Σε μέρες πανδημίας και καραντίνας, διαβάζουμε (και γράφουμε) άρθρα για το πώς θα μετατρέψουμε το σπίτι μας σε γραφείο, τουλάχιστον όσοι από εμάς είδαμε τους χώρους εργασίας μας να κλειδώνουν. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που δεν μπορούν να απουσιάσουν. Πριν και πάνω απ' όλα γιατί τους χρειαζόμαστε: είμαστε εμείς που πάμε σε αυτούς, όσο κι αν βάσει των μέτρων και των εξαγγελιών προστασίας οφείλουμε να μειώσουμε τις άσκοπες εξόδους.
Παράλληλα, ζούμε τις ημέρες της διαδικτυακής λίστας: Λίστες με τις δουλειές που συνηθίζουμε να αναβάλλουμε, λίστες με συνταγές, με σειρές, ταινίες, λίστες για να αξιοποιήσουμε τον χρόνο μας μέσα στο σπίτι αλλά και λίστες όπως αυτή που συγκεντρώνουν όσα καταστήματα θα μείνουν ανοιχτά τις επόμενες ημέρες, λίστες που ανανεώνονται όσο τα μέτρα για την αποφυγή μετάδοσης του κορονοϊού εντείνονται.
Ωστόσο η Φ. έρχεται καθημερινά αντιμέτωπη με άλλου είδους λίστες, λίστες με ψώνια που ξεχειλίζουν τα καρότσια που περνούν από μπροστά της. Αν και η τηλεοπτική ιστορία έχει δείξει ότι τα ρεπορτάζ ρέπουν προς την υπερβολή, επιβεβαιώνει ότι οι εικόνες που βλέπουμε τις τελευταίες μέρες από τα σούπερ μάρκετ είναι ρεαλιστικές. «Είναι πραγματικές οι εικόνες που μεταδίδονται, ενώ, όσον αφορά τους εργαζόμενους επικρατεί μια σύγχυση με τις άδειες, μόνο μια συνάδελφος απουσιάζει σε εμάς γιατί η κόρη της έχει θέματα υγείας, οι υπόλοιποι θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε χωρίς να μπορούμε να πάρουμε ρεπό». Η Φ. εργάζεται ως ταμίας, πράγμα που σημαίνει ότι έρχεται σε επαφή με το μεγαλύτερο ποσοστό του κόσμου που μπαίνει στο σούπερ μάρκετ για να ψωνίσει. «Υπάρχει διαρκώς μια αναστάτωση, μόλις βήξει κάποιος κάνουν όλοι πίσω, μαλώνουν για τη σειρά τους, μαλώνουν για την απόσταση που πρέπει να κρατάνε ο ένας από τον άλλον, κάποιοι ψωνίζουν με γάντια και πολλοί απ΄όσους έρχονται με μάσκα την βγάζουν για να πάρουν αέρα. Μπορεί να μαλώνουν μεταξύ τους, αλλά δεν προσέχουν καθόλου στο ταμείο, μόνο αν βήξω εγώ θα απομακρυνθούν και είναι πρακτικά αδύνατο να φοράω μάσκα γιατί δεν με ακούνε, ειδικά οι μεγαλύτεροι σε ηλικία πελάτες».
Στοκάρουν εδώ και καιρό ό,τι μπορείς να φανταστείς, ό,τι θεωρεί ο καθένας ότι του είναι απαραίτητο και δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό, από απολυμαντικά μέχρι ποτά και κούτες με παστέλια, δεν υπάρχει κάτι που να μην αγοράζεται αυτήν την περίοδο Φ., ταμίας σε σούπερ μάρκετ
Ενώ την Κυριακή δεν εργάζεται, την προηγούμενη αναγκάστηκε να βρεθεί σε παραλαβή αφού την προηγούμενη μέρα τα ράφια είχαν αδειάσει. Αυτές τις μέρες χτυπάει λογαριασμούς για καρότσια γεμάτα με χαρτιά, απορρυπαντικά, χλωρίνη, οινόπνευμα και κάθε λογής καθαριστικά για το σπίτι, αλλά όχι μόνο... «Στοκάρουν εδώ και καιρό ό,τι μπορείς να φανταστείς, ό,τι θεωρεί ο καθένας ότι του είναι απαραίτητο και δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτό, από απολυμαντικά μέχρι ποτά και κούτες με παστέλια, δεν υπάρχει κάτι που να μην αγοράζεται αυτήν την περίοδο».
Παρότι όμως βλέπει κόσμο να ψωνίζει πανικόβλητος, εκείνη παραμείνει ψύχραιμη αφού έχει ξαναζήσει ανάλογες καταστάσεις. «Στο δημοψήφισμα επικρατούσε μεγαλύτερος πανικός, τότε υπήρξε μέρα που κλείσαμε τρεις ώρες αργότερα γιατί δεν μπορούσαμε να βγάλουμε τον κόσμο από το κατάστημα. Τώρα μου φαίνεται σαν ο κόσμος να είναι προετοιμασμένος, επειδή ίσως το έχει ξαναζήσει. Η τότε κατάσταση τους είχε έρθει απότομα». Η Φ. πιστεύει ότι η διεύρυνση του ωραρίου για τα σούπερ μάρκετ θα εξομαλύνει την κατάσταση. «Για εμάς δεν υπάρχει λύση προκειμένου να εργαστούμε λιγότερο ή να μείνουμε κάποιες μέρες στο σπίτι, αν το κατάστημα ήταν ανοιχτό λιγότερες ώρες τότε η κατάσταση θα χειροτέρευε. πιστεύω ότι μέρες σαν αυτές θα έπρεπε να λειτουργούμε 24 ώρες».
Μέσα σε ένα κατάστημα που όλοι ψωνίζουν σε ασυνήθιστες ποσότητες φαίνεται να λειτουργεί η Ψυχολογία των Μαζών. «Κι εγώ σκέφτηκα τι θα χρειαστώ, έχω προμηθευτεί αρκετό οινόπνευμα για να καθαρίζω τακτικά το ταμείο και πάνες για το μωρό, με τους ρυθμούς που βλέπω καθημερινά να φεύγουν πίστεψα ότι τη μέρα που θα τις χρειαστώ δεν θα βρω στο νούμερό του».
O Α. φρόντιζε να έχει πάντα αντισηπτικό και οινόπνευμα μέσα στο περίπτερό του, πλέον εργάζεται και με γάντια ενώ τοποθέτησε και πλέξιγκλας στο άνοιγμα από το οποίο εξυπηρετεί. Η δουλειά του απαιτεί ταχύτητα, χαρτονομίσματα και κέρματα δεκάδων ή κι εκατοντάδων ανθρώπων περνάνε καθημερινά από τα χέρια του, άλλωστε τα περισσότερα περίπτερα δε διαθέτουν συσκευή POS. «Έχει πέσει πάρα πολύ η δουλειά, το βράδυ κλείνουμε νωρίτερα. Σίγουρα είναι ένας χώρος στον οποίο ρισκάρεις την υγεία σου αλλά, σε σύγκριση με μένα, οι εργαζόμενοι στα σούπερ μάρκετ εκτίθενται πολύ περισσότερο, τα ταμεία τους έχουν συνεχή ροή, κυκλοφορούν τόσο κοντά τους τόσα πολλά άτομα ταυτόχρονα μέσα σε κλειστό χώρο». Εκτός όμως από τις εφημερίδες, τα περιοδικά και τα τσιγάρα, τα περίπτερα αυτές τις μέρες αντικαθιστούν και τα μεγαλύτερα καταστήματα για κάποιους. «Πολλοί προτιμούν να αγοράζουν από εδώ τα σνακ και όσα μπορούν να βρουν στο ψυγείο αντί να εκτεθούν στον συνωστισμό ενός σούπερ μάρκετ».
Ήρθαν αρκετοί γονείς και αγόρασαν βιβλία “καλοκαιρινά” για τα παιδιά τους, με γρίφους, λίγα μαθηματικά και γραμματικές ασκήσεις με τη μορφή παιχνιδιού, δεν έχουμε πουλήσει ποτέ τέτοια πράγματα εκτός της θερινής περιόδου - Κ., βιβλιοπώλης
Ο Δ. κάνει delivery στην πόρτα του σπιτιού μας, κυριολεκτικά πλέον, αφήνοντας εκεί την παραγγελία ώστε να την παραλάβουμε μόνοι μας χωρίς να μας την δώσει χέρι με χέρι. Πολλά καταστήματα και υπηρεσίες διανομής προϊόντων έχουν δημιουργήσει αυτές τις μέρες την υπηρεσία ανέπαφης παράδοσης. Όσοι παραγγέλνουν ακόμα γνωρίζουν πως έχουν κι αυτή την επιλογή; «Η δουλειά έχει μειωθεί, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο ήταν λες και ήμασταν στον Δεκαπενταύγουστο. Οι περισσότεροι απ’ όσους παραγγέλνουν αυτές τις μέρες δεν δείχνουν ακριβώς ενημερωμένοι για την παράδοση χωρίς επαφή. Οι περισσότεροι το ζητάνε τελικά από μόνοι τους επειδή και οι ίδιοι φοβούνται, μισανοίγουν την πόρτα τους και λένε “άστα εκεί στο πάτωμα και θα τα πάρω”. Αν είχα τη δυνατότητα, θα σταματούσα να εργάζομαι για έναν μήνα. Σίγουρα με έχει επηρεάσει η κατάσταση και δεν νιώθω άνετα όταν ανοίγω μια πόρτα πολυκατοικίας, κι ανοίγω δεκάδες κάθε μέρα, όπως κι άλλα τόσα ασανσέρ. Προσπαθώ να παραμείνω ψύχραιμος, καθαρίζω τα χέρια μου με αντισηπτικό πριν και μετά από κάθε παραγγελία και παράδοση, ό,τι είναι να γίνει θα γίνει».
Οι παραπάνω εργασίες είναι ακόμα «ορατές», στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας. Γνωρίζουμε όλοι ότι τα σούπερ μάρκετ και τα περίπτερα παραμένοτν ανοιχτά, ότι υπηρεσίες delivery πάσης φύσεως εξυπηρετούν ακόμα. Το κλείσιμο κάθε δομής όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων στη χώρα ήταν ένα από τα πρώτα μέτρα της κυβέρνησης, ωστόσο κάποιοι εξακολουθούν να πηγαίνουν σε αυτά ως προσωπικό ασφαλείας όπως η Ε. που εργάζεται σε δημόσιο παιδικό σταθμό. «Εργαζόμαστε κανονικά εκτός από τα άτομα που δικαιούνται άδεια ειδικού σκοπού κι αυτά είναι μητέρες με παιδιά κάτω των 15 ετών. Άδεια έχουν πάρει και κάποια άτομα τα οποία έχουν σοβαρά θέματα υγείας. Το κλίμα είναι γενικά τεταμένο, αρχικά μας είχαν πει ότι θα κλείσουμε εντελώς. Από την στιγμή που τα παιδιά δεν έρχονται πλέον στον σταθμό, κάθε μέρα μας αναθέτουν πράγματα να κάνουμε, έχουμε αναλάβει για παράδειγμα την καθαριότητα, πράγμα που δεν ξέρω καν αν είναι στην αρμοδιότητά μας, ενώ παράλληλα θα τρέχουμε κι ένα πρόγραμμα για εξ αποστάσεως εκπαίδευση στέλνοντας υλικό για να απασχολούνται τα παιδιά».
Δεν δείχνουν ακριβώς ενημερωμένοι για την παράδοση χωρίς επαφή. Οι περισσότεροι το ζητάνε τελικά από μόνοι τους, μισανοίγουν την πόρτα και λένε “άστα εκεί στο πάτωμα και θα τα πάρω”. Αν είχα τη δυνατότητα, θα σταματούσα να εργάζομαι για έναν μήνα Δ., ντελιβεράς
Όπως πολλοί συνάδελφοί της έτσι και η Ε. φτάνει μέχρι τη δουλειά της αποκλειστικά με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. «Τώρα, επειδή φοβάμαι, θα πηγαίνω με μία συνάδελφο, με το αυτοκίνητό της. Όμως δεν έχουν όλοι αυτή τη δυνατότητα, ενώ όλοι συναναστρεφόμαστε με ευπαθείς ομάδες. Με τους γονείς μας, ας πούμε. Η μητέρα μου είναι 66 χρονών, έχει θέμα με την καρδιά της, είναι και καπνίστρια. Πιστεύω ότι τα μέτρα λήφθηκαν για να είμαστε όντως πιο προστατευμένοι, αν όμως εγώ και πόσοι ακόμα αναγκαζόμαστε να μετακινούμαστε καθημερινά, τότε για μας δεν έχουν καμία απολύτως αξία. Ακόμα και στα σούπερ μάρκετ και στα φαρμακεία θεωρώ ότι πρέπει να αλλάξει το καθεστώς. Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν οικογένειες; Πώς τους εκθέτουμε καθημερινά σε τέτοιο κίνδυνο; Μου αρέσει η δουλειά μου και προς το παρόν, όσο είμαι υγιής, μου στοιχίζει η αλλαγή στην καθημερινότητά μου. Αλλά σε αυτές τις συνθήκες πραγματικά θα μπορούσα να κάνω όλη τη δουλειά από το σπίτι μου κι όχι από τον παιδικό σταθμό μαζί με άλλα δεκαπέντε άτομα».
Μαζί με τις δομές εκπαίδευσης, τη λειτουργία τους σταμάτησαν οι ανοιχτοί και κλειστοί δημοτικοί χώροι άθλησης ωστόσο ο Φ. πρέπει να είναι σε έναν από αυτούς, αφού κι εκείνος εργάζεται αυτές τις μέρες ως προσωπικό ασφαλείας. «Οι επιλογές που έδωσαν σε όσους έχουμε σύμβαση ωρομίσθιας αμοιβής ήταν δύο: Ή να προσφέρουμε υπηρεσίες φύλαξης ή να βγούμε σε άδεια ειδικού σκοπού. Την Κυριακή είδα όσους θα έρχονταν να αθληθούν έτσι κι αλλιώς (αν δεν είχαμε κλείσει) να έχουν μαζευτεί απ’ έξω και να τρέχουν γύρω από τον κλειστό χώρο, κάποιοι μάλιστα σε γκρουπάκια. Εγώ αυτές τις μέρες θα κάνω μια βόλτα στην περίμετρο, να ελέγξω το πάρκινγκ, μια παιδική χαρά που συνορεύει με το κτίριο, θα ελέγξω για ζημιές και φθορές, θα είμαι εκεί για να μην μπει κάποιος στην πισίνα τη νύχτα, κάτι που γίνεται έτσι κι αλλιώς το καλοκαίρι, κόσμος πηδάει τον φράχτη για να κάνει μπάνιο. Συνάδελφοι που εργάζονται σε μικρότερα κι εντελώς κλειστά δημοτικά γυμναστήρια βιώνουν αυτή την περίοδο μεγάλο άγχος για το πώς, αν και πόσο θα πληρωθούν».
Στον εργασιακό χώρο της Ν. (που εργάζεται ως γραφίστα) τα μέτρα που πήρε αρχικά η εταιρεία ήταν να μισθώσει ένα βαν -προκειμένου να μην χρησιμοποιούν οι εργαζόμενοι τα μέσα μαζικής μεταφοράς- και να απαγορεύσει την κυκλοφορία των υπαλλήλων στους ορόφους της. Σταδιακά, κάποιοι άρχισαν να δουλεύουν από το σπίτι, όσοι έχουν παιδιά και συγκατοικούν με ευπαθείς ομάδες. Παρόλ' αυτά, πολλοί είναι εκείνοι που σε μια εταιρεία 300 ατόμων εργάζονται ακόμα από το γραφείο. «Δουλεύουμε σε δίκτυο και οι μεταφορές των αρχείων είναι σχεδόν αδύνατο να συμβούν χωρίς μεγάλες καθυστερήσεις και λάθη, ο τεχνικός δικτύου είναι ένας και ήδη δυσκολεύεται να διαχειριστεί τη δουλειά όσων εργάζονται από το σπίτι. Με το βαν μετακινούμαστε καθημερινά περίπου 7 άτομα, ενώ δύο συνάδελφοι που είχαν αυτοκίνητο σχεδόν υποχρεώθηκαν να το πάρουν και να μεταφέρουν κι άλλους συναδέλφους που τους είπαν “σας βάζουμε τις βενζίνες”. Λίγες μέρες μετά τους ρώτησαν “δεν πιστεύουμε να κάνετε βόλτες εκτός δουλειάς;”. Σε μια άλλη συνάδελφο που ζήτησε να εργαστεί από το σπίτι, γιατί η μητέρα της ανήκει σε ευπαθή ομάδα, ζήτησαν χαρτί γιατρού. Ακόμα κι αν έχουμε αραιώσει στους χώρους εξακολουθούμε να ανησυχούμε, παρακολουθούμε συνέχεια τις εξελίξεις και πλένουμε συχνά τα χέρια μας με αντισηπτικό. Μέσα σε όλη αυτή την κατάσταση κατανοώ τη δυσκολία του να διαχειρίζεται ένας μόνο άνθρωπος ένα δίκτυο που χρησιμοποιούμε εκατοντάδες. Αλλά στην πραγματικότητα, η εταιρεία δεν θέλει να χάσει την ταχύτητα παραγωγής της. Γι’ αυτό κάποιοι πηγαίνουμε καθημερινά ακόμα στο γραφείο».
Κάποιοι που είχαν αυτοκίνητο σχεδόν υποχρεώθηκαν να το πάρουν και να μεταφέρουν κι άλλους συναδέλφους που τους είπαν “σας βάζουμε τις βενζίνες”. Λίγες μέρες μετά τους ρώτησαν από την εργοδοσία “δεν πιστεύουμε να κάνετε βόλτες εκτός δουλειάς;” - Ν., γραφίστα
Μία από τις κατηγορίες καταστημάτων που δεν θα λειτουργούν από σήμερα είναι τα βιβλιοπωλεία. Αυτές τις μέρες που η αγορά ως ντόμινο βάζει το ένα λουκέτο μετά το άλλο, το βιβλιοπωλείο του Κ. παρέμενε ανοιχτό. «Μέχρι και την Παρασκευή είχαμε φυσιολογική κίνηση, δεν υπήρξε καμία αλλαγή. Το Σάββατο ήταν αισθητή η διαφορά ενώ σήμερα (σ.σ. τη Δευτέρα δηλαδή, όταν έγινε η συνέντευξη, πριν ακόμα ανακοινωθεί ότι θα παραμείνουν κλειστά και στα καταστήματα λιανικής πώλησης) είχε περισσότερο κόσμο απ΄όσο θα περιμέναμε».
Tην Παρασκευή 8 Μαρτίου, η Ιταλική Ένωση Εκδοτών ανακοίνωσε 25% πτώση 25% στις πωλήσεις βιβλίων λόγω του κορονοϊού που έφτασε στο 50% στις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο. Η πτώση αφορά την περίοδο πριν την απόφαση της ιταλικής κυβέρνησης να τεθεί το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας σε καραντίνα. Στην Ελλάδα δεν έχουν μέχρι στιγμής κάποια ανάλογα στοιχεία. «Προσωπικά δεν έχω δει ούτε πτώση ούτε αύξηση στην πώληση των βιβλίων, αγόρασε ο κόσμος, αλλά όπως θα έκανε πάντα. Υπάρχει κάτι άλλο που μου έκανε εντύπωση. Ήρθαν αρκετοί γονείς και αγόρασαν βιβλία “καλοκαιρινά” για τα παιδιά τους, με γρίφους, λίγα μαθηματικά και γραμματικές ασκήσεις με τη μορφή παιχνιδιού, δεν έχουμε πουλήσει ποτέ τέτοια πράγματα εκτός της θερινής περιόδου. Επίσης, αρκετοί προετοιμάστηκαν για την παραμονή τους στο σπίτι αγοράζοντας πράγματα που αφορούν τις χειροτεχνίες και τα εικαστικά. Φαίνεται πως είναι μια ευκαιρία να ασχοληθούμε με κάτι το δημιουργικό, μακάρι να βγει κάτι καλό από όλη αυτή την κατάσταση».
Ο Κ. είχε άγχος μήπως κολλήσει και μεταδώσει τον ιό στο σπίτι ή στον περίγυρό του. Χρησιμοποιούσε αντισηπτικά, τη Δευτέρα φόρεσε και γάντια στο βιβλιοπωλείο κι ήλπιζε «ότι δεν θα γίνει η στραβή», μέχρι που ήρθε η οδηγία ότι κι εκείνος θα κατεβάσει τα ρολά του.
Τα μέτρα προστασίας του τα αγόρασε προφανώς από φαρμακείο, όπως όλοι αυτές τις μέρες, εκεί που εργάζεται δηλαδή η Π., η οποία, όπως και οι υπάλληλοι των σούπερ μάρκετ, θα παραμείνει στο πόστο της. «Από την πρώτη ανακοίνωση υπάρξης κρουσμάτων στη χώρα, ο κόσμος άρχισε να προμηθεύεται μάσκες και αντισηπτικά, παυσίπονα αλλά και τα φάρμακα του μήνα σε μεγαλύτερες από τις συνηθισμένες ποσότητες. Πριν ακόμα έχουμε κρούσματα, μας επισκέφθηκαν άνθρωποι από την Κίνα που αγόραζαν αντισηπτικά και μάσκες σε πολύ μεγάλες ποσότητες, τότε δεν φανταζόμασταν τι θα συμβεί και ότι θα έχουμε ελλείψεις».
Υπάρχει στην ατμόσφαιρα μια ένταση. Κι έπειτα ο κόσμος θα τσακωθεί μέσα κι έξω από το φαρμακείο, κυρίως για το αν ο ένας κρατάει την απαραίτητη απόσταση από τον άλλον
Π., υπάλληλος σε φαρμακείο
Το φαρμακείο στο οποίο απασχολείται καθημερινά εκτείνεται σε 100 τετραγωνικά μέτρα και επιτρέπει μόνο σε δύο πελάτες κάθε φορά να βρίσκονται ταυτόχρονα μέσα. «Ευτυχώς οι μεγάλοι σε ηλικία άνθρωποι δεν έρχονται, αγοράζουν τα παιδιά τους όσα χρειάζονται. Το αρνητικό στη δουλειά μας αυτές τις μέρες είναι ότι έρχονται όλοι αγχωμένοι. Δεχόμαστε όλη τους την αγωνία και την πίεση, αυτό είναι το πιο δύσκολο για εμάς αυτές τις μέρες. Καλούμαστε να απολογηθούμε καθημερινά για το πόσο έχουν ακριβύνει οι μάσκες και τα αντισηπτικά, αλλά πραγματικά, αυτό δεν είναι θέμα δικό μας, διατηρούμε το νόμιμο κέρδος από την στιγμή που εχουν εκτοξευθεί οι τιμές από τους προμηθευτές. Και είναι πολύ ψυχοφθόρο να έχεις καταβάλει προσπάθεια, να έχεις κουραστεί για να βρεις κάτι και να εισπράττεις μόνο παράπονα».
Η Π. πιστεύει ότι το γεγονός πως νιώθει πιεσμένη αυτές τις μέρες, φαίνεται. «Υπάρχει στην ατμόσφαιρα μια ένταση. Κι έπειτα ο κόσμος θα τσακωθεί μέσα κι έξω από το φαρμακείο, κυρίως για το αν ο ένας κρατάει την απαραίτητη απόσταση από τον άλλον, χθες μια γυναίκα κατέβηκε από το αυτοκίνητο για να κάνει παρατήρηση σε μια άλλη ότι πρέπει να στέκεται έξω από το φαρμακείο. Ίσως η επέκταση του ωραρίου στα φαρμακεία να ήταν χρήσιμη, αρκεί να μην αντιμετωπιστεί από τον κόσμο σαν άσκοπη βόλτα».
