Παρά το γεγονός ότι υπήρξε πρωθυπουργός σε μια από τις πιο ήσυχες περιόδους του ελληνικού κράτους, όσα κληροδότησε τον κατατάσσουν μαζί με τους ηγέτες που πρωταγωνίστησαν σε πολεμικές περιόδους που άλλαξαν σύνορα ή συνέβησαν πολιτειακές αλλαγές. Ίσως γιατί η αυτή η πρώτη οκταετία που κυβέρνησε (1981-89) έχει λάβει διαστάσεις μύθου τόσο από τους φίλους, αλλά κι από εχθρούς. Άλλοι λένε πως έβαλε τα θεμέλια για την ισχυρή Ελλάδα που έπαιζε μπάλα με τους ισχυρούς τινάζοντας από πάνω της την ταμπέλα της ψωροκώσταινας κι άλλοι ότι διέλυσε τις ελληνοχριστιανικές αξίες του έθνους και δυναμίτισε το οικονομικό μέλλον της χώρας.
100 χρόνια μετά τη γέννησή του αρνείται να περάσει στη λήθη της ιστορίας, αλλά δεν αγιογραφείται κιόλας στα πρότυπα όσων κατέκτησαν τον τίτλο του Εθνάρχη. Για αυτά τα 100 χρόνια διαλέξαμε 10 χαρακτηριστικά βίντεο από την παρουσ'ια του στη Βουλή, από συνεντεύξεις του κι από θρυλικές δηλώσεις του. Για να θυμούνται οι παλιοί, να μαθαίνουν οι νέοι, να συγκινούνται οι ΠΑΣΟΚοι (και ίσως οι ΣΥΡΙΖΑίοι) και να εξοργίζονται οι Δεξιοί...
1. «Κύριε Μητσοτάκη, καληνύχτα σας»
Όταν σας ρωτάει κάποιος τι σημαίνει πατρονάρισμα μπορείτε να του στέλνετε αυτό το βίντεο, μπόνους η αναφορά στην αποστασία του ‘65 που υποχρέωσε όχι μόνο την ΚΟ του ΠΑΣΟΚ αλλά κι αρκετούς τηλεθεατές σε standing ovation.
2. «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες»
Κλασική περίπτωση κουρδίσματος της δεξιάς, τεχνική την οποία τελειοποίησε κι ανήγαγε σε τέχνη ο Λαλιώτης με το «σκληρό ροκ». Ο Αντρέας ρίχνει το δόλωμα στον Καραμανλή, ο Καραμανλής τσιμπάει και με τον αέρα του πρωθυπουργού/εθνάρχη τον διακόπτει θεωρώντας πως θα αποστομώσει τον αντίπαλο. Φυσικά το μόνο που έκανε ήταν να στρώσει μια καταπληκτική πάσα στον Αντρέα για να μπει ένα ηχηρό γκολάκι.
3. Το Νεύμα
Πολλοί το θεωρούν ως την απόλυτη επίδειξη παπανδρεϊσμού, για τους δεξιούς μια χυδαία χειρονομία και για τους πασόκους σαφέστατη επίδειξη σερνικότητας του ηγέτη. Η αλήθεια είναι πως με αυτή τη χειρονομία έπαψε να είναι ταμπού η έννοια ζωντοχήρος/α και αντικαταστάθηκε με το χωρισμένος/η που έχει δικαίωμα σε μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή.
4. Κάποτε στη Θεσσαλονίκη...
1985: Έχουμε κλείσει τέσσερα χρόνια σοσιαλισμού. Μπορεί τα μέσα παραγωγής να μην κοινωνικοποιήθηκαν και να μη βγήκε η χώρα από ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, αλλά την ώρα των εκλογών οι υποστηρικτές του κινήματος ήθελαν να δείξουν ότι το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Οι προεκλογικές συγκεντρώσεις του ‘85 είχαν πολύ περισσότερο κόσμο και περισσότερο φανατισμό από ότι το ‘81. Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο ερίζουν για τον δυνατότερο παλμό, αλλά η συμπρωτεύουσα κερδίζει κατά κράτος σε εντυπωσιακά πλάνα.
5. «Mea culpa. Σας ευχαριστεί;»
Πριν το erga omnes η λατινική έκφραση που συγκλόνιζε το ελληνικό πολιτικό σύστημα ήταν το mea culpa. Ο ηγέτης που δεν σήκωνε μύγα στο σπαθί του κι έβγαζε δόντια κάθε φορά που κάποιος αμφισβητούσε το μεγαλείο του, αναγκάστηκε μια φορά να αναγνωρίσει ότι έκανε λάθος. Φυσικά το έκανε με φράση στα Λατινικά, γιατί όπως ξέρουμε κι από τον Αστερίξ αυτό δίνει κύρος, και το έκανε ίσα-ίσα για να δείξει ότι είναι κι αυτός ένας από εμάς κατά βάθος. Αμέσως μετά συνέχισε να τρίζει τα δόντια του στον Οζάλ όπως μόνο αυτός ήξερε.
6. Η Είσοδος
Το ελληνικό deal with it. Το ταραγμένο '89 (βρώμικο κατ' άλλους) ο Μητσοτάκης κάνει μια χλιαρή αντιπολιτευτική ομιλία και ξαφνικά σηκώνονται 160 πασόκοι και χειροκροτούν μέχρι να ματώσουν οι παλάμες τους. Δεν τους φώτισε το ελεύθερο χέρι της αγοράς για να δουν το φως το αληθινό, απλά μπήκε στην αίθουσα ο Αντρέας σε μια επίδειξη άκρατου τρολισμού καταφέρνοντας να διακόψει την ομιλία του αρχηγού της ΝΔ χωρίς καν να ανοίξει το στόμα του.
7. "Νο! You can not move on!"
Η εντύπωση που δημιούργησε ο Παπανδρέπυ όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ελληνική πολιτική ζωή στα 60s έμοιαζε με το σοκ της εμφάνισης του Γιάνη Βαρουφάκη στην πολιτική. Μοντέρνος, βαρβάτο cv οικονομικών σπουδών στην άλλη όχθη του Ατλαντικού και φυσικά τρομερή ευφράδεια στα αγγλικά. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα.
8. «Από δόγματα, εμείς δεν έχουμε...»
Με φρεσκογκρεμισμένο το τείχος του Βερολίνου και τους Έλληνες κομμουνιστές σε αμηχανία με υπαρξιακές προεκτάσεις, ο Αντρέας βρίσκει ευκαιρία να στρίψει λίγο ακόμα το μαχαίρι στο κομμάτι αυτό της αριστεράς που δεν υπέκυψε στη γοητεία του.
9. «Εδώ είμαι, χτυπήστε με...»
Λίγες γυναίκες μισήθηκαν όσο η Δήμητρα Λιανή-Παπανδρέου. Μερικές φορές τα κακεντρεχή σχόλια εκστομίζονταν και δημόσια. Σε μια περφόρμανς ιπποτισμού ο Αντρέας υπερασπίζεται την τιμή και την υπόληψη της συζύγου του ξεκινώντας κλασικά με ελαφρυ ειρωνικό πατρονάρισμα για να κορυφωθεί με κόψιμο του βήχα κάθε δεξιού της κλειδαρότρυπας αλλά και κάθε εσωκομματικού στοιχείου που έβλεπε να παραγκωνίζεται.
10.
Η τελευταία φορά που κατέβασε χιλιάδες κόσμου στους δρόμους της Αθήνας. Ο θάνατός του ήταν από τις στιγμές που όλοι θυμόμαστε τι κάναμε όταν συνέβη, κάτι αντίστοιχο με τον σεισμό του ‘99 κι όσους έβλεπαν Βaywatch. Η κηδεία του έγινε με τιμές εν ενεργεία αρχηγού κράτους, παρά το ότι δεν ήταν καν πρωθυπουργός τότε. Ο βίος και η πολιτεία του απαιτούσε το φέρετρο στον κιλλίβαντα πυροβόλου και τα συνθήματα σε όλη την πορεία από τη Μητρόπολη μέχρι το Α’ νεκροταφείο σηματοδότησαν το πέρασμα στην αθανασία.
