Μετά από το μοιραίο ατύχημα, μετά από τα άγρια επεισόδια που το συνόδευσαν (ακόμα τα ίχνη απ’ το πυρπολημένο όχημα, παρ’ όλες τις βροχές, είναι ορατά στο χωμάτινο άνοιγμα της λεωφόρου) η ζωή στη δομή Φέσσα έχει μπει σε μια ρουτίνα. Τρίβεις τα μάτια σου φτάνοντας σε αυτή. Παιδάκια παίζουν στην αυλή, ευτυχισμένα με το τίποτα, σέρνοντας ένα παιδικό καροτσάκι. Όποιος μουσαφίρης εμφανίζεται, τρέχουν να τον αγκαλιάσουν. ‘Ανδρες παρακολουθούν ατάραχοι καπνίζοντας, βλέποντας ταινίες ή βιντεοκλίπ στο youtube με το κινητό τους και γυναίκες πλένουν σε κουβάδες τα –παντού απλωμένα- ρούχα τους για ώρες. Λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, την ίδια ώρα, στον οικισμό του Ωραιοκάστρου, που δηλώνει σε κάθε τετράγωνο (ταράτσες, μπαλκόνια, εισόδους κτηρίων, καφετέριες, διασταυρώσεις), ότι κατοικείται από Ελληνες χάρη στις γαλανόλευκες σημαίες να ανεμίζουν, οι ντόπιες κάνουν μανικιούρ. Η ζωή κυλάει ήρεμα και στις δυο πλευρές του Ωραιοκάστρου.
Το μπακαλικο.
Η έκπληξη είναι άλλη ωστόσο. Είναι η μικρή αγορά που λειτουργεί ρολόι στο τακτοποημένο camp (ευνοημένo συγκριτικά με άλλες δομές όπως των Διαβατών), ελάχιστα χιλιόμετρα ψηλότερα στον ίδιο δρόμο. Εκεί οι σκηνές είναι στο έλεος των ουρανών, παρόλο που υπάρχει μεγάλη κινητικότητα και ζωντάνια κι εδώ. Αγόρια και μεγαλύτεροι άνδρες παίζουν μπάλα στο γήπεδο, ενώ ένας γερανός συστοιχίζει κοντέινερ για άγνωστη χρήση –μάλλον αποθήκες ή κατοικίες, η συγκεκριμένη δομή είναι μεγάλη προτεραιότητα για το υπουργείο λόγω των των προβλήμάτων και ελλείψεών της (πατώματα, θερμαντικά σώματα, πλαστικά κάλυπτρα σκηνών, κουβέρτες, ρουχισμός κ.ο.κ.).
Τι περιλαμβάνει όμως αυτή η μικρή αγορά; Το μικρό μπακάλικο με τα συσκευασμένα τρόφιμα, τους χυμούς, τα απορρυπαντικά και τα σαμπουάν, το μανάβικο (δυο τρία δηλαδή καφάσια, με ελάχιστα φρούτα και λαχανικά), το περίπτερο (μια τάβλα στην πραγματικότητα) για τα τσιγάρα και τον καπνό, το καφενείο με το βραστήρα για τσάι ή Nescafe, με έναν μονίμως χαμογελαστό στρουμπουλό κουκουλοφόρο καφετζή, που κρατά καραούλι στην είσοδο της ανενεργής βιομηχανικής μονάδας. Σε μια από τις βόλτες στο χώρο ανακαλύπτω ότι υπάρχει ακόμα και φαστφουντάδικο, που ψήνει όλη μέρα, σε μια εξωτερική καβάτζα, φαλάφελ. Αυτό που δεν συνέπεσε να δω είναι το φορητό κουρείο.
Mερικές σκηνές δεν είναι κάτω από τον ανοικτό ουρανό στο Ωραιόκαστρο, αλλά δεν υπάρχει θέρμανση, ενώ ο καιρός έχει ψυχράνει.
Από τα οξύμωρα των ελληνικών προσφυγικών δομών είναι το ότι ενώ δεν υπάρχει ζεστό νερό, κάτι που κάνει τους πρόσφυγες να αγανακτούν και να εξεγείρονται, λειτουργεί μάθημα γιόγκα για τις γυναίκες! Δεν υπάρχει ακόμη, ούτε ως υπανιγμός, θέρμανση (ενώ στο φυλάκιο με τους δυο αστυνομικούς και τον στρατιωτικό, η σόμπα είναι ήδη αναμμένη!), ενώ ο χειμώνας αναμένεται και υπάρχουν βρέφη κι έγκυοι –μία λιποθύμησε ξαφνικά και διακομίστηκε στο νοσοκομείο. Οι Γιατροί του Κόσμου, με την ατέλειωτη «πελατεία», στις 5 το απόγευμα κατεβάζουν ρολά. Εικάζω ότι απλώς «δεν πρέπει» να συμβεί κάτι μετά από αυτή την ώρα.
Δυο μέρες στη δομή, με συζητήσεις, αστεία και τραταρίσματα, συναντάς όλων των ειδών τις ανθρώπινες κοψιές, συμπεριφορές και ψυχολογίες: θυμό ή καρτερία, ανυπομονησία ή διαλλακτικότητα. Το γραμμένο με σπρέι “UN we are tired of your empty promises” μαζί με το ανορθόγραφο “Fuck you Eorupe” συναντούν στους τοίχους τις ζωγραφισμένες καρδούλες των ερωτευμένων.
Διαμαρτυρίες στους τοίχους της δομής Ωραιοκάστρου για τις συνθήκες που επικρατούν
Ο έρωτας στα χρόνιας της χολέρας
Η μικροκοινωνία έχει αποκτήσει τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά ενός χωριού ή ενός μικρού οικισμού, παρόλο που οι πάντες θεωρούν την κατάσταση προσωρινή και είναι υπ’ατμόν. Είναι 1300 άτομα, αλλά ξέρουν πάνω κάτω τι καπνό φουμάρει ο διπλανός τους. Υπάρχει ο σαλός του χωριού, που περιφέρεται με ένα σκυλί και με στολίζει με ακατάληπτα αραβικά όταν με συναντά, και παίζει το ρόλο του περίγελου της δομής. Υπάρχουν οι εμφανώς πιο καλοβαλμένοι που κρατάνε αποστάσεις και επιλέξαν να μένουν εκτός του κτηρίου με τη σκηνή τους εκτεθειμένη στα καιρικά φαινόμενα. Υπάρχουν οι καπάτσοι έμποροι που έχουν λίγα λεφτά και πετάγονται μέχρι τα σούπερ μάρκετ να αγοράσουν τα προϊόντα που κατόπιν θα πουλήσουν με ελαφρώς πιο τσιμπημένη τιμή. Την ανθρωπογεωγραφία του camp συμπληρώνουν (ή ίσως καλύπτουν) οι μανάδες του camp, μια ισχυρή πλειονότητα στο σύνολο της δομής. Απ’ την πανέμορφη κουρδικής καταγωγής μάνα που, σαν τη μύγα μέσα στο γάλα, δεν βαρυγκομά, μέχρι την Παλαιστίνια της Συρίας που γκρινιάζει για τα πάντα.
O 63χρονος Γιασίν Αλσολιγιάρ, από το Deir er Zor της Συρίας, θα ήθελε να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη, αν βρει δουλειά, παρ΄όλο που η οικογένειά του είναι στη Γερμανία
O 63χρονος Γιασίν Αλσολιγιάρ, τον οποίο βρίσκω να καπνίζει κάτω από το εξωτερικό υπόστεγο της δομής θα ήθελε, αν έβρισκε δουλειά, να παραμείνει στη Θεσσαλονίκη, παρόλο που η σύζυγος και τα παιδιά του είναι στη Στουτγκάρδη κι έχει να τους δει ένα χρόνο. «Είναι πολύ ωραία πόλη, όπως είναι και η Κωνσταντινούπολη» μου λέει, πριν τα βάλει με την ελληνική κυβέρνηση που καθυστερεί να τους δώσει άσυλο. «Δεν φταίνε οι λαοί, φταίνε οι κυβερνήσεις», ξεκαθαρίζει λίγο πιο μετά. Στη συριακή πόλη Deir er Zor δούλευε σε φάρμα πριν ξεσπασει το κακό. «Η ζωή στο Ωραιόκαστρο; Τι με ρωτάτε; Ποια ζωή; Χωρίς μπάνιο, με κακό φαγητό, χωρίς ύπνο!».
Ο 17χρονος Παλαιστίνιος Μομέντ Αμπουλέλ είναι ένα από τα παιδιά που μοιάζουν κολλημένα στο κινητό τηλέφωνό τους, τη μοναδική τους διέξοδο στο camp. Όταν τον πλησιάζω μιλάει μέσω facetime με τον φίλο του στην Ολλανδία. Είναι η χώρα που θέλει κι αυτός να πάει, με πρώτη εναλλακτική τη Γερμανία. Δεν βλέπει την ώρα να την κοπανήσει. «Στην Ελλάδα δεν υπάρχει σπίτι, δεν υπάρχει δουλειά, δεν υπάρχουν λεφτά», διαπιστώνει. Μου δείχνει τα ρούχα του. «Είμαι με αυτά τα ρούχα τρεις μήνες. Τα πάντα είναι χάλια εδώ. Το φαγητό, το κρύο νερό», προσθέτει έχοντας ήδη ζήσει 5 φρικτούς μήνες στην Ειδομένη με την οικογένειά του. Δεν είναι όλοι οι ντόπιοι καλοί, αλλά οι χειρότεροι -υπογραμμίζει- είναι οι αστυνομικοί. Φερνει ως παράδειγμα το τροχαίο: «Τους ζητήσαμε να καλέσουν ασθενοφόρο και δεν έκαναν τίποτα, κωλυσιεργούσαν».
Ο 21χρονος Σύρος Αχμάντ Αλσάμκε, χωρίς μπουφάν, με σαγιονάρες, αφού του κλέψανε όλα του τα πράγματα στην Ειδομένη
Ο 21χρονος Αχμάντ Αλσάμκε περιμένει έξω από το ιατρείο των Γιατρών του Κόσμου για το πόδι του. Το πέλμα του έχει μια τεράστια ουλή –όλοι οι άνδρες στη δομή φοράνε σαγιονάρες, παρότι ο καιρός είναι βροχερός. «Πεινούσαμε και αποφάσισα να πάω στο σπίτι μας στη Δαμασκό, για να βρω τρόφιμα». Η πόρτα όμως δεν άνοιγε. «Προσπάθησα να μπω από το παράθυρο, αλλά έπεσα στο κενό». Πονάει και τώρα, αλλά διαρκώς χαμογελά. Πώς είναι η κατάσταση στο Ωραιόκαστρο; «Υπάρχει θυμός», επισημαίνει, επανερχόμενος στα γνωστά μοτίβα της έλλειψης ζεστού νερού και της γης της Επαγγελίας, με το όνομα Γερμανία, στην οποία κι αυτός ονειρεύεται να ζήσει. «Όλοι περιμένουμε πότε θα φύγουμε από εδώ. Έχω να δω τους γονείς μου τρία χρόνια». Βγαίνουμε έξω. Ο καιρός έχει ψυχράνει και τρέμει. Δεν έχει ζακέτα, μπουφάν; «Μου κλέψανε όλα μου τα πράγματα στην Ειδομένη». Ντρέπεται να φωτογραφηθεί. Ξεθαρρεύει όταν πλησιάζει ο κολλητός του, ο 20χρονος Γιασέρ Σαμούρ, επίσης από τη Δαμασκό, ο οποίος έχει όμως χάσει όλη την οικογένειά του. «Δεν με περιμένει κανείς πουθενά. Θα ήθελα να μείνω στην Ελλάδα αν βρω δουλειά και να παντρευτώ εδώ. Ο πατέρας μου παντρεύτηκε 14 χρόνων. Είναι ωραία η Ελλάδα και οι Ελληνίδες».
O 20χρονος Γιασέρ Σαμούρ, δεν έχει κανένα να τον περιμένει πουθενά. Θέλει να μείνει στην Ελλάδα αν βρει δουλειά, με την προοπτική να παντρευτεί κιόλας. "Είναι ωραία η Ελλάδα και οι Ελληνίδες", λέει
Η 53χρονη Παλαιστίνια από τη Συρία Ασμαχάν Αλχουσάν, της μητέρας του Μομέντ,κατηγορεί την κυβέρνηση που «δεν μας έχει δώσει ούτε σπίτι ούτε λεφτά».
Ο Αχμάντ με οδηγεί στη σκηνή της 53χρονης Ασμαχάν Αλχουσάν, της μητέρας του Μομέντ, την ώρα που κολατσίζουν οικογενειακώς πάνω στη μοκέτα που έχει αρχίσει να μυρίζει ποδαρίλα, με πίτες και τσάι. Η Ασμαχάν μού προσφέρει κι εμένα τσάι προτού πάρει φόρα, αγανακτισμένη που «η κυβέρνησή σας δεν μας έχει δώσει ούτε σπίτι ούτε λεφτά».
«Κάθε μέρα κλαίω», λέει βουρκωμένη, αλλά αμέσως η διάθεσή της αλλάζει και χαμογελά. Το σπίτι τους στη Δαμασκό βομβαρδίστηκε. Έζησαν στο Λίβανο δυο χρόνια. Στη δομή του Ωραιοκάστρου χαρακτηρίζει τα πάντα “problem”. Εννοεί από τους καθημερινούς καυγάδες μέχρι την έλλειψη τσιγάρων για τους άνδρες, κι από την έλλειψη χρημάτων και ζεστού νερού μέχρι τον ρουχισμό (μου δείχνει τη ζακέτα της, τονίζοντας ότι τη δανείστηκε). «Δεν έχουμε ούτε γκάζι για να ψήσουμε κάτι. Είμαστε κουρασμένοι».
Ο πατέρας του 17χρονου Παλαιστίνιου Μομέντ Αμπουλέλ, αντί να μου πει οτιδήποτε, μου έδειξε τα αντικαταθλίπτικά που του δώσανε στο camp για να αντέξει τον "επτά μηνών εγκλωβισμό". Κι αυτός θέλει να διαφύγει στη Γερμανία ή στις σκανδιναβικές χώρες.
Ο σύζυγός της μου δείχνει τα αντικαταθλιπτικά Seroxat που του χορήγησαν για να αντέξει τους «7 μήνες εγκλωβισμού». Προχωρώντας στο προαύλιο, όπου είναι στημένες γύρω στις 30 σκηνές από εκείνους που αρνούνται να μπουν στο πρώην βιομηχανικό κέλυφος, βλέπω μια πανέμορφη κοπελίτσα που φτιάχνει τσάι. Η Φιντάν Χόρο, κουρδικής καταγωγής, ήταν φοιτήτρια Οικονομικών στο Αλέπι. Πώς τα περνάει εδώ; “Ιt’s okay here, no problem”, μου λέει ντροπαλά, μέχρι να εμφανιστεί η μητέρα της η Ραούντα , μια γυναίκα με παιχνιδιάρικα μάτια, που επιβεβαιώνει τα λεγόμενά της. «Είναι καλά εδώ», επαναλαμβάνει, παρόλο που κι αυτή στη Γερμανία σχεδιάζει να πάει, εκεί βρίσκονται ήδη δυο παιδιά της. «Γερμανία, Γερμανία», αναφωνεί με ενθουσιασμό, δείχνοντας στον αέρα. Με κερνά ένα χυμό πορτοκάλι, από αυτούς που τους διανέμουν αλλά δεν πίνονται, κι επιμένει να καθίσω να φάω μαζί τους, τις πίτες με ξινοβούτυρο που ψήνουν καίγοντας χαρτιά πάνω απ΄το υγρό χώμα. Ο γιος της ο Τσεμίλ, από τους πιο καλοντυμένους της δομής, είναι στο facebook και ζητάει να με κάνει add. Είναι φανερό ότι η οικογένεια κρατά αποστάσεις από τους υπόλοιπους. Ο χρόνος πώς περνάει; Με μουσική από το κινητό και με διαβάσματα. Το μοναδικό παράπονό τους είναι ότι «θέλουμε να μάθουμε την ελληνική γλώσσα και δεν μας τη μαθαινουν». Είναι η ώρα που ο κόσμος συνωστίζεται στο συσσίτιο του μεσημεριού. Η οικογένεια Χόρο απέχει κι από αυτό.
Πάντου ξετρυπώνει ένα παιδάκι
Περιμένοντας έξω από τους Γιατρους του Κόσμου
Επικρατεί μια περίεργη ηρεμία στo camp. Με ρωτάνε από πού είμαι, ρωτάνε το όνομά μου. Όταν τους λέω ότι έχω έρθει από την Αθήνα μού ζητάνε, με ένα χαμόγελο ως τα αυτιά, να τους πάρω μαζί μου. Το ηθικό παραμένει παραδόξως ακμαίο. «Τα πνεύματα ηρέμησαν από την Δευτέρα, μετά το ατύχημα», υπογραμμίζει ο social worker Σάββας Βαμβακίδης, πληροφορώντας με συγχρόνως ότι την Τετάρτη έγινε meeting για να λυθεί το θέμα του ζεστού νερού από την νορβηγική NRC και την ‘Υπατη Αρμοστία. Τα πράγματα κυλάνε τρομερά αργόσυρτα. Του μεταφέρω τα παράπονα για το φαγητό του catering: «"Εδώ στο καμπ έχει σχεδόν 1400 άτομα, είναι λογικό να μην μπορούν να ικανοποιηθούν όλοι, αλλά από τις τελευταίες ενημερώσεις που έχω, το φαγητό έχει βελτιωθεί». (Τα Διαβατά έχουν Μαροκινούς, Πακιστανούς και Αφγανούς και υπαρχουν συχνότερα εντάσεις).
Μαθήματα ελληνικών δεν γίνονται, κάτι για το οποίο μέμφονται τους πάντες την ελληνική πλευρά, αλλά πραγματοποιούνται με χαλαρότατους ρυθμούς μαθήματα αγγλικών και αραβικών, και από δασκάλους που είναι μέσα στο camp. «Φτιάξαμε ομάδες», συνεχίζει ο Βαμβακίδης, «και κάθε Πέμπτη διεξάγεται και μίνι τουρνουά ποδοσφαίρου».
Οι περισσότερες οργανώσεις που έρχονται στη δομή Ωραιοκάστρου ασχολούνται μόνο με τα παιδιά και τις γυναίκες. Υπάρχει ειδικό γκρουπ για τους εφήβους που εστιάζει στην ψυχολογική υποστήριξή τους. Μια φορά την βδομάδα έρχονται γυναικολόγος, οδοντογιατρός και ψυχίατρος. Είναι φανερό πως δεν είναι αρκετό.
Αναζητώ κάποιον από την NRC να μου πει σε ποια φάση βρίσκεται η επισκευή του boiler για το ζεστό νερό. «Ψάχνουμε μια συνολικότερη λύση με ένα μεγαλύτερο boiler», αναφέρει ο Βασίλης Μυγκιάνης, την ώρα που κάθεται με το laptop του στο ζεστό φυλάκιο. ‘Εξω έχει αρχίσει το ψιλόβροχο. Η λύση της δεξαμενής που είναι και η καλύτερη είναι ταυτόχρονα προβληματική, επισημαίνει, γιατί δεν έχει βρεθεί λύση αποθήκευσης του πετρελαίου. «Υπάρχει κι ένα ακόμη ζήτημα που πρέπει να λυθεί άμεσα», προσθέτει. «Είναι ο φωτισμός στο δρόμο έξω από το camp, εκεί που ο οδηγός παρέσυρε μάνα και παιδί. Πρέπει να μπει και σήμανση και να φτιαχτεί και η στάση, γιατί είναι εκτεθειμένη στη βροχή». Συνεχίζω να ρωτάω το αυτονόητο, τι θα γίνει με τη θέρμανση της δομής. Οι απαντήσεις είναι απογοητευτικές. Δεν έχει αποφασιστεί ακόμα ποιος φορέας θα την αναλάβει, ενώ μπαίνει ο Νοέμβριος! «Πριν 1-2 μήνες πιστεύαμε ότι η δομή Φέσσα θα έκλεινε», είναι η δικαιολογία.
Περιμένοντας το λεωφορείο για τη Θεσσαλονίκη, έξω από το camp
Τέσσερα αγόρια περιμένουν υπομονετικά, έξω από την περίφραξη του camp, το λεωφορείο για τη Θεσσαλονίκη. Kατευθύνομαι προς την αντίθετη κατεύθυνση, ανηφορίζοντας στον οικισμό του Ωραιοκάστρου. Αφού περνάς μπροστά από βιλάρες και κιτς παλατάκια (με είχε προετοιμάσει ο ταξιτζής, όλοι οι επιχειρηματίες και οι λεφτάδες έχουν έρθει εδώ και χτίζουν σπίτια, «το Ωραιόκαστρο είναι το Κεφαλάρι και η Εκάλη μας μαζί με το Πανόραμα») μπαίνεις σε μια κωμόπολη που έχει τα πάντα. Από Γερμανό μέχρι ινστιτούτα καλλονής. Η ελληνική σημαία, πανταχού παρούσα, δίνει τον τόνο.
«Ο κόσμος φοβάται», μου λέει η Λουίζα, Γεωργιανή παντρεμένη με Ωραιοκαστριώτη, που κάθεται σε μια παρέα έξω απ’ το ιχθυοπωλείο. «Κι εγώ φοβάμαι. Τρέμω όταν βγαίνει έξω η 18χρονη κόρη μου. Δεν ξέρω τι μπορεί να γίνει, παρόλο που δεν ανεβαίνουν όλοι οι μετανάστες εδώ. Είναι και μεγάλη η απόσταση από το camp. Με τα πόδια δεν την κάνεις». Όντως. Αν αποφασίσουν να εκδράμουν οι πρόσφυγες, προτιμούν τη Θεσσαλονίκη ή τον πλησιέστερο οικισμό του Παλαιοκάστρου.
«Φοβόμαστε, δεν ξέρουμε τι θα συμβεί, γιατί δεν είναι όλοι οι μετανάστες από τη Συρία», συνεχίζει η συνομιλήτριά μου, η οποία κάθε τόσο επανέρχεται στην επωδό: «Δεν είμαι ρατσίστρια, αν και, κατά κάποιο τρόπο, όλοι γίνονται τελικά ρατσιστές».Τι περιμένει: «Περιμένω τα χειρότερα, γιατί βλέπω τι γίνεται και δεν ξέρουμε οι δημοσιογράφοι τι λένε και τι κρύβουν».
Ο εύσωμος κύριος της παρέας, έξω απ’το ιχθυοπωλείο, που παρακολουθεί τη στιχομυθία όρθιος, τον Ιανουάριο ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ. «Τώρα θα ψηφίσω Χρυσή Αυγή», προσθέτει με μια ελεγχόμενη αγανάκτιση. «Ας τους πάρουν τους πρόσφυγες οι Συριζαίοι σπίτια τους. Αυτοί δεν είναι οι διεθνιστές κομμουνιστές που αγαπάνε τους μετανάστες;», ξεσπάει ξαφνικά. Κρίνει ότι «σωστά αντέδρασε» ο Σύλλογος Γονέων Ωραιοκάστρου. «Τα παιδιά τους δεν μιλάνε γρι ελληνικά, πώς θα ενταχθούν στις τάξεις; Ας κάνουν μαθήματα άλλη ώρα μόνα τους. Ο κόσμος δεν ασχολείται με τους μετανάστες», συνεχίζει, θέλοντας να ελαφρύνει το κλίμα, «παρόλο που φοβάται για τις αρρώστιες τους».
Η ελληνική σημαία και ο Ηλιος της Βεργίνας, δυο ισχυρά σύμβολα στο Ωραιόκαστρο
Μόλις φτάνει στο πηγαδάκι του ψαράδικου – είναι Σάββατο- ο κύριος Κουγιώνας απ’ τη Σταυρούπολη, υπάλληλος σε φαρμακευτική εταιρεία, με ρωτάει: «Εμείς ζούμε καλύτερα από τα hot spot;». Και μετά δίνει το δικό του πράσινο φως, υπό προϋποθέσεις βέβαια. «Και στα σχολεία, αν είναι καθαρά και περιποιημένα τα παιδιά τους, να πηγαίνουν».
Ο ιδιοκτήτης γωνιακής καφετέριας με άκρως φιλόξενο αγγλόφωνο όνομα αποδεικνύεται αγρίως αφιλόξενος όταν του ανοίγω την κουβέντα για τους πρόσφυγες. Φεύγω αναζητώντας την τύχη μου στην παραπλήσια καφετέρια, στην ίδια κεντρική εμπορική οδό του Ωραιοκάστρου, που αποδεικνύεται πιο φιλική. Η σερβιτόρα με συστήνει σε μια καθηγήτρια από το Λύκειο Ωραιοκάστρου, που πίνει το cappuccino της με φιλους. Για τη θεολόγο Μαρία Σαββίδου «τα πράγματα είναι ξεκάθαρα, ο κόσμος δεν τους θέλει τους πρόσφυγες στα σχολεία και στα σπίτια του». Τους έχουν πειράξει και συμβαίνει αυτό; «Εμάς δεν μας έχουν πειράξει, αλλά δεν θέλουμε σε χώρους δικούς μας τα δικά τους παιδιά. Δεν είναι δυνατό να ζητά το κράτος από εμάς να κάνουμε το έργο της Πρόνοιας και της Διεθνούς Αμνηστείας, όταν βγαίνει ο Μπουτάρης και λέει ότι δεν έχει λεφτά να δώσει για τη θέρμανση στα σχολεία! Ο κόσμος έχει το δίκιο του». Δεν κατηγορεί παρόλα αυτά τους ανθρώπους. «Είμαστε όλοι θύματα των παγκόσμιων οικονομικών συμφερόντων, της βίας και του δίκιου του ισχυρού». Στο σχολείο οι μαθητές της τι στάση κρατάνε; «Οι μόνοι που είναι οργανωμένοι είναι οι εθνικιστές, που δεν θέλουν μετανάστες, οι υπόλοιποι είναι ανοργάνωτοι».
Στα λόγια της κυρίας Σαββίδου έρχεται η Νόπη Παπαδοπούλου, ιδιωτική υπάλληλος, η οποία έχει μόλις πάρει το παιδί της από το νηπιαγωγείο. Δεν κρύβει ότι δεν θα ήθελε να πάνε τα προσφυγόπουλα στο ίδιο σχολείο με το αγόρι της, παρόλο που αναγνωρίζει ότι «δεν έχει αλλάξει κάτι στην καθημερινότητά μας μετά τη δημιουργία των camps. Τα μοναδικά περιστατικά που έχουν συμβεί αφότου ήρθανείναι ότι δεν κόβουν εισιτήρια στο λεωφορείο».
Το mini market του camp περιμένει πελάτες
Οι πρόσφυγες με το που φτάνουν στον οικισμό, «πηγαίνουν στον Γερμανό και βάζουν ιντερνετ στα κινητά τους». Το επιβεβαιώνουν οι υπάλληλοι στα καταστήματα εταιριών κινητής τηλεφωνίας. Αλλά κάνουν και κάτι ακόμα. Τρώνε παγωτό. «Μόνο παγωτό. Είναι νέα παιδιά σε παρέες. Το ζητάνε στα αγγλικά, πληρώνουν και φεύγουν, δεν έχουν προκαλέσει ποτέ επεισόδιο», μου λέει η υπάλληλος στο ζαχαροπλαστείο «Στέλιος».
Μαμά και κόρη με εμπορικό κατάστημα, που δεν θέλουν να κάνουν επώνυμα δηλώσεις «για να μην στοχοποιηθούν», όπως λένε, εντοπίζουν το πρόβλημα με τους μετανάστες στο ότι «περπατούν προκλητικά και με θράσος στη μέση του δρόμου. Μας βλέπουν και συνεχίζουν. Αναγκαζόμαστε να μπούμε στο χωράφι για να μην τους πατήσουμε. Κάποιες φορές παρολίγο να τους πατήσω κι εγώ», αναφέρει ελαφρώς θυμωμένη η κόρη (η μαμά τη συγκρατεί όποτε προβαίνει σε χαρακτηρισμούς). Και τις δύο όμως, περισσότερο τις θορύβησε η πορεία των αντεξουσιαστών πριν λίγες μέρες στο κέντρο του Ωραιοκάστρου, μπροστά από το κατάστημά τους. «Είναι δυνατό να συμβαίνει κάτι τέτοιο τώρα εδώ και να κινδυνεύουν τα μαγαζιά μας;», αναρωτιούνται.
Επιστροφή στη Θεσσαλονίκη. Υπουργείο Θράκης –Μακεδονίας, στο γραφείο για το συντονισμό της μεταναστευτικής πολιτικής της ευρύτερης περιοχής το φως μένει ανοικτό καθημερινά μέχρι το βράδυ. Το προσωπικό αποτελείται από τρία άτομα, τα οποία έχουν την ευθύνη 30 δομών. Ο υπεύθυνος για τη διαχείριση του προσφυγικού, Περιφερειακός Συντονιστής Βόρειας Ελλάδας και Ηπείρου, Νίκος Ράγκος, βρίσκεται από το πρωί σε ραντεβού. Τον βρίσκω το απόγευμα να συζητάει με εκπρόσωπο της πρεσβείας της Αγγλίας. Διαρκώς χτυπάνε τα τηλέφωνά του. Τον ενοχλούσα κι εγώ τις τελευταίες μέρες θέλοντας να μάθω πότε θα γίνει η κηδεία των θυμάτων του τροχαίου. Το σενάριο να σταλούν οι σοροί στη Συρία ή την Τουρκία, όπως είχε ζητήσει η οικογένεια, με τη μεσολάβηση του ΥΠΕΞ, έχει εγκαταλειφθεί. Το υπουργείο προσανατολίζεται στην ταφή των νεκρών στο μουσουλμανικό κοιμητήριο της Κομοτηνής. Άγνωστο ακόμα πότε θα γίνει.
«Υπάρχει παραπληροφόρηση και δυσπιστία», είναι η πρώτη φράση του, όταν τον ρωτάω για το κλίμα που επικρατεί στις δομές που επισκέπτεται –ακόμα και τα Σαββατοκύριακα ανηφορίζει σε αυτές. Οι πληροφορίες που φτάνουν στους πρόσφυγες είναι αντιφατικές, προσθέτει, καθώς κινήματα όλων των τάσεων (ακροαριστερά-ακροδεξιά), καλοθελητές αγνώστου προέλευσης, αλλά και παραθρησκευτικές οργανώσεις (Μάρτυρες του Ιεχωβά κ.ά) κάνουν επισκέψεις με συγκεκριμένο σκοπό. «Δεν είναι έκρυθμη η κατάσταση πια στο Ωραιόκαστρο, αλλά βρίσκονται όλοι σε διέγερση. Μετά το τροχαίο το παραμικρό προκαλεί ένταση. Αυτό οφείλεται και στους επισκέπτες».
Υπάρχουν ελλείψεις; «Από το Α ως το Ω», παραδέχεται. Η θέρμανση επείγει όμως. «Θα μπουν είτε εξωτερικοί λέβητες πετρελαίου είτε θερμαινόμενα σώματα. Για την τελική λύση το υπουργείο είναι σε συνεννόηση με το στρατό».
