Την περασμένη Κυριακή βρέθηκα σε μια παλιά, ιστορική ταβέρνα του Βοτανικού. Μεσημέρι, καλός καιρός, μουσικές από τη Θράκη για «ιδιαίτερο» γλέντι - δεν υπήρχε ούτε καρέκλα άδεια, όλοι οι πιστοί πελάτες είχαν κρατήσει τις θέσεις τους. Με το που έκατσα στην καρέκλα μου, έστριψα ένα τσιγάρο. Στο τραπέζι μου όμως εκείνη τη μέρα δεν είχε τασάκι, ούτε σε κανένα άλλο τριγύρω. Ούτε πατέντες όπως τα χάρτινα χαμηλά ποτηράκια του καφέ υπήρχαν, ούτε γλαστράκια χωρίς λουλούδια, ούτε κηροπήγια χωρίς κεριά. Κοίταξα σχεδόν αυτόματα το πάτωμα να δω αν υπάρχουν αποτσίγαρα και δεν υπήρχαν, οπότε πήρα το μήνυμα και βγήκα έξω για να καπνίσω μαζί με δύο συνδαιτυμόνες που έβγαζαν τον καπνό λέγοντας «Γαλλία γίναμε» και μια γυναίκα από άλλη παρέα που απάντησε «δεν λέτε καλά που μας βγάζουν έξω να γνωριστούμε και μεταξύ μας, μήπως έχετε αναπτήρα;». Μια δυο ώρες μετά, μερικοί θαμώνες ήδη πλησίαζαν τον ιδιοκτήτη, τον σερβιτόρο που μας έφερνε το κρασί, ακόμα και τη μαγείρισσα (που στο μεταξύ με είχε αποπάρει όταν με είδε έξω «αχ γιατί καπνίζεις αντί να χορεύεις;»). Όλοι ζητούσαν να ανάψουν ένα τσιγάρο στη ζούλα. Ο πιο επίμονος θαμώνας τα κατάφερε, ανοίγοντας υποτυπωδώς το παράθυρο δίπλα από τη θέση του.
Μια Κυριακή μεσημέρι, λοιπόν, σε μια ταβέρνα του Βοτανικού, σχεδόν εφαρμόζεται ο αντικαπνιστικός νόμος. Σχεδόν «γίναμε Ευρώπη». Είναι άραγε αυτή αντιπροσωπευτική εικόνα για την εφαρμογή του "no smoking" στη χώρα μας;
Ανάμεσα στις 180 χώρες που υπέγραψαν πριν από 13 χρόνια τη Συνθήκη - Πλαίσιο Ελέγχου του Καπνίσματος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν και η Ελλάδα. Στη σελίδα της Διεύθυνσης για τη «Δημόσια Υγεία και Εκτίμηση της Επικινδυνότητας» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αναφέρεται ότι το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη αιτία πρόωρων θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα κράτη-μέλη της είναι ενεργοί εταίροι στη νομικά δεσμευτική διεθνή συνθήκη που έχει ως στόχο να μειώσει τις επιπτώσεις της κατανάλωσης καπνού στην υγεία, αλλά και την οικονομία.
Η πιο πρόσφατη Πανελλαδική Έρευνα που έγινε σχετικά με το κάπνισμα στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2017 από την ΚΑΠΑ Research για λογαριασμό του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος. Σήμερα, λοιπόν, το 27,1% του πληθυσμού δηλώνει ότι καπνίζει σημαντικά μικρότερο ποσοστό έναντι του 36,7% που είχε καταγραφεί στην αντίστοιχη έρευνα το 2012.
Ανατρέχοντας στην Ελληνική Στατιστική Αρχή, τα αντίστοιχα ποσοστά των καπνιστών ήταν 37,9% το 2009 και 32,5% το 2014. Απο διαφορετικές πηγές προκύπτει λοιπόν μια σταθερή τάση μείωσης των καπνιστών, ενώ σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ ιδιαίτερα εντυπωσιακή είναι και η μείωση κατά 33,3% του καπνίσματος στις νεαρές ηλικίες, από 16-24 ετών την τελευταία δεκαετία.
Το Smoke Free Greece είναι μία σειρά συντονισμένων δράσεων που διοργανώνονται από το Ερευνητικό Εργαστήριο "George D. Behrakis" της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας του Αμερικανικού Κολεγίου Ελλάδος με στόχο τη μείωση του καπνίσματος στη χώρα μας. Κύριος συντονιστής του είναι ο καθηγητής Παναγιώτης Μπεχράκης, επίσημος εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για το κάπνισμα στην Ελλάδα και Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του European Network for Smoking and Tobacco Prevention (ENSP).
Η πτώση των ενεργών καπνιστών κατά 9,6 ποσοστιαίες μονάδες, ρεκόρ μείωσης σύμφωνα με τον καθηγητή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καταγράφει τον μικρότερο μέχρι σήμερα επιπολασμό του καπνίσματος στον πληθυσμό της χώρας. Άραγε η οικονομική κρίση έχει παίξει ρόλο στη μείωση των καπνιστών; «Συνήθως τέτοια φαινόμενα συνοδεύονται από αύξηση του καπνίσματος, όπως εξάλλου φαίνεται να έχει γίνει με τη χρήση παράνομων ουσιών που η κατανάλωσή τους εμφανίζεται μάλλον αυξητική. Χαρακτηριστικό επίσης είναι ότι η μείωση του καπνίσματος είναι μεγαλύτερη στα υψηλότερα οικονομικά στρώματα, θα περίμενε κανείς ακριβώς το αντίθετο αν ο κύριος λόγος της διακοπής ήταν οικονομικός».
Τα ποιοτικά στοιχεία της έρευνας αναδεικνύουν μια σαφή μεταστροφή των απόψεων της σημερινής κοινωνίας σχετικά με το κάπνισμα. «Δεν είναι εύκολο να αποδοθεί στην κρίση το γεγονός ότι οι Έλληνες εκφράζουν θυμό για τη μη εφαρμογή του νόμου προστασίας από το παθητικό κάπνισμα, ότι βλέπουν μια σαφή κρατική ολιγωρία στο σημείο αυτό, ότι θεωρούν εθνικό στόχο τη μείωση του καπνίσματος και ότι ομόφωνα επικροτούν τις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις που γίνονται στα σχολεία. Τέλος, ένα μεγάλο συμπέρασμα της έρευνάς μας είναι ότι η χώρα έχει ουσιαστικά απαρνηθεί τον αναχρονιστικό ρόλο του "Έλληνα θεριακλή" και η νέα γενιά ακολουθεί μια σαφώς σύγχρονη πορεία με ποσοστά καπνιζόντων μάλλον χαμηλότερα από το μέσο όρο της Ευρωπαϊκης Ένωσης».
'Οπου ζητήθηκε του Έλληνα να εφαρμόσει το νόμο, υπάκουσε κανονικά. Κανείς δεν καπνίζει στο μετρό ή στο αεροδρόμιο. Το ίδιο κάνει και σε κάθε ταξίδι στην Ευρώπη. Η (μη) εφαρμογή του νόμου στην Ελλάδα δεν είναι πρόβλημα του Έλληνα. Είναι πρόβλημα του ελληνικού κράτους που προσποιείται ότι δεν μπορεί να τον εφαρμόσει
Το 93% πιστεύει ότι η πολιτεία δεν έχει λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την τήρηση του νόμου και εκτιμούν ότι μεταξύ των δημόσιων χώρων που δεν εφαρμόζεται η απαγόρευση του καπνίσματος είναι τα εστιατόρια και τα κέντρα διασκέδασης (93,9%), οι δημόσιες υπηρεσίες (58,3%), οι χώροι του Κοινοβουλίου (54,8%), τα σχολεία (45,3%) και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις (37,5%). Αντίστοιχα, ευθύνη δίνουν και στις δημοτικές αρχές, με το 85,2% των ερωτηθέντων να δηλώνει ότι ο δήμαρχος και οι αρχές της περιοχής τους δεν συνέβαλαν στην τήρηση του νόμου για πρόληψη του παθητικού καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.
Αν γράψετε στην αναζήτηση του Facebook «άκαπνα μαγαζιά», θα διαπιστώσετε πως υπάρχουν αντίστοιχες κινήσεις δημοτών σε διάφορες πόλεις (Αγρίνιο, Ιωάννινα, Κοζάνη, Ρόδο, Θεσσαλονίκη). Γνωστό είναι επίσης το παράδειγμα του δημάρχου Τρικκαίων για την καμπάνια και την ειλημμένη απόφασή του να κόψει το κάπνισμα στην πόλη. Μια καπνιστική πρωτοβουλία -κι όχι αντικαπνιστική όπως εξηγεί η ομάδα της- βοηθάει να εντοπίσουμε το κοντινότερο στην περιοχή αναζήτησής μας άκαπνο κατάστημα και μάλιστα πανελλαδικά. Από τον Σεπτέμβριο του 2017, το Akapnos.gr θέλει να καταρρίψει το «παντού καπνίζουν, πάντα θα καπνίζουν, τίποτα δεν αλλάζει στην Ελλάδα» που μοιάζει με θέσφατο. «Ασχολούμαστε με κάτι που επηρεάζει την καθημερινότητα μας. Η σελίδα μας μπορεί να μετράει μόλις λίγους μήνες ζωής, όμως η ιδέα προϋπήρχε. Μετακόμισa στην Ελλάδα πριν από έναν περίπου χρόνο από τη Νέα Υόρκη και συνειδητοποίησα πως υπήρχε η ανάγκη για κάτι τέτοιο, πως υπάρχει κόσμος που αναζητά μαγαζιά χωρίς τσιγάρο», εξηγεί ο Γιώργος Μπαλαφούτης.
Μαζί με τον Σταύρο Παπαδάκη και την Ισαβέλλα Γεωργίου άρχισαν να συγκεντρώνουν τα μαγαζιά που θα βρείτε στη σελίδα τους με σειρά καταχώρησης «κι από τότε η ομάδα μεγαλώνει, αυξάνονται οι εθελοντές που μας ενημερώνουν για τα καταστήματα, δείχνουν ενδιαφέρον γιατί τους αρέσει η θετική προσέγγιση που έχουμε. Δεν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε στρατόπεδα. Οι καταστηματάρχες έχουν εντυπωσιαστεί από το γεγονός πως δεν πάμε να φέρουμε κανέναν σε δύσκολη θέση, αντιθέτως, ενθαρρύνουμε την φιλοσοφία των άκαπνων καταστημάτων χωρίς να ενοχλούμε εκείνα που δεν το έχουν απαγορεύσει».
Το 1982 τεκμηριώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα η επικινδυνότητα του παθητικού καπνίσματος σε έρευνα του Εργαστηρίου Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Σήμερα, το παθητικό κάπνισμα θεωρείται η τρίτη προλήψιμη αιτία θνησιμότητας. Η τελευταία πανελλαδική έρευνα της ΚΑΠΑ Research εστίασε ιδιαίτερα στο θέμα της νομοθεσίας για το παθητικό κάπνισμα σε κλειστούς δημόσιους χώρους, με το 83,8% να χαρακτηρίζει σαν πολιτισμική υποβάθμιση τη μη εφαρμογή του νόμου και το 76,1% του δείγματος να δηλώνει θυμωμένο για το γεγονός ότι η χώρα μας αποτελεί την μοναδική της ΕΕ η οποία επιτρέπει το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους, εκθέτοντας τους πολίτες της σε παθητικό κάπνισμα. Σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο της έρευνας που διεξήχθη σε 13 περιφέρειες της χώρας, το 96,6% των ερωτηθέντων έχουν βρεθεί τον τελευταίο χρόνο σε κλειστό δημόσιο χώρο μη εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου και το γεγονός αυτό προκαλεί θυμό στο 74,2%.
Εκτός από τη μη εφαρμογή της νομοθεσίας, μήπως υπάρχει κάτι διαφορετικό στη νοοτροπία μας σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη; «Μα ο Έλληνας είναι ο πρώτος Ευρωπαίος», απαντά ο Παναγιώτης Μπεχράκης. «'Οπου του ζητήθηκε να εφαρμόσει το νόμο, υπακούει κανονικά. Κανείς δεν καπνίζει στο μετρό, στο αεροδρόμιο, σε χώρους που απλά αποφασίστηκε να γίνεται έτσι. Το ίδιο κάνει και σε κάθε ταξίδι στην Ευρώπη. Η (μη) εφαρμογή του νόμου στην Ελλάδα δεν είναι πρόβλημα του Έλληνα. Είναι πρόβλημα του ελληνικού κράτους που προσποιείται ότι δεν μπορεί να τον εφαρμόσει». Ο καθηγητής μας ζητά να σκεφτούμε πόσοι -σκληροί για την κοινωνία- νόμοι ψηφίστηκαν και εφαρμόστηκαν χωρίς καμία δυσκολία. «Στο κάπνισμα, όμως, δεν έχει επιδειχθεί η απαραίτητη πολιτική βούληση. Έτσι, εντελώς παράδοξα, συμβαίνει να έχουμε μια πολύ σωστή νομοθεσία, ένα κοινό που επιθυμεί την εφαρμογή της κι ένα κράτος που σφυρίζει αδιάφορα για το όλο θέμα».
Στο διάστημα 2007-2016 υπήρξε μείωση και στην ετήσια κατανάλωση τσιγάρων κατά 49%. Θα έλεγε κανείς πως οι Έλληνες τάσσονται παθιασμένα κατά αφού σε ποσοστό 88,1% δηλώνουν ότι αντιμετωπίζουν ως εθνικό στόχο τη μείωσή του καπνίσματος,. Άραγε τα αποτρεπτικά μηνύματα και οι απωθητικές εικόνες στα πακέτα των τσιγάρων έπαιξαν τον ρόλο τους; «Οι καμπάνιες αυτού του είδους με βρίσκουν προσωπικά αντίθετο, τις θεωρώ δε και αναποτελεσματικές. Κάθε αποκρουστική εικόνα, κάθε μήνυμα τρόμου, κάθε απειλή της ζωής ή της υγείας μας, από οπουδήποτε κι αν προέρχεται και για οποιοδήποτε λόγο κι αν γίνεται, δεν θα με βρει σύμφωνο. Για παράδειγμα, η καμπάνια Smoke Free Greece προσεγγίζει τα παιδιά με όμορφα χρώματα, με ευχάριστο τρόπο με θετικά μηνύματα κι έτσι έχει κερδίσει την αγάπη τους, έχει γίνει ουσιαστικά αποτελεσματική». Η πρόταση του Παναγιώτη Μπεχράκη για τα πακέτα είναι απλή: άχρωμα, ομοιόμορφα με απλή αναγραφή της μάρκας.
Τείνουμε να αναφερόμαστε στο κάπνισμα ως «συνήθεια», το έκανα με τη σειρά μου ζητώντας από τον καθηγητή να σχολιάσει τα αποτελέσματα της έρευνας. «Επιτρέψτε μου μια διόρθωση, το κάπνισμα δεν είναι "συνήθεια", είναι μια πολύ σκληρή εξάρτηση, είναι νόσος που απαιτεί θεραπεία». Είναι λάθος να λέμε ότι υπήρξε μόδα; «Ναι, μία μόδα, που όμως πέρασε για πάντα. Το κάπνισμα υπήρξε ένα μεγάλο λάθος του εικοστού αιώνα, που διορθώνεται τον εικοστό πρώτο». Συνεχίζοντας με τους αριθμούς, το 69,8% των Ελλήνων δηλώνει έτοιμο να συμμετάσχει εθελοντικά σε δράσεις για τη μείωση του καπνίσματος, ειδικά σε νέους.
Σύμφωνα με την Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι θάνατοι που αποδίδονται στο κάπνισμα είναι 6.000.000 περίπου ετησίως ενώ κατά τα επόμενα 10-20 χρόνια η εξαρτώμενη από το κάπνισμα νοσηρότητα και θνησιμότητα θα μειωθεί με τη διακοπή του καπνίσματος. Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για τον Έλεγχο του Καπνίσματος και του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, η Ομάδα Διακοπής Καπνίσματος και Προαγωγής Υγείας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας ξεκίνησε εκπαιδευτικές προσπάθειες απευθυνόμενοι σε λειτουργούς υγείας το 2001 προκειμένου να λειτουργήσουν επίσημα οργανωμένα ιατρεία διακοπής καπνίσματος όπως αυτά που μπορείτε να δείτε εδώ.
Τα πρώτα τσιγάρα του Λάζαρου Γουναρίδη ήταν άφιλτρα. Κάπνιζε κρυφά, είτε στις Σαββατιάτικες εξόδους, είτε σε συναυλίες. Ξεκίνησε τη δεκαετία του '90, στην τρίτη γυμνασίου, ακολουθώντας τους τότε φίλους του. Από τότε και μέχρι το 2014 που το έκοψε οριστικά, το είχε «ξανακόψει» τρεις φορές. Αφορμή για να το κόψει κάθε φορά ήταν η αίσθηση που του άφηνε το τσιγάρο. «Ένιωθα να με μπουκώνει. Το τσιγάρο για μένα ήταν πάντα συνδεδεμένο με το ποτό, ποτέ με τον καφέ, γι' αυτό και δεν κάπνιζα σχεδόν ποτέ στο σπίτι μου. Ο καπνός στα μαγαζιά με ενοχλούσε όμως από όταν ήμουν καπνιστής. Πάντα έβρισκα ωραίο να βγαίνεις έξω από το μπαρ και να κάνεις ένα τσιγάρο όταν επισκεπτόμουν το εξωτερικό».
Ως υπάλληλος και υπεύθυνος καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος από το 2001, η εφαρμογή του νόμου τον βρίσκει σύμφωνο. «Πιστεύω πως ενώ η εφαρμογή του νόμου μπορεί στην αρχή να δημιουργήσει μία αναταραχή στην λειτουργία των μαγαζιών, τελικά θα βρεθεί η ισορροπία κι εκείνα που θα δούλευαν ούτως ή άλλως θα συνεχίσουν να το κάνουν. Σημαντικό παράδειγμα αποτελούν τα πολλά εστιατόρια που ήδη τηρούν τον νόμο».
Σε όσους καπνίζουν ή καταναλώνουν προϊόντα καπνού, επιβάλλεται πρόστιμο 50 ως 500 ευρώ. Πρόστιμο από 500 ως 10.000 ευρώ επιβάλλεται σε κάθε υπεύθυνο διαχείρισης και λειτουργίας των καταστημάτων που γίνεται παράβαση της νομοθεσίας. Μάλιστα, στην τέταρτη υποτροπή επιβάλλεται προσωρινή ανάκληση αδείας λειτουργίας καταστήματος για χρονικό διάστημα 10 ημερών, ενώ στην πέμπτη υποτροπή η άδεια ανακαλείται οριστικά.
Πάνω από 230 καταστήματα που έχουν εφαρμόσει τον νόμο βρίσκονται αυτή τη στιγμή στην σελίδα του Akapnos.gr. Δεν πρόκειται για χώρους που έχουν έστω ένα πάσο σε μια γωνιά για καπνιστές, αλλά για όσους το απαγορεύουν ρητά χωρίς εξαιρέσεις και «στραβά μάτια». «Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκατοντάδες καταστήματα σε αναμονή για έλεγχο από τη σελίδα. Θεωρούμε σημαντικό πως έχουμε δώσει έμφαση στο ότι ένα άκαπνο κατάστημα βοηθάει και τους υπαλλήλους του να εργαστούν σε καλύτερες συνθήκες. Συχνά ξεχνάμε πως κι εκείνοι είτε καπνίζουν είτε όχι, είναι παθητικοί καπνιστές παράλληλα», μας είπαν οι διαχειριστές της σελίδας.
Οι επιχειρηματίες που προσεγγίζει η ομάδα του Akapnos.gr τι λένε; Χάνουν πελάτες και εισπράξεις από τότε που αποφάσισαν να απομακρύνουν τον καπνό; «Πλέον έχουν αρχίσει τα μαγαζιά να δηλώνουν την πολιτική τους για το κάπνισμα ακόμα και στις σελίδες τους στα social media. Επειδή ζητάμε να βεβαιώσουν γραπτώς πως είναι άκαπνα, υπήρξε μπαρ που όταν άλλαξε ο ιδιοκτήτης μας τηλεφώνησε προκειμένου να μας ενημερώσει ότι αλλάζει και πολιτική, φοβήθηκε ότι δεν θα κρατήσει τον κόσμο. Όμως, έχει υπάρξει κ άλλο παράδειγμα, σε μαγαζί που επισκεφθήκαμε πρόσφατα, εκεί οι ιδιοκτήτες μας έλεγαν ότι ορισμένοι πελάτες έρχονται από μακριά ακριβώς επειδή δεν το επιτρέπουν στους κλειστούς χώρους. Δεν ισχυριζόμαστε πως ένα μαγαζί αρκεί να είναι άκαπνο για να πάει καλά, πρέπει να έχει ποιότητα σε ό,τι παρέχει».
Ο Γ. κάπνιζε για 15 χρόνια, για αρκετά από αυτά περιστασιακά μέχρι που έπιασε δουλειά σε ένα γραφείο που το επέτρεπαν και στο χώρο εργασίας. Καθισμένος μπροστά στον υπολογιστή είχε διαρκώς ένα τσιγάρο δίπλα του. Αυτός ήταν τελικά και ο λόγος που το έκοψε. «Σταμάτησα να καπνίζω όταν ένα πρωί μπούχτισα, παντού είχε γύρω μου καπνό και τσιγάρα. Δεν κατέβαλα κάποια μεγάλη προσπάθεια ακριβώς γιατί ένιωσα απέχθεια για την κατάσταση. Μέχρι να το κόψω οριστικά είχα πάντα καπνό μαζί μου, και πολλά νεύρα».
Το τσιγάρο ήταν συνδεδεμένο με τις εξόδους του, αλλά όχι μόνο με αυτές, «ήταν με την ταινία και τον αγώνα που θα παρακαλουθήσω, με το ότι θα περπατήσω στον δρόμο και θα κάνω ένα διάλειμμα με τσιγάρο σε ένα παγκάκι, έπρεπε να αποσυνδέσω διάφορες συνήθειές μου από το τσιγάρο. Πλέον νιώθω πιο υγιής, όχι στο σημείο που να λέω πόσο καθαρά νιώθω τα πνευμόνια μου και πόση όρεξη έχω, αυτό δεν το ένιωσα ποτέ». Αυτό που νιώθει ο Γ. χωρίς τσιγάρο είναι σαν να αποδεσμεύτηκε από κάτι, σαν να απέκτησε μια παραπάνω ελευθερία στην καθημερινότητά του. «Δεν έχω μαζί μου κάθε φορά καπνό -χαρτάκια - φιλτράκια- αναπτήρα, δεν μυρίζουν τα χέρια μου και τα ρούχα μου. Δεν έχω γίνει φανατικός αντικαπνιστής, όμως με ενοχλεί όταν βγαίνω σε ένα μαγαζί γεμάτο κάπνα, κλείνουν τα μάτια μου, δυσκολεύομαι, δεν είναι ευχάριστο να βρίσκεσαι σε ένα τέτοιο περιβάλλον».
Ο Ν., από την άλλη, είναι ιδιοκτήτης σε ένα πολυσύχναστο μεζεδοπωλείο που πολύ συχνά έχει ουρά για να βρεις τραπέζι. Ωστόσο πιστεύει ότι το να εφαρμόσει τη νομοθεσία είναι κάτι που μόνο αρνητικά μπορεί να λειτουργήσει. «Δεν υπάρχει περίπτωση να πω ότι κόβω το κάπνισμα στο μαγαζί γιατί θα έχω μεγάλη χασούρα. Πιστεύω είναι και το είδος του μαγαζιού, άλλο να αράξεις να πιεις ένα τσίπουρο, ένα ποτό ή μια μπύρα, κι άλλο να πας σε εστιατόριο. Σε μένα δεν θα το δεχτούν οι πελάτες που κάπου αλλού θα έλεγαν “οκ”».
Αν κι αυτή η συζήτηση για την απαγόρευση του καπνίσματος στους χώρους αναψυχής και τους κλειστούς δημόσιους χώρους είχε γίνει πολύ έντονα πριν από 8 χρόνια, το υπουργείο Υγείας εξέδωσε στις αρχές του 2018 εγκύκλιο για την ενημέρωση των εμπλεκομένων στην εφαρμογή της νομοθεσίας για το κάπνισμα και υπενθυμίζοντας τα βαριά πρόστιμα που επιφέρει η παράβασή της. Για τους δημόσιους λειτουργούς, τους δημόσιους υπαλλήλους, τους υπαλλήλους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και τους υπαλλήλους του δημόσιου τομέα, η παράβαση αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα. Σε όσους καπνίζουν ή καταναλώνουν προϊόντα καπνού, επιβάλλεται πρόστιμο 50 έως 500 ευρώ. Πρόστιμο από 500 ως 10.000 ευρώ επιβάλλεται σε κάθε υπεύθυνο διαχείρισης και λειτουργίας των καταστημάτων που γίνεται παράβαση της νομοθεσίας. Μάλιστα, στην τέταρτη υποτροπή επιβάλλεται προσωρινή ανάκληση αδείας λειτουργίας καταστήματος για χρονικό διάστημα 10 ημερών, ενώ στην πέμπτη υποτροπή η άδεια ανακαλείται οριστικά.
Αν όμως ο Ν. αύριο ξυπνούσε και τα πρόστιμα δεν ήταν θεωρία αλλά συνθήκη, αν το να επιτρέπει στο μαγαζί να καπνίζει -ο ίδιος δεν είναι καπνιστής- όντως τον έφερνε αντιμέτωπο με ένα δυσβάσταχτο πρόστιμο πώς θα αντιδρούσε; «Αν εφαρμοζόταν όπως μέχρι σήμερα, θα συνέχιζα να παρανομώ. Αν όμως το δω να γίνεται, αν το εφαρμόσουν όλοι, τότε μέσα κι εγώ».
Επειδή μια βόλτα στην Αθήνα δείχνει πως υπάρχουν κι άλλοι, πολλοί, μαγαζάτορες που έχουν την ίδια άποψη με τον N., ποιος είναι ο στόχος που έχει θέσει η ομάδα του Akapnos.gr; «Θέλουμε να σταματήσει να έχει λόγο ύπαρξης η σελίδα, το πότε θα συμβεί αυτό δεν το γνωρίζουμε. Δεν έχουμε θέσει ως στόχο έναν συγκεκριμένο αριθμό καταστημάτων, σύντομα θα εξετάσουμε τα επόμενά μας βήματα προκειμένου να εμπνεύσουμε κι άλλους να ενισχύσουν προσπάθειες όπως η δική μας. Βλέπουμε ωστόσο πως υπάρχει ήδη η τάση, όπως κάποτε μπορεί να ήταν μόδα το να καπνίζεις τώρα συμβαίνει το αντίθετο. Ο κόσμος στρέφεται στην άσκηση και την υγιεινή διατροφή».
Παρά τα παραπάνω -αισιόδοξα για την υγεία των Ελλήνων- αποτελέσματα της έρευνας, παρά το γεγονός ότι ο Guardian αντιμετώπισε τους αριθμούς αυτούς ως μια είδηση άξια αναφοράς, η Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία εξακολουθεί να μας δίνει μια άβολη πρωτιά στην Ευρώπη. Τουλάχιστον μέχρι το 2019 (που θα ανανεώσει τα σχετικά δεδομένα), το 27% όσων είναι πάνω από 15 ετών εξακολουθεί να καπνίζει καθημερινά στην Ελλάδα.
Γυρνώντας στο γλέντι της ταβέρνας του Βοτανικού, μπορεί να μην πιάνουν τόπο τα στατιστικά κριτήρια αλλά κάτι δείχνει το επιτόπιο ρεπορτάζ. Η επιθυμία για τσιγάρο, η αδούλωτη θεριακλίδικη ψυχή και η εφευρετικότητα της φυλής γέμισαν τις λεμονόκουπες με γόπες...
