Η Καμάλα Χάρις έχει ήδη γράψει ιστορία ως η πρώτη γυναίκα, η πρώτη Αφροαμερικανή και η πρώτη Αμερικανοασιάτισσα που έχει υπηρετήσει ως αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Μετά δε την απόσυρση του από την προεδρική κούρσα, στο προ ωρών διάγγελμά του προς τον αμερικανικό λαό ο Τζο Μπάιντεν τη χαρακτήρισε έμπειρη, δυνατή, σκληρή και ικανή υποψήφια για το αξίωμα της προέδρου. Η 59χρονη Χάρις έχει εγγυημένο πλέον το χρίσμα των Δημοκρατικών. Δεν ήταν απολύτως αναμενόμενο όμως αυτό μέχρι πρότινος, καθώς ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής στο ίδιο της το κόμμα, ούτε και ως αντιπρόεδρος.
Η «επώδυνη πραγματικότητα» είναι πως η Καμάλα Χάρις «δεν έχει ανταποκριθεί στην πρόκληση να αποδείξει πως είναι ικανή ως μελλοντική ηγέτιδα του κόμματος, πόσο μάλλον της χώρας», έγραφαν τον Φεβρουάριο του 2023 οι New York Times, καταγράφοντας τις απόψεις δεκάδων Δημοκρατικών με τους οποίους είχαν μιλήσει για το ρεπορτάζ. «Ακόμα και κάποιοι Δημοκρατικοί τους οποίους σύμβουλοί της σύστηναν σε ρεπόρτερ για υποστηρικτικά σχόλια εκμυστηρεύονταν κατ’ ιδίαν ότι είχαν χάσει την ελπίδα τους στο πρόσωπό της». Αναρωτιούνταν μάλιστα αν θα ήταν «πολιτικό βάρος» ως υποψήφια για την προεδρία σε περίπτωση απόσυρσης του Μπάιντεν, κάτι που δημιούργησε συνθήκες «αθόρυβου πανικού» στο στρατόπεδο του κόμματος.
Παρόμοια τάση την ίδια περίοδο απηχούσε και ρεπορτάζ της Washington Post με τίτλο «Κάποιοι Δημοκρατικοί ανησυχούν για την πολιτική προοπτική της Χάρις».
Μια μερίδα ίσως θεωρεί ότι δεν είχε εξαρχής τα προσόντα για τη θέση. Συνήθως, οι αντιπρόεδροι επιλέγονται «για να κάνουν κάτι που ο πρόεδρος δεν μπορεί να κάνει ή δεν μπορεί να κάνει πολύ καλά», σημείωναν οι Los Angeles Times. Κι ενώ προηγούμενοι αντιπρόεδροι όπως ο Μπάιντεν, ο Τσένεϊ και ο Αλ Γκορ είχαν την εμπειρία του Κογκρέσου που οι πρόεδροι οι οποίοι υπηρέτησαν -Ομπάμα, Μπους, Κλίντον- δεν είχαν, η Χάρις δεν προσφέρει τίποτε που ο Μπάιντεν δεν μπορεί να κάνει ή δεν έχει κάνει ήδη.
Εξ οικείων τα βέλη
Σίγουρα όμως μόνο αυτό δεν θα αρκούσε για να προχωρήσουν σημαίνοντες Δημοκρατικοί σε δηλώσεις απαρέσκειας στο πρόσωπό της. Ενδεικτικά, όταν η πρώην πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόσι ρωτήθηκε από το CNN αν η Χάρις είναι η καλύτερη αντιπρόεδρος που μπορεί να έχει ο Μπάιντεν για τις προεδρικές εκλογές, απάντησε: «[Εκείνος] Έτσι πιστεύει». Κι όταν ο Τζέιμι Ράσκιν της Βουλής των Αντιπροσώπων ερωτήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023 αν η Καμάλα Χάρις είναι η καλύτερη δυνατή αντιπρόεδρος, απέφυγε συστηματικά να απαντήσει ευθέως «ναι».
Στην ερώτηση αν ο Μπάιντεν πρέπει να κρατήσει τη Χάρις στη θέση της για τις προεδρικές εκλογές του 2024, η γερουσιαστής Ελίζαμπερ Γουόρεν απάντησε τον Ιανουάριο του 2023: «Θέλω πραγματικά να αποδεχτώ αυτό που κάνει τον Μπάιντεν να νιώθει άνετα με την ομάδα του». Η δήλωση θεωρήθηκε «αρκετά προσβλητική» από την ομάδα της αντιπροέδρου – με τη γερουσιαστή στη συνέχεια να προσπαθεί να απολογηθεί.
Η Γουόρεν ωστόσο είχε σχηματίσει προ πολλού άποψη για τη Χάρις. Το 2020, όταν η Χάρις έθετε η ίδια υποψηφιότητα για την προεδρία των Δημοκρατικών, είχε ξεκινήσει πολιτική εκστρατεία για να διαγραφεί ο Τραμπ από το Twitter. Ζήτησε λοιπόν την υποστήριξη της Γουόρεν, η οποία την αγνόησε, θεωρώντας ότι το μέσο δεν έπρεπε να φιμώσει έναν πρόεδρο.
«Είναι μια σειρά περίεργων απαντήσεων για μια θέση που υποτίθεται ότι είναι δεδομένη, από ανθρώπους που πρέπει να γνωρίζουν πώς θα εκληφθεί κάτι τέτοιο. Και για κάποιο λόγο, αυτές οι περίεργες απαντήσεις ξαφνικά πολλαπλασιάζονται», σχολίαζε η Washington Post.
Έχει ιδιαίτερη σημασία να επισημανθεί πως η Χάρις απέσυρε τελικά την υποψηφιότητά της για την προεδρία του κόμματος προτού καν διεξαχθούν οι εσωκομματικές εκλογές. Η κίνηση εξελήφθη από αρκετούς ως ηττοπάθεια και «…ξεκαθάρισε για τους Δημοκρατικούς ό,τι οι Ρεπουμπλικανοί ήδη γνώριζαν – πως η πρώην γερουσιαστής της Καλιφόρνια δεν μπορεί να τηρήσει τα στάνταρντ που θέτουν για εκείνη η image makers», τόνιζε η National Review. Παρά το αφήγημα που τώρα οι Δημοκρατικοί θα προσπαθήσουν να «πουλήσουν στο κοινό», το κόμμα της «δεν επανέκτησε ποτέ την πίστη του στις ικανότητές της».
Πώς κατέληξε να αποσύρει, όμως, την υποψηφιότητά της, που είχε αρχικά δημιουργήσει ενθουσιασμό αντικατοπτριζόμενο στα μεγάλα πλήθη σε συγκεντρώσεις της, με τα ποσοστά της να εμφανίζονται υψηλά; Γιατί έπειτα ενθουσιασμός και ποσοστά έπεσαν απότομα, λόγω μιας σειράς ατυχών συνεντεύξεων και γενικά της αποτυχίας της να περάσει ξεκάθαρο μήνυμα στους πολίτες.
Συγκεχυμένα πολιτικά μηνύματα
Aπό τη θέση της αντιπροέδρου, η Χάρις δεν πέτυχε να χτίσει ένα ξεκάθαρο πολιτικό προφίλ.
Έξι μήνες αφού ανέλαβε το αξίωμα, επιφορτίστηκε από τον πρόεδρο Μπάιντεν με ηγετικό ρόλο στην αντιμετώπιση του μεταναστευτικού στα νότια σύνορα των ΗΠΑ, καθώς αυξανόταν η ροή των μεταναστών. Τότε, σε επίσκεψή της στη Γουτεμάλα, τον Ιούνιο του 2021, προέτρεψε στους πολίτες εκεί να μην πηγαίνουν στις ΗΠΑ, εξοργίζοντας την προοδευτική πτέρυγα του κόμματος.
Σχεδόν ταυτόχρονα, κατάφερε να εξοργίσει και τους πιο συντηρητικούς με την περίφημη πια συνέντευξή της στο NBC και τον δημοσιογράφο Λέστερ Χολτ. Όταν ο Χολτ τη ρώτησε γιατί δεν επισκέφθηκε τα νότια σύνορα της χώρας, όπου εντεινόταν η κατάσταση με το μεταναστευτικό, εκείνη γέλασε έντονα και απάντησε πως δεν έχει πάει ούτε στην Ευρώπη. «Δεν καταλαβαίνω το ζήτημα που θέτεις», επισήμανε στον δημοσιογράφο. Η συνέντευξη θεωρήθηκε καταστροφική και της καταλογίστηκε πως απέτυχε να περιγράψει πώς θα «θωρακίσει» τα σύνορα της χώρας. Στενοί της συνεργάτες παραδέχονταν πως μετά από αυτό και για περίπου έναν χρόνο απέφευγε εντελώς τις εμφανίσεις στα ΜΜΕ προκειμένου να μην διαπράξει κι άλλο λάθος.
Για μεγάλο διάστημα παρέμεινε σχεδόν αφανής, σε σημείο που οι Los Angeles Times αναρωτιούνταν: «Τι συνέβη στην Καμάλα Χάρις;»
«Όπου φυσάει ο άνεμος»
Έχοντας επί δεκαετίες θητεύσει ως Γενική Εισαγγελέας (του Σαν Φρανσίσκο και της Καλιφόρνια), έχει κατηγορηθεί από τα αριστερά ότι δεν ερεύνησε όσο έπρεπε την κατάχρηση εξουσίας από την αστυνομία ενώ κατά τη θητεία της καταγράφηκαν περίπου 2.000 καταδικαστικές αποφάσεις για αδικήματα σχετιζόμενα με τη μαριχουάνα. Από την άλλη, βέβαια, κατά τη θητεία της ως γερουσιαστής έχει στηρίξει νομοθεσία αποποινικοποίησης ναρκωτικών κι έχει δηλώσει ότι κανείς δεν πρέπει να πηγαίνει φυλακή επειδή κάπνισε χασίς.
Το 2019 είχε προκαλέσει σχεδόν σοκ σε πολλούς και από το κόμμα της όταν πρότεινε να καταργηθεί η ιδιωτική ασφάλιση υγείας. «Ας τα καταργήσουμε όλα αυτά», είχε πει γι’ αυτή στο CNN, ενώ της είχε ζητηθεί να εξηγήσει την υποστήριξή της στην πρόταση του γερουσιαστή Μπέρνι Σάντερς για το Medicare-for-all, την ασφάλιση υγείας για όλους. Μετά τις αντιδράσεις από στελέχη του ίδιου του κόμματός της, αντί να υποστηρίξει τη στάση της, είπε ότι «δεν κατάλαβε καλά την ερώτηση». Κι έπειτα το CNN μετέδιδε πως, σύμφωνα με έναν σύμβουλό της, η Χάρις «θα ήταν ανοιχτή και σε πιο μετριοπαθείς μεταρρυθμίσεις στην υγεία που θα διατηρούσαν τη βιομηχανία [της ιδιωτικής ασφάλισης]».
Χαρακτηριστικό των συγκεχυμένων πολιτικών μηνυμάτων που δίνει είναι πως, ακόμα κι αν έχει ταράξει τα νερά προτείνοντας να επιβληθούν πρόστιμα στις εταιρείες που δεν αμείβουν ισότιμα άνδρες και γυναίκες και υποστηρίζοντας ότι η ανώτατη εκπαίδευση πρέπει να είναι δωρεάν, «κανείς δεν πιστεύει ότι είναι σωστή αριστερή», σημείωνε ο Economist. Να προσθέσουμε και την αταλάντευτη θέση της υπέρ του δικαιώματος της άμβλωσης, για το οποίο η αντιπρόεδρος έχει μιλήσει συχνά.
Σίγουρα δεν βοήθησε καθόλου ότι τον πρώτο χρόνο της θητείας της ως αντιπρόεδρος έσπασε ρεκόρ σε αντικαταστάσεις προσωπικού στο γραφείο της, με τον διευθυντή επικοινωνίας και τον εκπρόσωπο Τύπου να παραιτούνται. Ένα δημοσίευμα της Washington Post στα τέλη του 2021, ήταν ιδιαίτερα δεικτικό. «Με την Καμάλα, πρέπει να ανέχεσαι συνεχώς κριτική ψυχικά επώδυνη και τη δική της έλλειψη αυτοπεποίθησης», είχε πει στην εφημερίδα πρώην υπάλληλός της. «Οπότε, είναι σαν να στηρίζεις διαρκώς κάποια που σε εκφοβίζει, και δεν είναι ξεκάθαρο γιατί».
Ήταν υπερβολικές οι προσδοκίες;
Στα τέλη του 2021, το CNN μετέδιδε πως η Χάρις «θεωρούνταν πως βρίσκεται σε τόσο αδύναμη θέση» που οι Δημοκρατικοί είχαν αρχίσει να αναρωτιούνται γιατί ο Λευκός Οίκος άφηνε την αντιπρόεδρο να «πέφτει τόσο χαμηλά στη συνείδηση της κοινής γνώμης». Η εντύπωση δεν αμβλύνθηκε προϊόντος του χρόνου. Τέλη του 2023, άνθρωπος-κλειδί των Δημοκρατικών, επιφορτισμένος με την αναζήτηση πηγών χρηματοδότησης για το κόμμα, ο Τζον Μόργκαν, δήλωνε στους New York Times: «Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι που να έχει κάνει εκτός από το να μη στέκεται εμπόδιο και να είναι δίπλα [στον Μπάιντεν] σε συγκεκριμένες εκδηλώσεις».
Ήταν υπερβολικές οι προσδοκίες καθώς η Καμάλα Χάρις ήταν η πρώτη γυναίκα και η πρώτη μη λευκής καταγωγής αντιπρόεδρος των ΗΠΑ; Πριν την παραίτηση Μπάιντεν, δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι μόλις το 38% των Αμερικανών ενέκρινε την Καμάλα Χαρις, ενώ το 51% δεν την ενέκρινε.
Οι περισσότεροι Δημοκρατικοί πάντως, πριν περίπου έναν χρόνο, ξεκαθάριζαν στους New York Times ότι δεν πιστεύουν πως μπορεί να κερδίσει την προεδρία το 2024. «Κάποιοι είπαν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του κόμματος θα ήταν να βρει τρόπο να την παραγκωνίσει χωρίς να εξοργίσει σημαντικό κομμάτι ψηφοφόρων των Δημοκρατικών που θα προσβληθούν».
Όπως σημείωνε τότε η Washington Post, σε περίπτωση που προκρίνουν τελικά άλλον υποψήφιο, είναι άγνωστο «πώς οι Δημοκρατικοί θα προσπαθήσουν να εξηγήσουν αυτό το άλμα, αλλά θα χρειαστεί υψηλού επιπέδου φραστικό βουντού και μεγάλη ταπεινότητα για να μειωθεί ο πόνος και ο θυμός που πολλοί μαύροι ψηφοφόροι δικαιολογημένα θα νιώσουν».
