Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Η
«Η +πλευση (Σύμπλευση) θα πραγματοποιήσει εξόρμηση στον Άγιο Ευστράτιο από την Παρασκευή 18 Νοεμβρίου ως την Κυριακή 20 Νοεμβρίου, προκειμένου να παράσχει στους κατοίκους του νησιού δωρεάν εξειδικευμένες ιατρικές και μικροβιολογικές εξετάσεις.
Αναλυτικά κατά τη διάρκεια της εξόρμησης θα πραγματοποιηθούν δωρεάν προληπτικές ιατρικές εξετάσεις με εξειδικευμένους επιστήμονες των παρακάτω ειδικοτήτων: Αγγειοχειρούργος, Ακτινολόγος, Γυναικολόγος, Νευροχειρούργος, Οδοντίατρος, Παθολόγος, Παιδίατρος, Πνευμονολόγος, Ψυχολόγος, Ωτορινωλαρυγγολόγος.»
Έτσι ξεκινούσε η ανακοίνωση που έβλεπες παντού κολλημένη στις δημόσιες υπηρεσίες του Άγιου Ευστράτιου. Και κατέληγε πως θα «συνδράμουμε τα σχολεία με την παροχή ηλεκτρονικών υπολογιστών, μηχανημάτων, επίπλων γραφείου, αναλώσιμων, εκπαιδευτικούς και μορφωτικού υλικού.»
Όλα αυτά και άλλα πολλά συνέβησαν αυτό το Σαββατοκύριακο του Νοεμβρίου και η Popaganda ήταν εκεί για να τα καταγράψει.
Ηλιοβασίλεμα στο Λιμάνι.
Η αλιεία είναι μια από τις κύριες ασχολίες των κατοίκων το χειμώνα. Μια από τις πιο συνηθισμένες εικόνες στο νησί είναι να συναντάς άνδρες να ασχολούνται με το παραγάδι τους.
Ο Άη Στράτης από ψηλά. Τα πρώτα κεραμίδια που φαίνονται είναι από σπίτια που βρίσκονταν στο παλιό χωριό που γκρεμίστηκε από το σεισμό του 1968. Μετά η δικτατορία αποφάσισε να γκρεμίσει το μεγαλύτερο μέρος του, ακόμα και τα σπίτια που δεν είχαν υποστεί κάποια ζημιά και να μεταφέρει όλους τους κατοίκους μπροστά από την παραλία, στο σημείο που είχαν τα μποστάνια τους και που βρισκόταν κάποτε το στρατόπεδο συγκέντρωσης των εξορίστων. Στο βιβλίο ΑΗ ΣΤΡΑΤΗΣ – ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΙΧΝΗ 1940-1970 (Έκδοση του υπουργείου Αιγαίου) αναφέρεται ότι: «Φαίνεται πως η δικτατορία, σαν συνέχεια του εμφυλιοπολεμικού κράτους, δεν μπορούσε να ξεχάσει ότι ο Αη Στράτης ήταν το ονομαστό στρατόπεδο των εκτοπισμένων και των πολιτικών εξόριστων, ένας τόπος απομόνωσης και τιμωρίας. Ο σεισμός (του 1968) έδωσε την ευκαιρία, σε εκείνους που μετέτρεψαν αυτούς τους τόπους σε χώρους μαρτυρίου και ντροπής, να εξαφανίσουν, εκούσια ή ακούσια, τα υλικά ίχνη αυτού του εγκλήματος». Η συζήτηση για το τι θα γίνει με τις απαλλοτριώσεις κυριαρχεί έντονα στις συζητήσεις των τωρινών κατοίκων αφού αρκετοί είναι αυτοί που θέλουν να επιστρέψουν τις οικίες τους εκεί που ήταν.
Άποψη από την αρχιτεκτονική του παλιού χωριού. Αν και βλέπετε δύο οχήματα στη φωτογραφία, στον Αη Στράτη επικρατεί μια απίστευτη ησυχία μέρα νύχτα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ν' ακούς καθαρά οποιοδήποτε αμάξι κινείται, τις φωνές από τα σπίτια αλλά και όλες τις οικοδομικές εργασίες. Όταν πέφτει το βράδυ δεν ακούγεται πραγματικά τίποτα.
Στο νησί το χειμώνα λειτουργούν δυο ταβέρνες. Το καλοκαίρι έχει ακόμα ένα καφέ και ένα μπαρ. Οι ταβέρνες αποτελούν κέντρο διερχομένων το χειμώνα, η τηλεόραση είναι πάντα ανοικτή σε συνδρομητική πλατφόρμα, έχουν σύνδεση στο διαδίκτυο και αποτελούν τον τόπο της οποιαδήποτε διασκέδασης. Από σερφάρισμα στο κινητό μέχρι βελάκια δίπλα στην ψησταριά.
Ψαράδες (ερασιτέχνες) στο λιμάνι.
«Το όνομα σας; Πατέρας; Μητέρα; Ημερομηνία Γέννησης; Ασφάλεια; Επάγγελμα; Τι γιατρό θέλετε;» Η +πλευση έστησε στην ουσία δύο μικρά κέντρα υγείας. Το ένα στο αγροτικό ιατρείο και το άλλο στο σχολείο. Οι κάτοικοι προσερχόμενοι δηλώνουν τα στοιχεία τους στις γραμματείες, διαλέγουν τους γιατρούς που θέλουν και με το φάκελο τους πηγαίνουν για εξετάσεις. Όλα καταγράφονται στο φυλλάδιο τους και τα στοιχεία παραμένουν στη διάθεση του αγροτικού ιατρού.
«Αν σας πω την ιστορία μου, θα πάρετε όλοι δρόμο», λέει στους παρευρισκόμενους χαμογελώντας η Ελισάβετ Ζέρβα. Γεννήθηκε στο νησί το 1934 αλλά έζησε για χρόνια στην Αθήνα, εργαζόμενη σε βιοτεχνία ρούχων. «Έχω κουβαλήσει πλακάτ εγώ στη ζωή μου. Όσα μπορούσα τόσα χρόνια έδωσα, τώρα μας τα πήραν όλα», φωνάζει για να τις κάνουν οι παρευρισκόμενοι διάφορα πειράγματα για τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, Δημήτρη Κουτσούμπα. Ενώ συμπληρώνει και το πόσο την στεναχωρεί το ότι ακόμα και σήμερα «δεν έχει πάψει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο».
«Σαχάρα», έτσι αποκαλούσαν οι πολιτικοί εξόριστοι μια από τις παραλίες του νησιού. Ο Αη Στράτης ξεκίνησε να είναι τόπος εξορίας για τους κομμουνιστές το 1929 από την κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου και τον νόμο «περί ιδιωνύμου». Μ' ένα μικρό διάλειμμα εξόριστους έβρισκες στο νησί μέχρι τις αρχές του 1963. Υπολογίζεται πως από το 1947 ως και το 1962 πέρασαν από το νησί 9.000 πολιτικοί κρατούμενοι.
Το νησί συνδέεται καθημερινά με τη Λήμνο μ' ένα πλοιάριο. Για το Λαύριο έχει τρία πλοία την εβδομάδα.
Στο νησί ζουν μόνιμα 167 κάτοικοι. Αρκετοί μεγάλης ηλικίας που ασχολούνται με τα αγροτικά, το ψάρεμα και το κυνήγι. Παλιά ο Αη Στράτης αριθμούσε 1600 κατοίκους. Τόσοι περίπου φτάνουν τις μέρες του Δεκαπεντάυγουστου όπου ο Άη Στράτης θυμίζει τις παλιές μέρες του.
Δεν θυμίζει Κυκλαδίτικο νησί. Η αρχιτεκτονική παραπέμπει περισσότερο σε ηπειρωτικό χωριό.
Στις 18 Ιουνίου του 1992, κατέπεσε στη θαλάσσια περιοχή του Αη Στράτη ένα ελληνικό μαχητικό αεροσκάφος. Στην προσπάθεια του να αναχαιτίσει ένα τούρκικο αεροσκάφος, ο πιλότος Νικόλαος Σιαλμάς έχασε τη ζωή του σε αδιευκρίνιστες μέχρι στιγμής συνθήκες. Ένα από τα σύγχρονα μνημεία του νησιού είναι και το μνημείο για τον αδικοχαμένο πιλότο. Αυτός είναι ο δρόμος που ξεκινάει από το χωριό και οδηγεί στο μνημείο καθώς και στις όμορφες παραλίες του νησιού. Επίσης στο νησί υπάρχει το δρυοδάσος, ένα από τα πιο πυκνά και αρχαία δάση του είδους που απαντάται στη νησιωτική Ελλάδα.
Είναι κάποια νησιά που δεν έχουν πρόσβαση σε κάποιες υπηρεσίες. Άρα σκοπός της ομάδας είναι με τους γιατρούς και τους εθελοντές να βοηθήσουν όσο μπορούν. Η επιλογή του Αη Στράτη έγινε με αυτό το κριτήριο. Για τον ίδιο λόγο η +πλευση έχει βρεθεί χειμώνα στην Ικαρία και στους Λειψούς.
Και οδοντίατροι μέσα στην ομάδα των ιατρών. Για να πραγματοποιηθεί το ταξίδι στον Αη Στράτη χρειάστηκαν δύο μήνες προετοιμασία. Οι γιατροί να οργανώσουν τις άδειες τους, να βρεθούν οι εθελοντές ώστε να ταξιδέψουν για να βοηθήσουν, όπως επίσης να μαζευτούν και τα υλικά που θα δωριζόντουσαν στο σχολείο και στο αγροτικό ιατρείο. Οι ενέργειες της +πλευσης βασίζονται αποκλειστικά σε χορηγίες ιδιωτών. Όπως χαρακτηριστικά μας ανέφεραν, σπαταλούν αντίστοιχο, ίσως και περισσότερο, χρόνο απ' όσον εργάζονται ώστε να καταφέρουν να συγκεντρώσουν τα χρήματα και τα υλικά. «Από τη μία είναι ανοιχτό το email της δουλειάς και από την άλλη της +πλευσης», είναι η φράση που αποτυπώνει την προσπάθεια τους.
Εκτός από την ιατρική φροντίδα και τον υλικό εξοπλισμό, η +πλευση οργανώνει και εκπαιδευτικές ημερίδες για παιδιά και μεγάλους. Εδώ η παιδοψυχλόγος Νάγια Σταμπουλή σ' εκδήλωση για τα παιδιά του Αη Στράτη με θέμα το ανθρώπινο σώμα.
Οι επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία μας. Η Μαρίνα Δεμή παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο σεμινάριο προσπαθώντας να εξηγήσει σε μικρούς και μεγάλους τι προκαλεί ο εθισμός στο κάπνισμα.
Ο Μορέλ όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει ποδοσφαιριστής. Ακόμα πάει στην πρώτη δημοτικού οπότε ήταν αρκετά ευχαριστημένος αφού με τη μπάλα που του χάρισαν οι εθελοντές της +πλευσης θα μπορεί να παίζει περισσότερο με τον πατέρα του. Και τα 27 παιδιά πήραν από ένα δώρο όπως και στο σχολείο δωρίστηκε γραφική ύλη, εκτυπωτές και laptop. Από τη +πλευση μας ενημέρωσαν ότι συχνά σε σχολεία των μικρών νησιών δεν έχουν ούτε κιμωλίες. «Αν δεν γίνεις ποδοσφαιριστής, τι θα γίνεις;», ρωτήσαμε τον Μορέλ. «Αγωνιστής», απάντησε η ατραξιόν του νησιού.
Οι ειδικότητες των ιατρών κολλημένες στη είσοδο του αγροτικού ιατρείου.
Ο πάτερ του νησιού αναρωτιόταν αν θα προλάβει να κάνει τις αιματολογικές εξετάσεις της Κυριακής μετά τη λειτουργία. Με την βοήθεια του Θεού τα πρόλαβε και τα δύο.
Η Μαρία Κακκαλή είναι 28 ετών και είναι η νεαρότερη δήμαρχος της χώρας. Ζει στον Αη Στράτη με το σύζυγο και τα δυο παιδιά της. Δέχτηκε με χαρά τα δώρα που έγιναν στο σχολείο όπως και τον απινιδωτή που δώρισε η +πλευση στο αγροτικό ιατρείο. Αντάμειψε τους εθελοντές με την φιλοξενία του νησιού αλλά και μ' ένα λεύκωμα με την ιστορία του Αη Στράτη.
Περιμένοντας την εξέταση τ' αστεία έδιναν και έπαιρναν. Έτσι φεύγει και το άγχος. Οι λόγοι των εξετάσεων είναι κυρίως προληπτικοί. Όπως μας ενημέρωσαν από την +πλευση οι κάτοικοι των νησιών που ζουν κοντά σε αστικά κέντρα συχνά βάζουν στο ημερολόγιο τους την επίσκεψη σε νοσοκομείο. Το μεγαλύτερο πρόβλημα εντοπίζεται στους ηλικιωμένους που δεν έχουν συγγενείς να τους «τρέξουν» στα νοσοκομεία. Το ελληνικό κράτος δεν έχει προβλέψει γι' αυτούς.
«Οι καρδιολόγοι στην Αμερική δεν κυκλοφορούν με στηθοσκόπιο αλλά με μεζούρα», σημειώνει ένας γιατρός. «Από το πάχος καταλαβαίνουν τα πάντα». Μαζί με τις εξετάσεις η +πλευση πραγματοποιεί και μια έρευνα για τις διατροφικές συνήθειες των νησιωτών. Ήδη παρατηρούνται φαινόμενα παχυσαρκίας στα παιδιά εξαιτίας της τάσης που υπάρχει να τρώνε σουβλάκι και πίτσα χειμώνα καλοκαίρι. Από τις συνεντεύξεις που ακούσαμε οι κάτοικοι (και οι γάτες που είναι εκατοντάδες στο νησί) τρώνε αρκετά όσπρια, κρέας και ψάρι. Η αλήθεια είναι πως σουβλατζίδικο δεν υπήρχε στο νησί.
Ο Αη Στράτης μένει συχνά αποκομμένος από τα υπόλοιπα νησιά εξαιτίας της κακοκαιρίας. Κατά καιρούς έχουν παρατηρηθεί ελλείψεις σε βασικά προϊόντα. Οι κάτοικοι του όμως δεν το βάζουν κάτω και συνεχίζουν να χαμογελούν όταν βλέπουν κάποιον καινούριο στα μέρη τους.
Ο Σάμι Γκαμάζ με καταγωγή από την Ιορδανία βρέθηκε στα 25 του να είναι ο ένας από τους δύο αγροτικούς ιατρούς στον Αη Στράτη. Ισχυρίστηκε ότι μπορεί να κουλαντρίσει τους ασθενείς. Περισσότερο από ότι το νησί. Το καλοκαίρι πέρασε εύκολα αλλά ο χειμώνας έχει τις δυσκολίες του. Το δράμα είναι όμως η άνοιξη όπου ο Άη Στράτης δέχεται επιδρομή από ακρίδες.
«Ναι, μερικές φορές βαριέμαι, αλλά τι να κάνεις;». Όταν δεν έχει ψάρεμα, κτηνοτροφία, κυνήγι, τις ώρες τους τις περνάνε στις ταβέρνες με τσίπουρο. Βέβαια για τα παιδιά κατά τη γνώμη μας μπορεί και να μοιάζει με παράδεισο αφού όλο το νησί είναι μια παιδική χαρά.
Ενώ την πρώτη μέρα οι επισκέψεις ήταν πιο χαλαρές στο ιατρείο, τη δεύτερη μέρα με τις αιματολογικές το ενδιαφέρον ήταν πολύ μεγαλύτερο. Όπως μεγάλη ήταν και η ευγνωμοσύνη των κατοίκων για τους γιατρούς και τους υπόλοιπους εθελοντές. Φανταζόμαστε πως το κάθε «σας ευχαριστούμε» είναι η καλύτερη ανταμοιβή για κάθε ένα μέλος της +πλευσης.
Ο ιδιοκτήτης του σνακ-μπαρ «Ροδοκάλι», Νικόλας Ξεμαντήλωτος. Ακούει συχνά ελληνική μουσική δυνατά και το χειμώνα με δυσκολία θα προλάβεις κάποια από τις τυρόπιτες που βγάζει. Ζεστός ελληνικός καφές και φέτες αλειμμένες με μέλι είναι πάντα εκεί.
Σε αυτόν τον λόφο ήταν χτισμένος ο Αη Στράτης πριν από το σεισμό του 1968. Είναι ευδιάκριτα ακόμα τα χαλάσματα από τα παλιά σπίτια.
To «απαραίτητο» κανόνι στην πλατεία με θέα στο λιμάνι. Το νησί πήρε το όνομά του καθώς ο Όσιος Ευστράτιος ο Θαυματουργός έζησε στο νησί τον 9ο αιώνα ως εξόριστος, γιατί ήταν αντίθετος προς την εικονομαχική πολιτική του βυζαντινού αυτοκράτορα Λέοντα του Αρμένιου. Το νησί αναφέρεται στο Νησολόγιο Isolario από τον Κριστόφορο Μπουοντελμόντι το 1420 ως Sanstrati.
Οι κολυμβητές του χειμώνα αφήνουν τις πατημασιές τους. Στον Αη Στράτη «επιτρέπεται» το καλοκαίρι το ελεύθερο κάμπινγκ σε κάποιες από τις παραλίες του νησιού.
Το Μουσείο Δημοκρατίας εγκαινιάστηκε το 2007 από τον Κώστα Καραμανλή. Το κτήριο κουβαλά μεγάλο ιστορικό φόρτο. Εκεί έγινε η πρώτη εγχείρηση καισαρικής στην Ελλάδα από εξόριστους ιατρούς. Εκεί βρήκαν φρικτό θάνατο πολιτικοί κρατούμενοι από υποχρεωτική ασιτία έγκλειστοι στο κτίριο του αναρρωτηρίου, του στρατοπέδου συγκέντρωσης των εξόριστων, το 1942. Θα βρείτε μέσα μια συρμάτινη αναπαράσταση της Γκουέρνικα από τα χέρια του Λεωνίδα Κύρκου και πολλά άλλα αντικείμενα και φωτογραφίες από τη ζωή των εξόριστων εκεί. Ενώ το Μουσείο μοιάζει μικρό στο μάτι, τα εκθέματα του όμως είναι τεράστιας σημασίας για τη σύγχρονη ελληνική ιστορία.
Τι κάνει η +πλευση
Κάποια από τα φουσκωτά σκάφη που δένουν στα λιμάνια των ακριτικών νησιών μια φορά το χρόνο φέρνουν μάλλον περισσότερη χαρά στους κατοίκους από ό,τι συνήθως. Τα μέλη της μη κυβερνητικής οργάνωσης +πλευση οργώνουν το πέλαγος με στόχο την υποστήριξη και βελτίωση της ποιότητας ζωής στα μικρά και αποκομμένα νησιά του Αιγαίου. Κάνοντας δωρεάν ιατρικές εξετάσεις, οργανώνοντας ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, παρέχοντας στα σχολεία εκπαιδευτικό εξοπλισμό, κατασκευάζοντας παιδικές χαρές και γήπεδα στις περιοχές που επισκέπτονται, παρέχουν σημαντικό έργο εκεί όπου η πολιτεία δε μερίμνησε επαρκώς. Το ταξίδι γίνεται την άνοιξη, διαρκεί δέκα μέρες και επισκέπτονται 8-9 νησιά. Όλον τον υπόλοιπο χρόνο επικοινωνούν με τους ανθρώπους στα νησιά, πληροφορούνται τις ανάγκες τους και αναζητούν μέσω ιδιωτικών χορηγιών να ικανοποιήσουν τα αιτήματα τους. Από κιμωλίες για το σχολείο μέχρι 5Χ5 γήπεδο ποδοσφαίρου.
Αναμνηστική φωτογραφία με όλους τους εθελοντές που συμμετείχαν στο ταξίδι στον Αη Στράτη.
