Από το παιδί που προσπαθεί να ξεφύγει από τις φλόγες στο Παλαιστινιακό σχολείο στη Γάζα, μέχρι το Αμερικανικό Καπιτώλιο και την Ουκρανία, ο πλανήτης παρακολουθεί όσα συμβαίνουν στην τηλεόραση λες και βλέπει σόου και η ιστορία μυρίζει πραγματικά καμμένο. Και τώρα ετοιμάζεται και ριάλιτι τύπου “The Hunger Games”, που θα δίνει αμερικανική βίζα σε όποιον κερδίζει, σχεδιασμένο όλο επάνω στον πόνο των μεταναστών.
Αν έχεις την αίσθηση ότι έχεις δει το σενάριο πριν, δεν κάνεις λάθος. Μοιάζει σαν να έχουν ξεθάψει τις πιο φρικαλέες ιδέες από τα παιχνίδια επιβίωσης, το Gladiator και να τις έχουν πασπαλίσει με λίγο Survivor, μπόλικο The Apprentice, και μια γερή δόση από Squid Game. Ναι, το “The American”, το νέο "out-of-the-box" τηλεοπτικό pitch που παρουσιάστηκε στο Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των Η.Π.Α., υπόσχεται να κάνει τους μετανάστες να ιδρώσουν –κυριολεκτικά και μεταφορικά– για μια θέση στον ήλιο της Αμερικής και μια Starbucks gift card για τον κόπο (ναι, σωστά διαβάζεις).
Η ιδέα έχει την υπογραφή του Rob Worsoff, ενός τηλεοπτικού παραγωγού με θητεία σε trash shows (Dating Naked, Duck Dynasty) που νομίζαμε πως είχαν πεθάνει μαζί με τις πρώτες σεζόν του The Bachelor. Σε μία παρουσίαση 35 σελίδων, ο Worsoff υπόσχεται ένα reality που «θα γιορτάζει και θα ανθρωποποιεί» τους μετανάστες που διαγωνίζονται για την υπηκοότητα. Θα ξεκινήσουν από το Ellis Island, θα επιβιβαστούν σε ένα τρένο που λέγεται The American μαθαίνοντας την Αμερικανική ιστορία και θα διαγωνιστούν σε μια σειρά "heritage-based" challenges σε διάφορες περιοχές: από την αναπαράσταση του Gold Rush στην Καλιφόρνια μέχρι την συναρμολόγηση μιας Ford Model T στο Detroit. Ναι, η αμερικανική ταυτότητα θα μετριέται σε πόσο καλά συναρμολογείς παλιές μηχανές.
Και τι θα πάρει ο τυχερός που θα τα καταφέρει; Εκτός από την πολυπόθητη υπηκοότητα, θα τσεπώσει κι ένα εκατομμύριο μίλια American Airlines, ένα $10.000 Starbucks gift card, δωρεάν βενζίνη εφ’ όρου ζωής και –το κερασάκι στην τούρτα– ο όρκος πολιτογράφησης θα γίνεται στα σκαλιά του Καπιτωλίου, με παρουσιαστή κάποιον «top politician or judge». Κι όλα αυτά, φυσικά, για να μας θυμίσουν «τι σημαίνει να είσαι Αμερικανός», όπως λέει το pitch. Δηλαδή, σε απλά ελληνικά, να ιδρώνεις πάνω από κορμούς στο Wisconsin ή να τσακίζεσαι πάνω από μηχανές στο Detroit, ενώ οι παραγωγοί γεμίζουν τα ratings και οι διαφημιστές τρίβουν τα χέρια τους.
Ας μην κοροϊδευόμαστε: η ιδέα είναι τόσο ξεδιάντροπα προσβλητική που κάνει το The Apprentice να μοιάζει με αριστούργημα κοινωνικής συνείδησης. Ο Worsoff υποστηρίζει ότι όλοι οι συμμετέχοντες θα είναι εθελοντές, ήδη ενταγμένοι στο μεταναστευτικό σύστημα, και ότι το έπαθλο θα είναι απλώς «fast-track» στην πολιτογράφηση. Όπως είπε κι ο ίδιος, «είναι μια ευκαιρία για κάποιον να περάσει μπροστά στη σειρά». Σειρά που, να θυμίσουμε, για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους κρατάει χρόνια, γεμάτη χαρτιά, συνεντεύξεις, αναμονή, αβεβαιότητα, φόβο για απέλαση και άγρυπνα βράδια. Κι αυτό τώρα γίνεται prime-time σόου.
Πιο αηδιαστικό κι από το concept, όμως, είναι η υποκρισία πίσω από την πολιτική βιτρίνα. Από τη μια, η Kristi Noem, υπουργός Εσωτερικής Ασφάλειας, αρνείται ότι ξέρει κάτι γι’ αυτό (σε φάση «ουδεμία σχέση», αν και η εκπρόσωπός της Tricia McLaughlin είπε ρητά ότι το pitch υποβλήθηκε και εξετάζεται). Από την άλλη, ο Worsoff περηφανεύεται πως το έχει ήδη παρουσιάσει επί Obama, Biden και Trump. Μάλιστα, οι τελευταίοι το βρήκαν, λέει, ενδιαφέρον. Έτσι, οι πολιτικοί ηγέτες των Η.Π.Α. μάς κλείνουν το μάτι για το πόσο πρόθυμοι είναι να πουλήσουν μέχρι και το δικαίωμα στην υπηκοότητα για μερικά επεισόδια prime-time τηλεόρασης.
Δεν πρόκειται μόνο για ένα ακόμη κακόγουστο reality αλλά για τη θεσμοθέτηση μιας κουλτούρας όπου η ανθρώπινη ζωή και η ελπίδα μετατρέπονται σε θέαμα και αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο. Ο Τραμπ έχτισε την πολιτική του καριέρα με την κάμερα κολλημένη στο πρόσωπό του. Από το The Apprentice και το iconic «You’re fired», μέχρι τη ρητορική της προεκλογικής του καμπάνιας που περιείχε μισαναπηρικό, ρατσιστικό και ξενοφοβικό λόγο. Η ιδέα ενός reality όπου οι μετανάστες κυριολεκτικά αποδεικνύουν την «αξία» τους για να πάρουν διαβατήριο δεν απέχει πολύ από το εφιαλτικό του όραμα για τα σύνορα και τα κλουβιά.
Το πιο ειρωνικό είναι ότι οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες ήδη προσφέρουν κάτι παρόμοιο, χωρίς τις κάμερες: το Diversity Visa Lottery, που κάθε χρόνο χαρίζει μέχρι 55.000 πράσινες κάρτες, με ένα click στην αίτηση. Αλλά εκεί τουλάχιστον δεν απαιτείται να περάσεις από εμπόδια, να κάνεις ξυλοκοπία ή να παριστάνεις τον πρωτοπόρο του 19ου αιώνα για να αποδείξεις ότι αξίζεις να γίνεις Αμερικανός. Όχι, το The American δεν είναι παρά ένα φτηνό, κακοστημένο φαντασμαγορικό reality που κλέβει τη φωνή όσων παλεύουν για μια καλύτερη ζωή και τη μετατρέπει σε τηλεοπτικό σόου για αχόρταγους θεατές.
Δεν ξέρω αν θα τολμήσει τελικά το DHS να το προχωρήσει, αλλά ακόμη κι η ύπαρξη αυτής της πρότασης –και μόνο το γεγονός ότι η κουβέντα έχει φτάσει σε επίσημο επίπεδο– δείχνει κάτι βαθιά ανησυχητικό για το ποιοι κανόνες του παιχνιδιού γράφονται ξανά στις Ηνωμένες Πολιτείες και απ’ ότι φαίνεται η αμερικανική υπηκοότητα δεν είναι πια δικαίωμα, αλλά προνόμιο που χαρίζεται από reality shows σε όσους καταφέρουν να «επιβιώσουν».
Είναι αυτό που λέμε, το όνειρο έγινε εφιάλτης. Από το American Dream, στο Nightmare on USA.
