αντίστοιχα. Δεδομένου ότι πολλές γυναίκες ωφελούμενες έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να μιλήσουν σε γυναίκες θεραπεύτριες, με τις οποίες νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια και οικειότητα, η Mubadara ενθαρρύνει όσες μπορούν να διαθέσουν χρόνο και κόπο, να συμπληρώσουν τη φόρμα ενδιαφέροντος στο Linktree. Οι Άραβες και Παλαιστίνιοι θεραπευτές, δεσμεύονται πως κάθε προσωπική πληροφορία που μοιράζονται μαζί τους οι θεραπευόμενοι είναι εμπιστευτική και αντιμετωπίζεται με τη μεγαλύτερη δυνατή προσοχή σε κάθε στάδιο αυτού του «ταξιδιού».
Για να έρθει ένα άτομο σε ανάγκη σε επαφή με την οργάνωση, μπορεί - πέρα από την άμεση επικοινωνία με τους ειδικούς κατά τις επισκέψεις τους στους καταυλισμούς - να συμπληρώσει μια αίτηση την οποία θα βρει στο Linktree. Μόλις οι άνθρωποι της πρωτοβουλίας παραλάβουν την αίτηση, ένας ειδικός θα αξιολογήσει το περιεχόμενό της και θα αναθέσει τον/την κατάλληλο/η θεραπευτή/ρια, ανάλογα με το βίωμα και τις ανάγκες του κάθε ασθενούς, και στη συνέχεια ο/η ειδικός θα επικοινωνήσει με τον/την ενδιαφερόμενο/η για να του/της παράσχει όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με τις δια ζώσης ή online συνεδρίες. Με τον τρόπο αυτό, οι άνθρωποι που είναι ήδη ψυχολογικά επιβαρυμένοι εξαιτίας του πολέμου, δεν χρειάζεται να μπουν στη διαδικασία να αναζητήσουν οι ίδιοι το κατάλληλο άτομο για να ξεκινήσουν μαζί του την πορεία της φροντίδας των ψυχικών τραυμάτων.
«Οι φρικαλεότητες που διαπράττει ο ισραηλινός στρατός έχουν καταστροφικές συνέπειες και για την ψυχική υγεία των ανθρώπων»
Το νομικό «επιστέγασμα» της πρωτοβουλίας έχει αναλάβει η Διεθνής Επιτροπή για την Υποστήριξη των Δικαιωμάτων των Παλαιστινίων (ICSPR), μία μη κυβερνητική οργάνωση που εδρεύει στη Γάζα και διαθέτει μακρά εμπειρία στην ψυχοκοινωνική εργασία, μεταξύ άλλων. Ο δικηγόρος της ICSPR, Salah Abd Al-Atti, εξήγησε στην Popaganda ότι η ΜΚΟ αναγνώρισε αμέσως την αυξημένη ανάγκη για μια τέτοια υπηρεσία, λόγω της καταστροφής των νοσοκομείων στη Γάζα και των περιορισμένων συμβουλευτικών και ψυχολογικών υπηρεσιών. Η ψυχολογική υποστήριξη είναι εξίσου ζωτική για τους Παλαιστίνιους που βρίσκονται ασφαλείς στο εξωτερικό, ωστόσο έχουν χάσει τους ανθρώπους τους, την πατρίδα και τα σπίτια τους.
Όπως αναφέρει για την απόφαση της οργάνωσης να στηρίξει το έργο των εθελοντών, «Δεδομένου του υπέρμετρου στρες, του φόβου, του τρόμου, της θλίψης και του PTSD από τους συνεχείς βομβαρδισμούς και την απώλεια αγαπημένων προσώπων, κατοικιδίων, βασικών αγαθών και περιουσιών, στην οποία εκτίθενται οι άνθρωποι στη Γάζα, η ψυχολογική υποστήριξη είναι απαραίτητη για την ψυχική υγεία όλων. Ακόμα και μετά το πέρας των βομβαρδισμών, έχουμε δει σε πολλές περιπτώσεις ανθρώπων που επιβίωσαν, να δυσκολεύονται να κοιμηθούν καθώς πιστεύουν πως το σπίτι τους θα βομβαρδιστεί - ή να πανικοβάλλονται ακόμα και με τον ήχο των βεγγαλικών, για παράδειγμα, αφού τους θυμίζει τις εκρήξεις».
Σύμφωνα με τον δικηγόρο της ICSPR, «Οι φρικαλεότητες που διαπράττει ο ισραηλινός στρατός έχουν καταστροφικές συνέπειες και για την ψυχική υγεία των ανθρώπων, πέρα από τα σωματικά τραύματα που γιατροί και εθελοντές στο πεδίο παλεύουν να επουλώσουν. Επίσης, οι σοβαροί τραυματισμοί που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα ακόμα και τον ακρωτηριασμό μελών του σώματος, ευθύνονται συχνά με τη σειρά τους για την εκδήλωση έντονων συναισθημάτων και ψυχικών διαταραχών, καθώς οι άνθρωποι καλούνται να προσαρμοστούν σε μια νέα εικόνα του σώματός τους και να αναπτύξουν διαφορετικές δεξιότητες μέσα στην καθημερινότητά τους».
«Η συνεχής έκθεση στη βία, τον φόβο και την απανθρωποποίηση μπορεί να οδηγήσει σε βαθύτερα και μακροχρόνια ψυχολογικά αποτυπώματα»
Μιλώντας στην Popaganda, η ψυχοθεραπεύτρια και συνιδρύτρια της Mubadara, Rodiana Hammadi, εξήγησε πως το να βιώνει κανείς μια γενοκτονία επιφέρει σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις, αφού οι επιζώντες συχνά παλεύουν με τη βαριά θλίψη από την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Ακόμα, αρκετοί βιώνουν αυτό που αποκαλούμε «ενοχή του επιζώντος», αφού νιώθουν πως θα έπρεπε να έχουν πεθάνει εκείνοι αντί για τους αγαπημένους τους. Όπως τονίζει η Hammadi, «Η συνεχής έκθεση στη βία, τον φόβο και την απανθρωποποίηση μπορεί να οδηγήσει επίσης σε βαθύτερα και μακροχρόνια ψυχολογικά αποτυπώματα, όπως η δυσπιστία, το συναισθηματικό μούδιασμα, οι φοβίες και πολλά άλλα συμπτώματα, τα οποία θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα της ζωής του ατόμου, που, ναι μεν επιβιώνει από τις επιθέσεις, ωστόσο εξακολουθεί να ζει με τον φόβο της επανάληψης των τραυματικών αυτών στιγμών».
Παρέχοντας εξατομικευμένη ψυχολογική υποστήριξη, για όσο διάστημα χρειαστεί, η Mubadara προσπαθεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες κάθε ασθενούς, γνωρίζοντας ταυτόχρονα πως η πρόσβαση στους καταυλισμούς δύναται να μην είναι κάθε εβδομάδα εφικτή. Παράλληλα, και οι ίδιοι οι θεραπευτές αγωνιούν για το αν οι άνθρωποι με τους οποίους αναπτύσσουν θεραπευτική σχέση, παραμένουν ασφαλείς και ζωντανοί μέχρι την επόμενη φορά που θα τους συναντήσουν. Μέσα στη δυστοπία και την αβεβαιότητα που χαρακτηρίζει αυτή τη μορφή θεραπευτικής επαφής, η Hammadi πιστεύει πως, «Η ψυχική ανθεκτικότητα που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος, θα μπορούσε να βοηθήσει τα άτομα -σε συνδυασμό με την αρωγή μας, όταν είναι εφικτή- να αντιμετωπίσουν τα τραυματικά γεγονότα, επιτρέποντάς τους να αντλήσουν εφόδια από τις εσωτερικές τους δυνάμεις και τους προσαρμοστικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης (coping mechanisms).
H αποφασιστικότητα για ζωή και η ικανότητα να βρίσκει κανείς νόημα στις εμπειρίες του, ακόμα και στις πιο ζοφερές, ωθούν το άτομο να εξερευνήσει τη σχέση του με το τραυματικό συμβάν και όσα το διαδέχονται, σκεπτόμενο πιο ελπιδοφόρες στιγμές που θα ακολουθήσουν - όπως το να δει τα παιδιά του να μεγαλώνουν σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Φυσικά, άνθρωποι που δεν έχουν αναπτύξει αυτούς τους μηχανισμούς και απωθούν στο ασυνείδητο όσα τραυματικά έχουν βιώσει, ή αδυνατούν να σκεφτούν πως θα έρθουν καλύτερες μέρες, μπορεί να βιώσουν μετατραυματικό στρες και στην περίπτωση αυτή η συνέχιση παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας, είναι απαραίτητη», λέει καταληκτικά η ψυχοθεραπεύτρια.
