Το ζήτημα των διακρίσεων μεταξύ των ανθρώπων και των υπόλοιπων ειδών που ανήκουν στο ζωικό βασίλειο σήμερα αποτελεί ένα από τα βασικά θέματα ενός σχετικά νέου κλάδου, γνωστού και ως σπουδές περί ζώων, αγγλιστί, critical animal studies. Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 2020 λειτουργεί το μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Ζώα: Ηθική, Δίκαιο, Ευζωΐα». Podcasts, όπως το “Animal Studies” του New Books Network, που ενημερώνουν σχετικά με τα ζώα και τα δικαιώματά τους ανθίζουν, ενώ τα βιβλία που πραγματεύονται αντίστοιχη θεματολογία πολλαπλασιάζονται. Εγχώρια, βρίσκουμε το «Ζώα, Στα πλοκάμια της ανθρώπινης ηθικής» του Σταύρου Καραγεωργάκη ή τη σχετική σειρά βιβλίων από τις Εκδόσεις Κυναυγή, ενώ στις αρχές του έτους κυκλοφόρησε από την Penguin Books το “This is Vegan Propaganda” του Ed Winters, γνωστού και κατά κόσμον ως Earthling Ed, ο οποίος γράφει μεταξύ άλλων: «Κάθε φορά που τρώμε έχουμε τη δυνατότητα να αλλάξουμε ριζικά τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε».
Τώρα, έχουμε στην Ελλάδα vegan εκπομπή -και όχι, δεν είναι μόνο μαγειρική-, η οποία μάλιστα είναι παραγωγή της Tηλεόρασης Creta και κάνει πρεμιέρα την Κυριακή 3 Απρίλη. Στο πρώτο επεισόδιο του “My Vegan Life”, θα δούμε ως μία από τις καλεσμένες, την ηθοποιό, τραγουδίστρια και ακτιβίστρια Τάνια Τρύπη.
Ας μάθουμε όμως πρώτα δύο πράγματα για την Έλλη και τον Κώστα, τους δύο παρουσιαστές της πρώτης vegan εκπομπής στη χώρα.
View this post on Instagram
Ο Κώστας Γωνιανάκης και η Έλλη Στούρνα σπούδασαν και οι δύο Φιλοσοφία στο ΕΚΠΑ, όπου και γνωρίστηκαν πριν χρόνια. Πως όμως ήρθαν οι ίδιοι σε επαφή με το ζήτημα της ηθικής και πολιτικής στάσης απέναντι στα ζώα που ονομάζεται βιγκανισμός; «Το γεγονός ότι σπούδασα Φιλοσοφία, με έφερε σε επαφή με τον τομέα της εφαρμοσμένης ηθικής για τα ζώα, (σ.σ.: animal ethics). Διάβασα αρκετά κείμενα φιλοσόφων της αρχαιότητας και των συγχρόνων μας. Ήδη από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους είχε ξεκινήσει η συζήτηση για το πως πρέπει να φερόμαστε στα μη ανθρώπινα ζώα και είναι μια τεράστια συζήτηση που φτάνει μέχρι και σήμερα, πολύ πιο εξελιγμένη» δήλωσε ο Κώστας στην Popaganda.
«Από άποψη βιώματος, επειδή μεγάλωσα στην Κρήτη και μέλη της οικογένειάς μου είναι κτηνοτρόφοι, είχα βιώσει τις σφαγές των ζώων, τα οποία μετά τα προσφέρουμε στους συγγενείς. Μάλιστα, είναι πολύ έντονη η εικόνα που έχω στο μυαλό μου όταν ένας θείος μου μου είπε να σφάξω ένα κουνέλι, σαν τελετουργία αρρενωπότητας, "για να γίνω άντρας". Θυμάμαι πολύ έντονα ότι δεν ήθελα και ένιωθα δυσφορία, γιατί ένιωθα ότι ήταν ένα ζωντανό πλάσμα. Υπήρχε μία άμυνα μέσα μου ότι αυτό είναι κακό. Συνδέοντας λοιπόν αυτό το βίωμα και τα διαβάσματα που έκανα, τα οποία μου έδωσαν ερεθίσματα για να ανοίξει το μυαλό μου, άρχισα να αμφισβητώ το ότι για να επιβιώσεις θες ζώα και ζωικά προϊόντα. Όλη αυτή η αμφισβήτηση με βοήθησε να αναζητήσω, να δω ντοκιμαντέρ και να μπω από την θεωρία στην πράξη. Είδα ότι είναι πολύ πιο εύκολο απ’ ό,τι φανταζόμουν, γιατί μεγαλώνεις, ακούγοντας ότι αν δεν φας ζωικά, θα πεθάνεις. Υπάρχουν όμως πολλά αντιπαραδείγματα ατόμων που ζουν 40 χρόνια χωρίς ζωικά και κάποιοι μάλιστα είναι και πρωταθλητές, ζώντας μια υγιεινή ζωή. Σκεφτόμουν τότε: αφού μπορούν αυτοί, γιατί να μην μπορώ κι εγώ;» συμπλήρωσε.
Άρχισα να έρχομαι σε επαφή με διάφορους χορτοφάγους που ήταν είτε στο φιλοζωϊκό είτε στο κίνημα ενάντια στη γούνα.
Η Έλλη ασχολιόταν πολύ με τα αδέσποτα ζώα. «Όταν σπούδαζα Φιλοσοφία στο ΕΚΠΑ, κάναμε μία φιλοζωϊκή ομάδα κι ασχολιόμασταν με γάτες, περιστέρια, χελώνες και άλλα ζώα. Δεύτερον, είχα ασχοληθεί πολύ με την βιομηχανία της γούνας, όπου διοργανώναμε δράσεις με άλλα άτομα, ενάντια στην Διεθνή Έκθεση Γούνας, την οποία επισκέπτονται άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο. Υπάρχει πολλή στήριξη πολιτική, οικονομική και δημοσιογραφική προς τη γουνοποιία. Είχα κι ένα blog που μιλούσε για τα δικαιώματα των ζώων που εκμεταλλευόμαστε για να παραγάγουμε υλικά. Σταδιακά, άρχισα να έρχομαι σε επαφή με διάφορους χορτοφάγους που ήταν είτε στο φιλοζωϊκό είτε στο κίνημα ενάντια στη γούνα. Εκεί κατάλαβα τη δική μου αντίφαση, για παράδειγμα, ότι ενώ ήμουν ενάντια στη γούνα, φορούσα δερμάτινες μπότες και δεν είχα αίσθηση τι φοράω, τι τρώω και τι χρησιμοποιώ. Έτσι, έγινα χορτοφάγος σταδιακά. Με βοήθησε το ότι σπούδασα Φιλοσοφία και διάβαζα για την ηθική για τα δικαιώματα των ζώων» είπε η Έλλη.
Δημιουργήθηκε, επίσης, ένα σωματείο για τα δικαιώματα των vegan, στο οποίο ήταν ιδρυτικό μέλος. «Παράλληλα, πήγα σε μια διατροφολόγο, τη Δήμητρα Μακρυγιάννη που ήταν vegan κι ενώ νόμιζα ότι θα με μαλώσει και θα μου πει να τρώω κρέας, αυτή μου είπε “μοσχάρι είσαι και τρως τόσα γαλακτοκομικά;”. Γνώρισα ανθρώπους που ήταν vegan πάνω από 10 χρόνια και με έβαλαν πολύ εύκολα σε αυτόν τον κόσμο και πήγα και στη διατροφολόγο, η οποία μου έμαθε ομάδες τροφίμων που δεν τις γνώριζα, όπως σπόρια, ξηρούς καρπούς και διάφορα δημητριακά και ψευδοδημητριακά που είναι βασικές ομάδες τροφίμων, τις οποίες δεν τις καταναλώνουμε καθημερινά. Εκεί που νόμιζα ότι θα αφαιρέσω τρόφιμα, τελικά πρόσθεσα κι απέκτησα πάρα πολύ περισσότερες επιλογές. Μετά ενημερώθηκα για τα πειράματα στα ζώα και σταδιακά άλλαξα τα καλλυντικά μου, τα καθαριστικά μου, τα ρούχα μου. Το κλειδί στο να γίνω vegan ήταν οι άνθρωποι που γνώρισα. Όταν γνωρίζεις κι άλλους ανθρώπους και βλέπεις πόσο εύκολο είναι, τότε καταλαβαίνεις ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να μην το κάνεις. Το 2015 έκοψα τα ζωϊκά και το 2016 κάναμε το πρώτο Vegan Life Festival. Εκεί μαζεύτηκε πάρα πολύς κόσμος και πάρα πολλές εταιρείες, είχε γίνει χαμός και κατάλαβα ότι δεν υπήρχε γυρισμός».
«Οι μη vegan είναι το κοινό μας»
Υπάρχει μια αντίληψη στα μυαλά πολλών ότι η Κρήτη είναι ένα νησί βουτηγμένο στην κρεατοφαγία και τη βία απέναντι στα ζώα. Πώς έγινε η συνεργασία με την Τηλεόραση Creta για την πρώτη vegan εκπομπή στην Ελλάδα; «Η vegan επανάσταση ξεκινάει από την Κρήτη», λέει ο Κώστας. «Ο βασικός παράγοντας είναι ότι είμαστε από την Κρήτη και είχαμε ήδη ανοιχτή μια πόρτα στην Τηλεόραση Creta. Όταν είχαμε κάνει το Vegan Life Festival στα Χανιά, όπου είχαμε 2.500 επισκέπτες, το κανάλι ήταν χορηγός επικοινωνίας. Ήταν μια πρώτη επαφή, η οποία συνεχίστηκε με τη μορφή συνεργασίας στο πλαίσιο μιας άλλης εκπομπής, με τίτλο “Viral” κι εμείς εκεί παρουσιάζαμε την ενότητα “My Green Life”. Πάλι μιλούσαμε για βιγκανισμό, αλλά πιο έμμεσα. Είχαμε μια άψογη συνεργασία με το κανάλι και τους άρεσε που μιλούσαμε για τα ζώα και για το περιβάλλον, οπότε μας πρότειναν να το κάνουμε ξεχωριστή εκπομπή, όχι απλά μια ενότητα. Έτσι, κάναμε την πρόταση για την πρώτη vegan εκπομπή στην Ελλάδα και πίστεψαν σε εμάς, δεν μας είπαν ποτέ "όχι, θέλουμε μόνο τη μαγειρική που πουλάει"».
View this post on Instagram
Έτσι, σε διάρκεια μιας ώρας εκπομπής «θα υπάρχει μια ενότητα με συνεντεύξεις με vegan άτομα που έχουν κάτι να πουν. Θα έχει μαγειρική, ώστε να δει ο κόσμος ότι η vegan μαγειρική είναι πιο εύκολη απ’ ό,τι νομίζει και γευστική και δημιουργική, αλλά και να σπάσουμε το μύθο ότι οι vegan τρώνε μόνο μαρούλια. Θέλαμε να είναι μια ολοκληρωμένη εκπομπή», συνέχισε ο Κώστας και η Έλλη πρόσθεσε:
«Στο “My Vegan Life” θα δείτε ένα κομμάτι που βγαίνουμε στον δρόμο και ρωτάμε πράγματα στον κόσμο, το κάναμε και στην προηγούμενη εκπομπή, απλά τώρα θα είναι πιο επικεντρωμένο στον βιγκανισμό. Θα τους ρωτάμε για τα δικαιώματα των ζώων, θέλουμε να δούμε ο κόσμος τι γνωρίζει και τι καταλαβαίνει για ζητήματα βιγκανισμού και δικαιωμάτων των ζώων. Θα καλούμε vegan chef και food bloggers και θα μαγειρεύουμε μαζί τους διαφορετικές συνταγές, από πιο healthy μέχρι πιο junk, από πιο απλά φαγητά μέχρι πιο gourmet, ανάλογα με τον καλεσμένο ή την καλεσμένη. Όσον αφορά στις συνεντεύξεις, θα καλούμε άτομα που απασχολούν την κοινή γνώμη μέχρι αθλήτριες, αθλητές, γιατρούς κ.ά. και θα συζητάμε για τον βιγκανισμό και τον vegan τρόπο ζωής».
Υπάρχει αντίφαση τελικά με το γεγονός ότι η πρώτη vegan εκπομπή στην Ελλάδα ξεκινά στην Κρήτη ή μήπως όχι; «Υπάρχει μια συζήτηση για τη βία που υφίστανται τα ζώα στην Κρήτη, κανείς όμως δεν μιλάει για τον λόγο που γίνεται γνωστή αυτή η βία. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι και φιλοζωϊκές ομάδες που νοιάζονται για τα ζώα. Δηλαδή, το “Κρήτη ίσον βία απέναντι στα ζώα” είναι πολύ απλοϊκό. Για εμένα, “Κρήτη ίσον ενεργά φιλοζωϊκά σωματεία που μιλούν για το τι συμβαίνει”. Επίσης, η Κρήτη είναι η μητέρα της μεσογειακής διατροφής. Στην Κρήτη, τρώνε κουκιά, χόρτα, χορτόπιτες χωρίς τυρί, αγκινάρες, όσπρια, όλα αυτά είναι ενταγμένα στην κρητική κουζίνα και δεν τα βρίσκεις στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η μεσογειακή διατροφή είναι η διατροφή των προγόνων των σημερινών Κρητικών και κατατάσσεται στις φυτικές διατροφές, γιατί περιέχει κατά 92% φυτικά τρόφιμα. Η διατροφή των Κρητικών, ειδικά όσων μένουν προς τη θάλασσα, όχι τόσο στα βουνά, είναι φυτοκεντρική, δεν έχουν τόσο κρέας όσο θεωρούμε», είπε η Έλλη.
«Ο κόσμος στην Κρήτη είναι ανοιχτόμυαλος. Ίσως και λόγω τουρισμού, αλλά ανοίγουν συνέχεια vegan και vegetarian μαγαζιά, το ένα μετά το άλλο», συμπλήρωσε ο Κώστας.
«Το μέλλον είναι vegan κι εμείς απλά προσπαθούμε να το φέρουμε ένα βήμα πιο κοντά»
Ο στόχος της Έλλης και του Κώστα είναι «επειδή πολλές φορές υπάρχει ελιτισμός στην πληροφόρηση, εμείς θέλουμε να μπορέσουμε να απευθυνθούμε στο ευρύ κοινό, μέσω της τηλεόρασης και ειδικά μέσω της κρητικής τηλεόρασης που συχνά είναι άνθρωποι σε διαφορετικές ηλικίες από αυτό που συναντάμε στα Vegan Life Festival. Θέλουμε να μπορέσουμε με απλά λόγια να τους εξηγήσουμε τι σημαίνει vegan και γιατί να γίνει κάποιος vegan. Αυτή είναι η πρόκληση για εμάς και η ουσία. Να σταματήσουμε να μιλάμε μεταξύ μας και να μιλήσουμε προς τα έξω σε ένα κοινό που δεν είναι εκπαιδευμένο. Οι μη vegan είναι το κοινό μας», συνέχισε η Έλλη. «Σκοπός μας είναι να δείξουμε ότι είμαστε χαρούμενοι και θετικοί άνθρωποι και θέλουμε να φέρουμε μια αλλαγή. Θέλουμε να σπάσουμε τα στερεότυπα».
View this post on Instagram
Οι δύο παρουσιαστές της εκπομπής και vegan ακτιβιστές υποστηρίζουν ακράδαντα πως ο βιγκανισμός είναι το πιο γρήγορα αναπτυσσόμενο κίνημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Το έχει πει άλλωστε και η μαύρη φεμινίστρια και ακτιβίστρια Angela Davis, όταν είχε έρθει στην Αθήνα. «Ο κάθε άνθρωπος έχει νόημα να δίνει την γνώση του και να βοηθήσει προς το αποτέλεσμα που θέλει. Ακτιβισμός δεν είναι μόνο να κατέβεις σε μια πορεία, είναι και η γραφίστριά μας, οι μοντέρ της εκπομπής, τα άτομα που θα μαγειρέψουν ή θα μιλήσουν. Όλα αυτά είναι ακτιβισμός. Μέσα από αυτήν την εκπομπή, κάνουμε τον δικό μας ακτιβισμό», είπε η Έλλη. «Το μέλλον είναι vegan κι εμείς απλά προσπαθούμε να το φέρουμε ένα βήμα πιο κοντά», συνέχισε ο Κώστας.
Το “My Vegan Life” με παρουσιαστές την Έλλη και τον Κώστα, θα μπορεί να το δει κανείς μέσω live streaming από το site της τηλεόρασης Creta και σε δεύτερο χρόνο, θα ανεβαίνει και online, οπότε θα μπορεί ο κόσμος να τη δει όπου κι αν βρίσκεται. Η πρώτη προβολή απλά θα είναι σε παγκρήτια μετάδοση. Η εβδομαδιαία εκπομπή θα είναι παραγωγή της τηλεόρασης Creta και έχει την υποστήριξη της ΜΚΟ Vegan Life. Η πρώτη προβολή θα γίνει σε απευθείας μετάδοση μέσα από το Vegan Life Market, το οποίο θα λάβει χώρα 2 και 3 Απριλίου στο Παλιό Αμαξοστάσιο ΟΣΥ, 11 το πρωί με 11 το βράδυ, με ελεύθερη είσοδο. Επίσης, στις 21 και 22 Μαΐου θα λάβει χώρα το Vegan Life Festival Θεσσαλονίκη, στο δημαρχείο της πόλης, 11.00 με 23.00, τον Οκτώβριο θα ακολουθήσει το αθηναϊκό VLF, ενώ τον Δεκέμβριο η διοργανώτρια ομάδα θα συμμετάσχει και στο VegFest στο Λονδίνο.
