Ήταν 28 Μαρτίου του 1933 όταν ένας πενηντάχρονος με κατάλευκη πλούσια κόμη, μοιρασμένη σε πλήθος αναρχικές τούφες που ξεσπάθωναν προς όλες τις κατευθύνσεις, διάβαινε το κατώφλι της πρεσβείας της ναζιστικής Γερμανίας για να παραδώσει το διαβατήριό του. Ήταν ο εβραϊκής καταγωγής Άλμπερτ Αϊνστάιν, και μόλις είχε αποποιηθεί τη γερμανική υπηκοότητα. Δύο μήνες νωρίτερα είχε εκλεγεί καγκελάριος ο Χίτλερ. Μια από τις πρώτες του κινήσεις ήταν να κηρύξει ανένδοτο στα Πανεπιστήμια, τα προπύργια της ελεύθερης σκέψης. Περιόρισε ασφυκτικά τα προγράμματα σπουδών για να μεταλαμπαδεύουν τα ναζιστικά ιδεολογήματα, φιμώνοντας κάθε «αποκλίνουσα» άποψη και κριτική. Η Θεωρία της Σχετικότητας περιγραφόταν πια σαν μια εβραϊκή συνωμοσία με σκοπό την παγκόσμια κυριαρχία και τη μετατροπή των Γερμανών σε δούλους.
Δέκα ημέρες αφού ο Αϊνστάιν παρέδωσε το διαβατήριό του, η ναζιστική κυβέρνηση ψήφισε τον «Νόμο για την Αποκατάσταση των Δημόσιων Υπηρεσιών». Σύμφωνα με αυτόν, καθηγητές σχολείων και πανεπιστημίων, δικαστές και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι που ήταν μέλη του κομμουνιστικού κόμματος -και γενικά αριστερών οργανώσεων- ή Εβραίοι, θα απολύονταν. Το Άρθρο 4 δε του νόμου απαγόρευε υπαλλήλους που «δεδομένης της προηγούμενης πολιτικής τους δραστηριότητας δεν μπορούν να εγγυηθούν ότι θα υπερασπίζονται το εθνικό κράτος χωρίς ενδοιασμό…» - κοινώς, απέκλειε όλους όσοι είχαν διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις.
Σχεδόν έναν αιώνα μετά, σε μια χώρα με δημοκρατικό καθεστώς, τις ΗΠΑ, ένας υποψήφιος πρόεδρος ξεκινάει «πόλεμο» εναντίον πολιτών με αντίθετα από εκείνον πολιτικά φρονήματα, αφού δήλωνε ότι θα «ανακτήσει» τα Πανεπιστήμια από τους «μαρξιστές μανιακούς και τρελούς» και θα εξαλείψει τα προγράμματα για τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη.
Ο δηλών δεν είναι άλλος από τον Ντόναλντ Τραμπ. Με την έναρξη της δεύτερης προεδρικής θητείας του, άρχισε να υλοποιεί τις απειλές του.
Σε ένα από τα πρώτα εκτελεστικά διατάγματα που υπέγραψε καλούσε το υπουργείο Δικαιοσύνης να «διερευνήσει και να τιμωρήσει τον αντι-εβραϊκό ρατσισμό σε αριστερά, αντι-αμερικανικά κολλέγια και Πανεπιστήμια».
Στις 4 Μαρτίου 2025, ο Τραμπ ανακοίνωνε στο Truth Social:
«Η ομοσπονδιακή χρηματοδότηση θα ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΙ εξ ολοκλήρου για οποιοδήποτε Κολλέγιο, Σχολή ή Πανεπιστήμιο επιτρέπει παράνομες διαδηλώσεις.
»Οι ταραξίες θα φυλακίζονται/ή θα επιστρέφονται για πάντα στη χώρα προέλευσής τους. Οι Αμερικανοί φοιτητές θα αποβάλλονται για πάντα ή, αναλόγως με το αδίκημα, θα συλλαμβάνονται. ΟΧΙ ΜΑΣΚΕΣ! Ευχαριστώ για την προσοχή σας στο ζήτημα».
Τι εννοούσε αναφερόμενος σε «παράνομες» διαδηλώσεις; Την τελευταία φορά που κοιτάξαμε, τα δημοκρατικά δικαιώματα της ελευθερίας του λόγου και της συνάθροισης προστατεύονταν από την Πρώτη Τροπολογία του Αμερικανικού Συντάγματος.
Το μήνυμα «θα δημιουργήσει ένα ανεπίτρεπτο αίσθημα φόβου σε φοιτητικές διαδηλώσεις για τον ισραηλινο-παλαιστινιακό πόλεμο», δήλωσε το Ίδρυμα για τα Ατομικά Δικαιώματα και την Έκφραση FIRE. Και διαβεβαίωσε πως η «Πρώτη Τροπολογία προστατεύει τον αμφιλεγόμενο πολιτικό λόγο. Δεν χρησιμοποιούμε τον νόμο για να τιμωρήσουμε αντιφρονούντες».
«Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις»
Τρεις ημέρες μετά την προαναφερθείσα ανάρτηση, στις 7 Μαρτίου, η κυβέρνηση Τραμπ ακύρωσε επιχορήγηση και συμβόλαια 400 εκατομμυρίων δολαρίων στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια γιατί -όπως υποστήριξε- το ίδρυμα «παρέμεινε αδρανές μπροστά στην συστηματική παρενόχληση Εβραίων φοιτητών». Τονιζόταν, μάλιστα, ότι η συγκεκριμένη ακύρωση είναι «ο πρώτος γύρος δράσης και επιπρόσθετες ακυρώσεις αναμένεται να ακολουθήσουν».
Ανέχτηκε πράγματι το Πανεπιστήμιο ρατσιστικές συμπεριφορές; Ερωτώμενος από το Reuters, ο εκπρόσωπος Τύπου του αμερικανικού υπουργείου Δικαιοσύνης (το οποίο συνυπογράφει την απόφαση) Γουίν Χορνμπάκλ αρνήθηκε να παρέχει στοιχεία που να τεκμηριώνουν αντισημιτισμό στο Κολούμπια. Αρνήθηκε επίσης να διευκρινίσει από ποιους τομείς και τμήματα κόπηκαν τα κονδύλια.
Δεν γνωρίζουμε λοιπόν εάν και πώς τεκμηριώνεται ύπαρξη διακρίσεων στο εν λόγω ίδρυμα, γνωρίζουμε όμως ότι το 2023-2024, το Κολούμπια θεωρούνταν ευρέως το επίκεντρο των μαζικών φοιτητικών διαμαρτυριών ενάντια στον βομβαρδισμό της Γάζας από το Ισραήλ. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι πράγματι υπήρξαν αντεγκλήσεις μεταξύ διαδηλωτών και αντι-διαδηλωτών, αλλά ότι ο ισχυρισμός πως οι διαδηλωτές παρενοχλούσαν άλλους φοιτητές επειδή ήταν Εβραίοι είναι παντελώς άτοπος.
Ακόμα πιο άτοπος φέρεται να είναι ο ισχυρισμός ότι η διοίκηση του Κολούμπια δεν παρενέβη. Υποστηρίζεται μάλιστα ότι παρενέβη με μεγαλύτερη σκληρότητα από ό,τι παλαιότερα. «Όταν την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ οι φοιτητές του Κολούμπια κατέλαβαν το Hamilton Hall του Πανεπιστημίου, η διοίκηση περίμενε μια εβδομάδα πριν καλέσει την αστυνομία. Όταν οι φοιτητές κατέλαβαν το ίδιο κτίριο το 1985 ζητώντας αποεπένδυση από το Απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής, σταμάτησαν αυτοβούλως μετά από τρεις εβδομάδες. Όταν οι διαδηλωτές εναντίον της γενοκτονίας στη Γάζα κατάλαβαν το Hamilton το 2024, η αστυνομία της Νέας Υόρκης ειδοποιήθηκε και εισέβαλε στο κτίριο την πρώτη ημέρα», σημειώνει ο επίκουρος καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ρατζερς Μπεν Μπέργκις.
Μήπως τελικά το Κολούμπια επιλέχθηκε απλώς για παραδειγματισμό;
Υποστηρίζοντας τη λογοκρισία
Η απόφαση περικοπής των κονδυλίων του Κολούμπια υπογράφεται από τα υπουργεία Δικαιοσύνης, Υγείας & Κοινωνικών Υπηρεσιών, Παιδείας - και τη Διοίκηση Γενικών Υπηρεσιών.
Τι δουλειά έχει το υπουργείο Υγείας σε θέματα Εκπαίδευσης; Ίσως η εξήγηση βρίσκεται σε μια ανατριχιαστική δήλωση. Τέσσερις ημέρες πριν την απόφαση, ο επικεφαλής του υπουργείου Ρόμπερτ Φ. Κένεντυ, σε ανάρτησή του στο Χ, χαρακτήριζε τον «αντισημιτισμό» στο campus ως… πρόβλημα δημόσιας υγείας. Ο αντισημιτισμός -έγραψε- είναι μια «πνευματική και ηθική ασθένεια που αρρωσταίνει τις κοινωνίες και σκοτώνει ανθρώπους με φονικότητες συγκρινόμενες με τις πιο θανάσιμες επιδημίες». Συμπλήρωνε ότι «η λογοκρισία και οι ψευδείς αφηγήσεις της woke κουλτούρας έχουν μετατρέψει τα σπουδαία μας πανεπιστήμια σε θερμοκοιτίδες γι’ αυτή τη θανάσιμη και μολυσματική πανούκλα».
Στην ουσία δηλαδή ο υπουργός λέει ότι οι «woke» απόψεις ισοδυναμούν με θανάσιμη πανούκλα - και άρα τι κάνουμε; Αυτό που κάνουμε για να εξουδετερώσουμε τους ιούς, μάλλον: Απομονώνουμε τους φορείς τους. Με δυο λόγια, ο Κένεντυ κανονικοποιεί τη φίμωση ιδεολογικών αντιπάλων, τη λογοκρισία.
Η κυβέρνηση Τραμπ προωθεί δε τη συγκεκριμένη πολιτική στο όνομα της ελευθερίας του λόγου, βαφτίζοντάς τη «απελευθέρωση» από την «τυραννία» του «woke»!
Και μιλά για ελευθερία του λόγου ο Τραμπ, που πριν ακόμα εκλεγεί είχε δηλώσει επανειλημμένως ότι επιθυμεί τον έλεγχο του υπουργείου Δικαιοσύνης. Είχε τονίσει ότι θέλει να το χρησιμοποιήσει εναντίον των αντιπάλων του, περιλαμβανομένου του τέως προέδρου Τζο Μπάιντεν - για να διώκει δηλαδή αντιφρονούντες. Και (ω του θαύματος!) τώρα το διέταξε να διερευνήσει τον «αντιεβραϊκό ρατσισμό» σε «αριστερά, αντι-αμερικανικά πανεπιστήμια».
Σε κάθε περίπτωση, η επίθεση στο «woke» δεν συνιστά επίθεση στην «πολιτική ορθότητα». «Πρόκειται για γενικευμένη επίθεση στην κριτική σκέψη και τον κριτικό λόγο», όπως είχε πει ο ερευνητής του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Ερευνών Σάμουελ Χαγιάτ.
Μια πολύ παλιά ιστορία
Η Αμερική δεν άλλαξε μόνο κυβέρνηση. Φαίνεται πως κινδυνεύει να αλλάξει καθεστώς, διολισθαίνοντας στον αυταρχισμό. «Όποτε επελαύνει ο φασισμός, οι εκπρόσωποι και θιασώτες του αποκηρύττουν τα πανεπιστήμια και τα σχολεία ως πηγές “μαρξιστικής κατήχησης”», προειδοποιεί ο καθηγητής Φιλοσοφίας στο Γέιλ Τζέισον Στάνλεϊ στο βιβλίο του «Πώς Λειτουργεί ο Φασισμός».
Όλα τα ανελεύθερα καθεστώτα επιτίθενται καταρχάς στα Πανεπιστήμια, μήτρα και κοιτίδα της ελεύθερης σκέψης. Σε πρώτη φάση επιδιώκεται η ηθική απονομιμοποίησή τους, κι έπειτα η μετατροπή τους σε εργαλεία κατήχησης και προπαγάνδας.
Εκτός από την απόπειρα φίμωσης των Πανεπιστημίων που οι φοιτητές τους υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα των Παλαιστινίων, ο Τραμπ έχει υπογράψει διάταγμα για να τερματίσουν οι ομοσπονδιακές υπηρεσίες όλες τις χορηγίες και τις συμβάσεις που προωθούν τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη (Diversity, Equity, Inclusion - DEI).
Η πολιτική DEI είναι εν ολίγοις μια ομπρέλα μέτρων που διασφαλίζουν πως όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως φύλου ή φυλής και από ιστορικά περιθωριοποιημένες ομάδες, θα έχουν πρόσβαση σε θεσμούς και ινστιτούτα.
Στα μέσα Φλεβάρη, η κυβέρνηση Τραμπ επέδωσε τελεσίγραφο δύο εβδομάδων στα αμερικανικά σχολεία και πανεπιστήμια να εξαλείψουν τις πρωτοβουλίες για τη διαφορετικότητα ή να χάσουν την κρατική επιχορήγηση.
Σχεδόν ταυτόχρονα, το υπουργείο Παιδείας ανακοίνωνε ότι θα κόψει 600 εκατ. δολ. κρατικής επιχορήγησης από τους οργανισμούς που εκπαιδεύουν δασκάλους. Τα προγράμματα προωθούσαν «διχαστικές» απόψεις, όπως της DEI, της κριτικής θεωρίας για τη φυλή και του ακτιβισμού για κοινωνική δικαιοσύνη, αποφάνθηκε το υπουργείο. Χαρακτηριστικά, όταν η Γερουσία ρώτησε την υποψήφια υπουργό Παιδείας Λίντα ΜακΜέιχον αν τα μαθήματα Αφροαμερικανικής ιστορίας αντιβαίνουν το διάταγμα Τραμπ, εκείνη απάντησε ότι δεν ήταν σίγουρη.
Επειδή όμως η αμερικανική δημοκρατία διαθέτει θεσμικά αντακλαστικά, ομοσπονδιακός δικαστής στη Βαλτιμόρη μπλόκαρε προσωρινά το προεδρικό διάταγμα για κατάργηση χρηματοδότησης των DEI, κρίνοντας ότι πιθανότατα παραβιάζει το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου. Ταυτόχρονα, εκδικάζεται μήνυση κατά της κυβέρνησης Τραμπ από την πόλη της Βαλτιμόρης και φορείς ανώτατης εκπαίδευσης, σύμφωνα με την οποία τα διατάγματα Τραμπ είναι αντισυνταγματικά, συνιστούν κατάφωρη υπέρβαση των προεδρικών εξουσιών και έχουν τρομακτικές επιπτώσεις στην ελευθερία του λόγου.
Γενικά, η διοίκηση Τραμπ απειλεί να παγώσει τρισεκατομμύρια δολάρια σε ομοσπονδιακές επιχορηγήσεις και δάνεια, κάτι που απειλεί ευθέως τα πανεπιστήμια, σημείωναν τον Φεβρουάριο οι New York Times. Το πλάνο βέβαια ίσως προσκρούσει στην αμερικανική νομοθεσία, καθώς και άλλοι δικαστές έχουν παγώσει προσωρινά σχετικές αποφάσεις.
Σε κάθε περίπτωση, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός που προωθεί στο Κογκρέσο η κυβέρνηση Τραμπ περιλαμβάνει δισεκατομμύρια δολάρια περικοπών στην κρατική χρηματοδότηση για την έρευνα και για τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα - ενώ ταυτόχρονα εισάγει αλλαγές στη φορολογία που ενδεχομένως καταστήσουν πιο ακριβές τις σπουδές για τους φοιτητές.
Από «ασθένειες», ο Τραμπ ενδιαφέρεται κυρίως για το «woke»
Σε περίπτωση που δεν έχει ακόμα γίνει αντιληπτό ότι η επίθεση Τραμπ στα Πανεπιστήμια είναι ολομέτωπη, να σημειώσουμε ακόμα ότι έχουν παγώσει κονδύλια για την έρευνα σε όλη τη χώρα ενώ τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας των ΗΠΑ, ο κύριος οργανισμός για τη βιοϊατρική έρευνα, ανακοίνωσαν ότι περικόπτονται τα έμμεσα κόστη τους στο 15% (από 28% προηγουμένως).
Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας διανέμουν 35 δισ. δολ. ετησίως για τη βιοϊατρική έρευνα. Το 25% διοχετεύεται σε «έμμεσα κόστη», διοικητικά και υποδομών, ώστε τα πανεπιστήμια να πληρώνουν εργαστήρια, εξοπλισμό, αναλώσιμα και προσωπικό, προκειμένου να διεξάγουν υψηλής ποιότητας έρευνα.
Τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας στηρίζουν 11.000 ερευνητικά προγράμματα για τον καρκίνο, 9.000 για λοιμώδη νοσήματα, και άλλα που αφορούν από καρδιακές παθήσεις μέχρι διαβήτη. Χάρη σε αυτά έχουν σημειωθεί τεράστια επιστημονικά επιτεύγματα - πιο πρόσφατο, η τεχνολογία mRNA που χρησιμοποιήθηκε στα εμβόλια κατά του Covid.
«…παρόλο που ομοσπονδιακό δικαστήριο έχει παγώσει προσωρινά τις περικοπές, εκατοντάδες μελέτες έχουν σταματήσει, περιλαμβανομένων κάποιων για τον καρκίνο του παγκρέατος, τους τραυματισμούς του εγκεφάλου και την παιδική υγεία», έγραφε το Hill.
Τελικά, η μόνη «ασθένεια» που ενδιαφέρεται η κυβέρνηση Τραμπ να εξαλείψει είναι εκείνη του «μαρξισμού».
Ο Πλάτωνας για τον Τραμπ
Από το 2016, ο Τραμπ έχει υιοθετήσει ανοιχτά την πολιτική «εμείς εναντίον αυτών», χαρακηρίζοντας τους μετανάστες παράσιτα και τους πολιτικούς του αντιπάλους «εσωτερικούς εχθρούς», έγραφε ο Τζέισον Στάνλεϊ σε άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο «Το Τέλος της Αμερικανικής Δημοκρατίας Ήταν Εξαιρετικά Προβλέψιμο».
Τις ΗΠΑ αυτή τη στιγμή ορίζουν οι τεράστιες εισοδηματικές ανισότητες, που υπονομεύουν την κοινωνική συνοχή και γεννούν πικρία. Η δημοκρατική πολιτική φιλοσοφία έχει προβλέψει ότι η δημοκρατία δεν είναι βιώσιμη υπό τέτοιες συνθήκες. Έχει λοιπόν επαληθευτεί στην ανάλυσή της για το φαινόμενο Τραμπ. «Κατά τραγικό τρόπο, προβλέπει επίσης ξεκάθαρα τι θα ακολουθήσει. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα, όποιος πραγματοποιεί τέτοια πολιτική εκστρατεία [σ.σ.: βασισμένη στο “εμείς εναντίον αυτών”], θα κυβερνήσει ως τύραννος».
Ο Πλάτωνας θα επαληθευτεί ξανά, καταλήγει ο Στάνλεϊ. «Η κυριαρχία του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος σε όλους τους τομείς της διοίκησης θα καταστήσει τις ΗΠΑ μονοκομματικό κράτος. Στο μέλλον μπορεί να υπάρξουν ευκαιρίες και για άλλους να διεκδικήσουν την εξουσία, αλλά οποιεσδήποτε μελλοντικές πολιτικές αναμετρήσεις πιθανότατα δεν θα μπορούν να χαρακτηριστούν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές».
