Κομβική εξέλιξη για το περιβαλλοντικό κίνημα στην Ελλάδα και ταυτόχρονα θεσμική δικαίωση για τους προσφεύγοντες συνιστά η απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να κάνει δεκτή στο σύνολό της την ογκώδη αναφορά που είχαν καταθέσει 213 περιβαλλοντικά σωματεία, συλλογικότητες και ενεργοί πολίτες από κάθε γωνιά της χώρας κατά του κυβερνητικού προγράμματος προστασίας δασών Antinero.
Η απόφαση, που κοινοποιήθηκε στις 4 Νοεμβρίου στην πληρεξούσια δικηγόρο των προσφευγόντων Σοφία Παυλάκη από τον πρόεδρο της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Bogdan Rzońca, επιβεβαιώνει ότι η αναφορά έγινε δεκτή στο σύνολό της – γεγονός που ανοίγει πλέον τον δρόμο για διερεύνηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο όλων των καταγγελλόμενων παραβιάσεων.
Μάλιστα, η υπόθεση έχει ήδη ενταχθεί στην ημερήσια διάταξη επικείμενης συνεδρίασης της Επιτροπής Αναφορών, χαρακτηριζόμενη ως «κατεπείγουσα».
Αυτεπάγγελτη παραπομπή στην Κομισιόν
Σύμφωνα με την επίσημη απάντηση του προέδρου της Επιτροπής Αναφορών, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρέπεμψε αυτεπάγγελτα την υπόθεση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία καλείται να διεξαγάγει προκαταρκτική έρευνα για τις καταγγελλόμενες παραβιάσεις.
Παράλληλα, η υπόθεση διαβιβάστηκε στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, Κλίματος και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI) του Ευρωκοινοβουλίου για τις δικές της ενέργειες.
Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί την έναρξη μιας θεσμικής διαδικασίας ελέγχου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η οποία θα μπορούσε να έχει σημαντικές επιπτώσεις για την Ελλάδα σε επίπεδο κυρώσεων.
Τι καταγγέλλεται
Η ογκώδης αναφορά 206 σελίδων κατά του Antinero που κατατέθηκε τον περασμένο Μάιο στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (και τον Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο), συνοδεύτηκε από δύο συμπληρωματικές αναφορές σχετικές «με βαρύτατες παραβιάσεις της ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε οικοτόπους και δάση και για διοικητικές αυθαιρεσίες που συντελέστηκαν στο πλαίσιο του Antinero το καλοκαίρι του 2025», όπως επισημαίνουν σε ανακοίνωσή τους οι προσφεύγοντες.
Υπενθυμίζεται ότι το Antinero εφαρμόζεται από το 2022 από την ελληνική κυβέρνηση ως το βασικό πρόγραμμα θωράκισης των δασών από τις πυρκαγιές και χρηματοδοτείται από ευρωπαϊκά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Ωστόσο, η αναφορά καταγγέλλει ότι το πρόγραμμα (που στηρίζεται κυρίως σε καθαρισμούς δασών) προκαλεί οικολογική βλάβη και καταστροφή, κάνοντας λόγο μεταξύ άλλων για:
- Παραβίαση της οδηγίας 2001/42 για τα Προγράμματα
- Παραβίαση της οδηγίας 93/43 για τους οικοτόπους
- Μη νόμιμης εξαίρεσης των έργων του προγράμματος από τη νομοθεσία περιβαλλοντικής αδειοδότησης
- Παράνομες κατατμήσεις έργων
Όλες οι καταγγελλόμενες παραβιάσεις τεκμηριώνονται, σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, «με κατάλληλα νομικά επιχειρήματα, έγγραφα και αδιάσειστα στοιχεία, από ένα πλούσιο αποδεικτικό υλικό που θέσαμε υπόψιν των αρμοδίων ευρωπαϊκών αρχών από την εφαρμογή του προγράμματος σε δάση και οικοτόπους της χώρας».
Πέραν των περιβαλλοντικών ζητημάτων, η αναφορά θέτει στο μικροσκόπιο των ευρωπαϊκών θεσμών και ζητήματα διαφάνειας, νομιμότητας και ποινικής ευθύνης: από φαινόμενα μεροληψίας και κακοδιαχείρισης κοινοτικών πόρων μέσω συμβάσεων με αντικείμενο άσχετο με την προστασία των δασών έως παραβιάσεις της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων και ανταγωνισμού και ενδεχόμενες ποινικές ευθύνες των εμπλεκόμενων οργάνων.
Το Antinero γίνεται ευρωπαϊκό ζήτημα
Η Επιτροπή Αναφορών έκρινε ότι η υπόθεση είναι παραδεκτή, καθώς το θέμα που θίγεται με αυτή εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ό,τι αφορά στην εφαρμογή της νομοθεσίας της για το περιβάλλον και τις δημόσιες συμβάσεις από τα κράτη-μέλη, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση των προσφευγόντων. Με αυτόν τον τρόπο, το Ευρωκοινοβούλιο αναγνωρίζει ότι τα ζητήματα που τίθενται στην αναφορά δεν αποτελούν εσωτερική ελληνική υπόθεση, αλλά ευρωπαϊκό θέμα εφαρμογής του κοινοτικού δικαίου.
Η αποδοχή της αναφοράς θεωρείται μεγάλη θεσμική νίκη για τους πολίτες και τις περιβαλλοντικές οργανώσεις που αντιτάχθηκαν στο πρόγραμμα Antinero, το οποίο χαρακτηρίζουν ως «πρόγραμμα της καταστροφής» για τα ελληνικά δάση και τους οικοτόπους.
«Συνεχίζουμε δυναμικά μέχρι να δικαιωθούν οι αγώνες μας, στους οποίους έχουμε πλέον με το μέρος μας την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση με τα θεσμικά της όργανα», αναφέρουν στην ανακοίνωσή τους οι προσφεύγοντες, εκφράζοντας ευγνωμοσύνη προς όλους τους υποστηρικτές της προσπάθειας.
Έναν ολόκληρο χρόνο μετά την πρώτη δημόσια καταγγελία για το Antinero -με τη δημοσίευση του «Φακέλου Antinero» από την Popaganda (εδώ, εδώ, κι εδώ) και την πραγματοποίηση της σχετικής Ημερίδας από το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητας- η υπόθεση παίρνει πλέον και θεσμικά ευρωπαϊκές διαστάσεις. Εάν η ευρωπαϊκή έρευνα επιβεβαιώσει αυτό που αναδεικνύεται μέσα από την αναφορά -ότι δηλαδή το Antinero εκταμιεύει ευρωπαϊκά κονδύλια επικαλούμενο την περιβαλλοντική προστασία ενώ οδηγεί τη χώρα σε οικολογική υποβάθμιση- η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί αντιμέτωπη με σοβαρές κυρώσεις.
Την εποχή της κλιματικής κρίσης, είναι τουλάχιστον οξύμωρο στη χώρα μας να χρειάζεται η επίμονη προσπάθεια της κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να «ξυπνήσει» ένας μηχανισμός ελέγχου και να εξετάσει αν πρέπει να σώσει τα ελληνικά δάση από το χρηματοδοτούμενο βασικό κυβερνητικό πρόγραμμα το οποίο υποτίθεται ότι τα προστατεύει.
ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ ΤΩΝ 213 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΩΝ:
Δεκτή στο σύνολό της έγινε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η αναφορά 213 περιβαλλοντικών σωματείων, συλλογικοτήτων και πολιτών κατά του Προγράμματος Antinero
Με ιδιαίτερη τιμή και πλήρη δικαίωση 213 περιβαλλοντικά σωματεία, συλλογικότητες και ενεργοί πολίτες από κάθε γωνιά της χώρας ενημερώνουμε ότι σύμφωνα με σημερινή απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κ. Bogdan Rzońca, η οποία κοινοποιήθηκε αρμοδίως στην πληρεξουσία δικηγόρο μας Σοφία Παυλάκη, έγινε στο σύνολό της αποδεκτή η αναλυτική αναφορά μας για το πρόγραμμα Antinero, την οποία καταθέσαμε τον περασμένο Μάιο ενώπιον της Επιτροπής Αναφορών, συνοδευόμενη από δύο συμπληρωματικές αναφορές σχετικές με βαρύτατες παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας σε οικοτόπους και δάση και για διοικητικές αυθαιρεσίες που συντελέστηκαν στο πλαίσιο του Antinero το καλοκαίρι του 2025.
Όπως επισημαίνεται στην Απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής, η αναλυτική
αναφορά μας εξετάστηκε και έγινε πλήρως αποδεκτή για το σύνολο των καταγγελλομένων παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας που αναφέρονται αναλυτικά σε αυτήν (κυρίως της οδηγίας 2001/42 για τα Προγράμματα, της οδηγίας 93/43 για τους οικοτόπους, της μη νόμιμης εξαίρεσης των έργων του προγράμματος από τη νομοθεσία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, τις παράνομες κατατμήσεις έργων κ.ά.), οι οποίες είναι τεκμηριωμένες με κατάλληλα νομικά επιχειρήματα, έγγραφα και αδιάσειστα στοιχεία από ένα πλούσιο αποδεικτικό υλικό που θέσαμε υπόψιν των αρμοδίων ευρωπαϊκών αρχών από την εφαρμογή του προγράμματος σε δάση και οικοτόπους της χώρας. Όπως επίσης αναφέρεται, η υπόθεση κρίθηκε παραδεκτή δεδομένου ότι το θέμα που θίγεται με αυτήν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την εφαρμογή της νομοθεσίας της για το περιβάλλον και τις δημόσιες συμβάσεις από τα κράτη μέλη.
Σύμφωνα περαιτέρω με την Απάντηση του Προέδρου της Επιτροπής, η υπόθεση ήδη παραπέμφθηκε αυτεπάγγελτα από το Ευρωκοινοβούλιο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία καλείται να διεξαγάγει προκαταρκτική έρευνα επί του θέματος, αλλά και προς την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Κλίματος και Ασφάλειας των Τροφίμων (ENVI) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τις δέουσες δικές της ενέργειες που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά της, ενώ ήδη η υπόθεση έχει ενταχθεί στην ημερησία διάταξη επικείμενης συνεδρίασης της Επιτροπής Αναφορών του ευρωκοινοβουλίου ως «κατεπείγουσα».
Στην απάντηση μνημονεύεται και η Κοινοβουλευτική ερώτηση υπό στοιχ. E-002676/27.11.2024 που είχε κατατεθεί για το πρόγραμμα.
Ευχαριστώντας όλους όσους στήριξαν με κάθε τρόπο και εξακολουθούν να στηρίζουν την προσπάθεια αυτή, συνεχίζουμε δυναμικά μέχρι να δικαιωθούν οι αγώνες μας, στους οποίους έχουμε πλέον με το μέρος μας και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση με τα θεσμικά της όργανα, που δέχτηκε όλους τους ισχυρισμούς μας για τη συστηματική παραβίαση της νομοθεσίας της από την εφαρμογή «του προγράμματος της καταστροφής» των ελληνικών δασών και οικοτόπων.
Αθήνα, 4/11/2025
Για τους προσφεύγοντες
Η Πληρεξουσία Δικηγόρος
Σοφία Παυλάκη
