I have a dream… still. Αυτό το όνειρο που κάποτε έμοιαζε με ελπίδα, παραμένει όνειρο. Το βλέπουμε κάθε φορά που ένα γόνατο πιέζει τον λαιμό κάποιου, που ένας μετανάστης πεθαίνει στο Αιγαίο, που η Ιστορία επαναλαμβάνεται με πιο αθόρυβες και ακόμα πιο ύπουλες μορφές καταστολής.
28 Αυγούστου 1963
Μπροστά στο Μνημείο του Λίνκολν, στην Ουάσιγκτον, πάνω από 200.000 άνθρωποι συγκεντρώνονται στη μεγαλειώδη πορεία για δουλειά και ελευθερία (“March on Washington”). Είναι μια χώρα βουτηγμένη στην αδικία, με τους νόμους του Τζιμ Κρόου, τον θεσμοθετημένο φυλετικό διαχωρισμό, τα μαύρα σώματα που είναι λιγότερο σημαντικά από τα λευκά, τη φτώχεια, την αστυνομική αυθαιρεσία και την εκμετάλλευση.
Ο Martin Luther King Jr. ανεβαίνει στο βήμα και ξεκινά να μιλάει σαν άνθρωπος που έχει δει το χειρότερο αλλά εξακολουθεί να πιστεύει στο καλύτερο: «Είμαι χαρούμενος που βρίσκομαι μαζί σας σήμερα, σε αυτό που θα καταγραφεί στην Ιστορία ως η μεγαλύτερη διαδήλωση για την ελευθερία στην ιστορία του έθνους μας».
Ο Martin Luther King χαιρετά τους υποστηρικτές του στις 28 Αυγούστου 1963 στην Ουάσιγκτον κατά τη διάρκεια της “March on Washington”.
Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του (που ήταν προγραμματισμένη να διαρκέσει 4 λεπτά αλλά έφτασε τα 17), η gospel τραγουδίστρια Mahalia Jackson φωνάζει: “Tell ’em about the dream, Martin”! Εκείνος αφήνει το κείμενο στην άκρη και αυτοσχεδιάζει, βγάζοντας έναν λόγο που όχι μόνο άφησε Ιστορία, αλλά ακόμα και σήμερα επιβάλλεται να ακούγεται παντού:
«Δεν παραβλέπω ότι κάποιοι από εσάς έχουν έρθει εδώ ύστερα από μεγάλες δοκιμασίες και βάσανα. Κάποιοι από εσάς έρχεστε μόλις από στενά κελιά. Κάποιοι από εσάς έχουν έρθει από περιοχές, όπου η αναζήτηση σας για ελευθερία σας άφησε χτυπημένους από τις θύελλες της καταδίωξης και κλονισμένους από τους ανέμους της αστυνομικής βίας. Έχετε υπάρξει βετεράνοι των δημιουργικών βασάνων. Συνεχίστε να εργάζεστε με την πίστη ότι τα αναίτια βάσανα είναι λυτρωτικά.
Γυρίστε πίσω στο Μισισίπι, γυρίστε πίσω στην Αλαμπάμα, γυρίστε πίσω στην Τζόρτζια, γυρίστε πίσω στη Λουιζιάνα, γυρίστε πίσω στις φτωχογειτονιές και στα γκέτο των βόρειων πόλεων μας, γνωρίζοντας ότι με κάποιον τρόπο αυτή η κατάσταση μπορεί ν' αλλάξει και θ' αλλάξει. Ας μην κυλιστούμε στην κοιλάδα της απόγνωσης.
Σας λέω σήμερα, φίλοι μου, ότι παρά τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις της στιγμής, έχω ακόμη ένα όνειρο. Είναι ένα όνειρο γερά ριζωμένο στο αμερικανικό όνειρο.
Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα αυτό το έθνος θα ξεσηκωθεί και θα ζήσει το αληθινό νόημα της πεποίθησής του: "Θεωρούμε αυτές τις αλήθειες αυταπόδεικτες, ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν δημιουργηθεί ίσοι".
Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα στους κόκκινους λόφους της Τζόρτζια, οι γιοί των πρώτων σκλάβων και οι γιοί των πρώτων ιδιοκτητών θα μπορέσουν να καθίσουν μαζί στο τραπέζι της αδελφότητας.
Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα ακόμη και η Πολιτεία του Μισισίπι, μια έρημη πολιτεία, πνιγμένη από τη λάβρα της αδικίας και της καταπίεσης, θα μεταμορφωθεί σε μια όαση ελευθερίας και δικαιοσύνης.
Έχω ένα όνειρο ότι τα τέσσερα παιδιά μου μια μέρα θα ζήσουν σε ένα έθνος, όπου δε θα κριθούν από το χρώμα του δέρματος τους, αλλά από το περιεχόμενο του χαρακτήρα τους. '
Έχω ένα όνειρο σήμερα.
Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα η πολιτεία της Αλαμπάμα... θα μεταμορφωθεί σε μια πολιτεία, όπου τα μικρά μαύρα αγόρια και κορίτσια θα μπορέσουν να πιαστούν χέρι με χέρι με τα μικρά λευκά αγόρια και κορίτσια και να περπατήσουν μαζί σας αδελφές και αδελφοί.
Έχω ένα όνειρο σήμερα.
Έχω ένα όνειρο ότι μια μέρα κάθε κοιλάδα θα υψωθεί, κάθε λόφος και βουνό θα χαμηλώσει, οι ανώμαλοι τόποι θα γίνουν ομαλοί και οι στραβοί τόποι θα γίνουν ευθείς και η δόξα του Κυρίου θ' αποκαλυφθεί και όλη η σάρκα μαζί θα την αναγνωρίσει...
Κι αν η Αμερική πρόκειται να γίνει μεγάλο έθνος, αυτό πρέπει να γίνει πραγματικότητα. Έτσι, ας ηχήσει η ελευθερία από τις πελώριες κορυφές των λόφων του Νιού Χαμσάιρ. Ας ηχήσει η ελευθερία από τα δυνατά βουνά της Νέας Υόρκης. Ας ηχήσει η ελευθερία από τα όρη Αλεγκένι της Πενσυλβάνια!
Ας ηχήσει η ελευθερία από τα χιονοσκέπαστα Βραχώδη Όρη του Κολοράντο!
Ας ηχήσει η ελευθερία από τις καμπυλώσεις κορυφές της Καλιφόρνια!...
Όταν αφήσουμε την ελευθερία να ηχήσει, όταν την αφήσουμε να ηχήσει από κάθε χωριό και κάθε κωμόπολη, από κάθε πολιτεία και κάθε πόλη, θα μπορέσουμε να επισπεύσουμε εκείνη τη μέρα που όλα τα παιδιά του Θεού, μαύροι άνθρωποι και λευκοί άνθρωποι, εβραίοι και εθνικοί, προτεστάντες και καθολικοί, θα μπορέσουν να ενώσουν τα χέρια και να τραγουδήσουν τα λόγια του παλιού νέγρικου ύμνου: "Επιτέλους, ελεύθεροι! Επιτέλους, ελεύθεροι! Ευχαριστούμε τον Παντοδύναμο Θεό, επιτέλους είμαστε ελεύθεροι”».
Ο Martin Luther King και άλλοι μαύροι και λευκοί ηγέτες του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα παρελαύνουν στις 28 Αυγούστου 1963 στο Mall της Ουάσιγκτον κατά τη διάρκεια της “March on Washington”.
Από το “Bad Check” στο “Black Lives Matter”
Το 1963 ο King μίλησε για την κακή επιταγή που η Αμερική έδωσε στους μαύρους πολίτες της: “America has given the Negro people a bad check, a check which has come back marked ‘insufficient funds’”. Το 2020, ο George Floyd πέθανε κάτω από το γόνατο ενός αστυνομικού, ψελλίζοντας “I can’t breathe”. Η εικόνα σάρωσε τον πλανήτη, ξυπνώντας ένα νέο κίνημα, το Black Lives Matter. Κι όμως, πέντε χρόνια μετά, όχι μόνο δεν μειώθηκε η αστυνομική βία στις ΗΠΑ, αντίθετα έχει αυξηθεί και η ατιμωρησία έχει γίνει σύστημα. Εξήντα δύο χρόνια πριν, ο King προειδοποιούσε: “This is no time to take the tranquilizing drug of gradualism”, όμως το μήνυμά του θάβεται κάτω από το μνημειακό του βάρος, αφού οι θεσμοί τον έχουν αποστειρώσει.
Στις ΗΠΑ, το Ανώτατο Δικαστήριο υπονομεύει το Voting Rights Act. Στις νότιες πολιτείες, οι εκλογικοί χάρτες ξαναγράφονται για να αφαιρέσουν δύναμη ψήφου από τις μαύρες κοινότητες. Η ρητορική του Trump περί «επιστροφής της χώρας στους λευκούς» βρήκε έδαφος. Το ίδιο μοτίβο όμως είναι παγκόσμιο. Στην Ευρώπη, ακροδεξιά κόμματα μπαίνουν σε κυβερνήσεις και υιοθετούν «πολιτικές αποτροπής» που καταπατούν το Διεθνές Δίκαιο.
Στην Ελλάδα, κόμματα όπως οι Σπαρτιάτες και η Νίκη ασκούν ρητορική που μιλά για «καθαρότητα» και «εθνική ταυτότητα», ενώ παράλληλα ενισχύονται τα πογκρόμ σε μετανάστες, Ρομά και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Από τις Μάνδρες μέχρι τον Έβρο, η επίσημη πολιτική θεωρεί την ανθρώπινη ζωή στατιστική υποσημείωση.
Το 2022, ο 16χρονος Κώστας Φραγκούλης δολοφονείται από αστυνομικό επειδή έφυγε από βενζινάδικο χωρίς να πληρώσει 20 ευρώ. Ο 18χρονος Νίκος Σαμπάνης πέφτει νεκρός από 38 σφαίρες της ΔΙΑΣ στο Πέραμα. Η επίσημη γραμμή; «Συμπτωματικά». Η κοινωνική αλήθεια; Όλα τα “ξένα” σώματα είναι αναλώσιμα. Στα ελληνικά σύνορα μετανάστες στοιβάζονται σε παράνομες φυλακές ή πνίγονται στο Αιγαίο και το “I Have a Dream” μοιάζει με μνημειακό κουφάρι. Όλοι το επικαλούνται, αλλά κανείς δεν το εφαρμόζει και η ιστορία κάνει rewind.
Το “I Have a Dream” έγινε quote, αφίσα, Instagram caption, κάτι που μοιραζόμαστε για να φαινόμαστε προοδευτικοί, υπογράφοντας ταυτόχρονα συμφωνίες εξοπλισμών, ψηφίζοντας νόμους αποκλεισμού, αφήνοντας ανθρώπους να πνίγονται δίπλα μας και γυρνώντας το βλέμμα από την άλλη μπροστά σε μία γενοκτονία. Πού είναι αυτό το όνειρο λοιπόν;
Η Ιστορία δεν θα έπρεπε να είναι κύκλος, αλλά όσο δεν αλλάζουμε πορεία, επιστρέφουμε ξανά και ξανά στο ίδιο σημείο. Όσο παρακολουθούμε ανθρώπους να πεθαίνουν στα σύνορα, μαύρους να σβήνουν κάτω από το γόνατο ενός λευκού αστυνομικού, γυναίκες και ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα να διώκονται νομοθετικά, παιδιά στην Παλαιστίνη να πεθαίνουν από την πείνα επειδή το κράτος του Ισραήλ θέλει να κάνει εθνοκάθαρση, ειλικρινά δεν μπορούμε να επικαλούμαστε τον Martin Luther King Jr. χωρίς να ιδρώνουμε από ντροπή.
