Την Τετάρτη 15 Ιανουαρίου, διακόπηκε η κυκλοφορία στη Γραμμή 3 του Μετρό της Αθήνας εξαιτίας μια αυτοκτονίας, με την Πυροσβεστική να ανακοινώνει: «Σορός άνδρα ανασύρθηκε από συρμό του Μετρό πλησίον του σταθμού Εθνική Άμυνα και παρελήφθη από ασθενοφόρο του ΕΚΑΒ. Στην επιχείρηση ανάσυρσης έλαβαν μέρος δώδεκα πυροσβέστες με τέσσερα οχήματα».
Η ΣΤΑΣΥ από την πλευρά της δρομολόγησε έκτακτη λεωφορειακή γραμμή μέχρι την αποκατάσταση της κυκλοφορίας, αναφέροντας ότι: «Η κυκλοφορία στη Γραμμή 3 διεξάγεται στα τμήματα Δημοτικό Θέατρο – Κατεχάκη και Δουκίσσης Πλακεντίας – Αγία Παρασκευή, λόγω απόπειρας αυτοκτονίας ατόμου στον σταθμό Εθνική Άμυνα». Αυτό δεν ήταν το πρώτο περιστατικό από τότε που μπήκε το 2025. Δύο ημέρες νωρίτερα, νεκρός βρέθηκε ένας 70χρονος άνδρας που έπεσε στον σταθμό Άγιος Ελευθέριος του ΗΣΑΠ.
Οι αυτοκτονίες στις ράγες του Μετρό αποτελούν μια σκοτεινή πραγματικότητα και ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο, ενώ αποτελούν μια αντανάκλαση της ευρύτερης κρίσης της ψυχικής υγείας. Με περιστατικά να καταγράφονται συνεχώς -αν και συχνά δεν δημοσιοποιούνται πλήρως- οι συνέπειες αυτών των περιστατικών είναι πολυδιάστατες και δεν περιορίζονται μόνο στον ίδιο τον αυτόχειρα, αλλά επεκτείνονται στους ηλεκτροδηγούς, τους αυτόπτες μάρτυρες και τους υπόλοιπους επιβάτες.
Αν και η ΣΤΑΣΥ δεν έχει δημοσιοποιήσει επίσημα στατιστικά στοιχεία, τα περιστατικά αυτοκτονιών στο δίκτυο του Μετρό εκτιμάται ότι ξεπερνούν τις 20 ετησίως. Ο αριθμός αυτός είναι πιθανότατα μεγαλύτερος, καθώς δεν γνωστοποιούνται όλες οι περιπτώσεις. Κάθε αυτοκτονία αφήνει πίσω της τεράστια θλίψη στους οικείους, αλλά και ένα δυνατό σοκ σε όσους γίνονται άθελά τους μάρτυρες του γεγονότος.
Τα περιστατικά αυτά καταγράφονται σε διαφορετικούς σταθμούς της Αθήνας, με ορισμένα να περιλαμβάνουν άτομα που επιχειρούν να πέσουν στις γραμμές χωρίς να καταφέρουν πάντα το μοιραίο αποτέλεσμα. Όλα όμως αναδεικνύουν το επαναλαμβανόμενο πρόβλημα.
ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης ©Chris Karras/SOOC
Οι επιπτώσεις επηρεάζουν πολύ κόσμο
Ηλεκτροδηγοί
Οι ηλεκτροδηγοί αντιμετωπίζουν την τραυματική περίπτωση του να συμβάλουν, χωρίς να το θέλουν, στον θάνατο ενός ανθρώπου. Παρά τη συχνότητα του φαινομένου, παραμένει ασαφές αν παρέχεται επαρκής ψυχολογική υποστήριξη για να ξεπεράσουν αυτό το σοκ. Η διαχείριση αυτής της εμπειρίας είναι εξαιρετικά δύσκολη και μπορεί να αφήσει ανεξίτηλα σημάδια στην ψυχική τους υγεία. Οι μαρτυρίες ηλεκτροδηγών που έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με τέτοια περιστατικά περιγράφουν στιγμές απόλυτου τρόμου και ανικανότητας να αποτρέψουν το μοιραίο. Βιώνουν πάντα έντονο μετατραυματικό στρες και πολλοί από αυτούς αναγκάζονται να απέχουν από την εργασία τους ή να αλλάξουν επαγγελματικό πεδίο. Παρά την ύπαρξη πρωτοκόλλων και την άμεση διακοπή των δρομολογίων, αυτό το ψυχικό βάρος παραμένει. Σε άλλες χώρες, οι εργαζόμενοι αυτοί λαμβάνουν υποχρεωτική ψυχολογική υποστήριξη, κάτι που θα μπορούσε να εφαρμοστεί και στην Ελλάδα.
Λονδίνο, Elizabeth Line ©EPA/TOLGA AKMEN
ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης ©Konstantinos Tsakalidis/SOOC
Αυτόπτες μάρτυρες
Άνθρωποι όλων των ηλικιών -από μαθητές μέχρι εργαζόμενους- μπορεί να βρεθούν στο λάθος σημείο, τη λάθος στιγμή. Για παράδειγμα, στον σταθμό του ΚΑΤ αυτόπτες μάρτυρες περιέγραψαν τον πανικό και την αμηχανία που ακολούθησαν την πτώση ενός άνδρα στις γραμμές. Η εμπειρία του να δεις μπροστά σου μια αυτοκτονία είναι βαθιά τραυματική και συχνά πρέπει να την αντιμετωπίσουν μόνοι τους, καθώς δεν υπάρχει οργανωμένη υποστήριξη για αυτούς τους ανθρώπους. Και όμως, η διαχείριση ενός τέτοιου σοκ απαιτεί ψυχολογική βοήθεια και υποστήριξη, ώστε να αποφευχθούν μακροχρόνια τραύματα.
Οι επιβάτες και οι συνέπειες
Τα περιστατικά αυτοκτονίας προκαλούν διακοπές στη λειτουργία του Μετρό, με αποτέλεσμα καθυστερήσεις και ταλαιπωρία για εκατοντάδες επιβάτες. Προφανώς αυτό είναι δευτερεύον μπροστά στην τραγωδία, τονίζει όμως τη μεγάλη επίδραση τέτοιων γεγονότων. Επιπλέον, η διαχείριση τέτοιων καταστάσεων συχνά αφήνει ερωτήματα για την επικοινωνία μεταξύ του προσωπικού και του κοινού.
Λονδίνο, Elizabeth Line ©EPA/TOLGA AKMEN
ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης ©Konstantinos Tsakalidis/SOOC
Πώς μπορούμε να προλάβουμε τις τραγωδίες;
Θύρες PSD στις αποβάθρες: Η πιο αποτελεσματική λύση, αποδεδειγμένα. Αυτές οι θύρες λειτουργούν ως φράγμα μεταξύ των αποβαθρών και των γραμμών και ανοίγουν μόνο όταν ο συρμός έχει σταθμεύσει με ακρίβεια. Παρόμοια συστήματα υπάρχουν σε άλλα Μετρό του εξωτερικού, όπως στο Λονδίνο και το Χονγκ Κονγκ. Η εγκατάσταση αυτών των συστημάτων προϋποθέτει υψηλό βαθμό αυτοματοποίησης, καθώς και αναβάθμιση των συρμών ώστε να μπορούν να λειτουργούν μέσω Automatic Train Operation (ATO). Δυστυχώς, μόνο ορισμένες χώρες της Ασίας και πόλεις της Ευρώπης όπως το Παρίσι, το Λονδίνο (σε ορισμένους σταθμούς), η Κοπεγχάγη και το Τορίνο, διαθέτουν το συγκεκριμένο σύστημα. Το συγκεκριμένο σύστημα ευτυχώς υπάρχει και στο Μετρό Θεσσαλονίκης. Η εγκατάσταση μπορεί να είναι ακριβή, αλλά το κόστος αυτό δεν συγκρίνεται με την αξία της ανθρώπινης ζωής. Η Αθήνα, με ένα σχετικά νέο δίκτυο Μετρό, έχει τη δυνατότητα να υλοποιήσει αυτή την παρέμβαση και στην τελική, ας είμαστε ειλικρινείς, τέτοιες επενδύσεις δεν είναι μόνο θέμα ασφάλειας, αλλά και ένδειξη πολιτισμού.
Φωτισμός, κάμερες και ΑΙ: Σε πολλές χώρες, έχουν υιοθετηθεί στρατηγικές πρόληψης με θεαματικά αποτελέσματα. Στη Στοκχόλμη, απλές τροποποιήσεις, όπως η βελτίωση του φωτισμού στους σταθμούς και η τοποθέτηση προειδοποιητικών πινακίδων, έχουν μειώσει σημαντικά τον αριθμό των αυτοκτονιών. Το μετρό του Μόντρεαλ εφαρμόζει λύσεις τεχνητής νοημοσύνης για τον εντοπισμό επικίνδυνων συμπεριφορών. Οι κάμερες ασφαλείας με αλγόριθμους αναγνώρισης συμπεριφοράς εντοπίζουν άτομα που φαίνονται να βρίσκονται σε συναισθηματική κρίση, ενεργοποιώντας άμεσα ομάδες παρέμβασης.
Αποφυγή μιμητισμού: Σε πολλές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, έχει αποφασιστεί να μην ανακοινώνονται οι αυτοκτονίες ως αιτία καθυστερήσεων, για να αποτρέπεται ο μιμητισμός. Στην Αθήνα, ωστόσο, οι ανακοινώσεις συχνά περιλαμβάνουν τη λέξη “αυτοκτονία”, γεγονός που μπορεί να ενισχύει το φαινόμενο. Η αλλαγή στην επικοινωνία περιλαμβάνει τη χρήση πιο γενικών ανακοινώσεων, όπως "διακοπή λόγω περιστατικού", αποφεύγοντας την αναφορά στη φύση του γεγονότος.
Λονδίνο, Elizabeth Line ©EPA/TOLGA AKMEN
ΜΕΤΡΟ Θεσσαλονίκης ©Konstantinos Tsakalidis/SOOC
Ενημέρωση και ψυχολογική υποστήριξη: Είναι σημαντικό να υπάρξει ψυχολογική υποστήριξη όχι μόνο για τους ηλεκτροδηγούς και τους μάρτυρες, αλλά και για τους ίδιους τους υποψήφιους αυτόχειρες. Καμπάνιες ενημέρωσης, τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας και ψυχολογική υποστήριξη στους σταθμούς μπορεί να κάνουν τη διαφορά. Το Μετρό θα μπορούσε, σε συνεργασία με οργανισμούς ψυχικής υγείας, να δημιουργήσει ειδικές ζώνες υποστήριξης στους σταθμούς, με πληροφορίες για τη διαχείριση κρίσεων και δωρεάν πρόσβαση σε ειδικούς, όπως, για παράδειγμα, την εκπαίδευση του προσωπικού ώστε να μπορούν να διακρίνουν σημάδια συναισθηματικής κρίσης. Στο εξωτερικό, καμπάνιες ευαισθητοποίησης που περιλαμβάνουν μηνύματα αισιοδοξίας και γραμμές βοήθειας έχουν βοηθήσει στην αλλαγή της κοινής γνώμης για τις αυτοκτονίες και την αναζήτηση βοήθειας. Η παρουσία ψυχολόγων και κοινωνικών λειτουργών στους σταθμούς μπορεί να προσφέρει άμεση υποστήριξη σε άτομα που βρίσκονται σε ανάγκη.
Πολιτικές Δημόσιας Υγείας: Η ανάπτυξη εθνικών στρατηγικών για την πρόληψη των αυτοκτονιών, σε συνεργασία με οργανισμούς όπως η ΚΛΙΜΑΚΑ στην Ελλάδα, μπορεί να διασφαλίσει ότι όσοι χρειάζονται βοήθεια δεν θα παραμένουν αόρατοι.
Οι αυτοκτονίες στις ράγες του Μετρό είναι ένα ζήτημα που δεν μπορεί να αγνοηθεί άλλο και με την κατάλληλη υποδομή, την εκπαίδευση και την ευαισθητοποίηση, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο περιβάλλον για όλους. Το θέμα είναι να ξεκινήσει επιτέλους η συζήτηση τώρα, για να μην χαθούν άλλες ζωές στο μέλλον.
