Ένα καζάνι που έβραζε για χιλιετίες, με ζωές γυναικών μέσα του, έφτασε στο σημείο να ξεχειλίσει. Τον τελευταίο καιρό έχει ανοίξει ένας τεράστιος διάλογος για σεξουαλικές παρενοχλήσεις και επιθέσεις, με το σκάνδαλο Weinstein να ταράζει τα νερά. Παράλληλα, το #metoo, ένα διαδικτυακό κίνημα που ίσως αποτελεί δείκτη για το μέγεθος του προβλήματος, πήρε ανεξέλεγκτες διαστάσεις, καθρεφτίζοντας μια πραγματικότητα, πιο σκληρή απ’ όσο κάποιοι θεωρούν.
Είναι εγκληματικό να θεωρεί κανείς ότι όλο αυτό είναι ανούσιο ή υπερβολικό. Το να μοιραστεί κανείς αυτές τις μαρτυρίες αποτελεί το πρώτο βήμα μιας μακράς διαδικασίας προκειμένου να καταστεί απαράδεκτο το φαινόμενο της παρενόχλησης, των επιθέσεων και της σεξουαλικής βίας κατά των γυναικών. Γιατί ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών βιώνει κάποια στιγμή στην ζωή της σωματική, ψυχολογική ή σεξουαλική βία από τον ίδιο τον σύντροφό της. Γιατί εκατομμύρια γυναίκες στην Ε.Ε., έχει αναφέρει σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο εργασίας και το πρόβλημα δεν τελειώνει εκεί, καθώς υπάρχουν οι σκοτεινοί αριθμοί.
Σιγά-σιγά ξεσκεπάζεται ένα τεράστιο και σκοτεινό ζήτημα που βασανίζει τις γυναίκες κάθε ηλικίας, εθνικότητας και κοινωνικής τάξης. Ένα ζήτημα που βασανίζει –κυριολεκτικά και μεταφορικά- γκέι, μπάι και τρανς άτομα της κοινωνίας μας, τα οποία ακριβώς επειδή φέρουν ορισμένα θηλυκά χαρακτηριστικά θεωρούνται κατώτερα στον πατριαρχικό ετεροκανονικό μας κόσμο. Με αφορμή την 25η Νοεμβρίου, την Παγκόσμια Ημέρα Για την Εξάλειψη της Βίας Κατά των Γυναικών, η Popaganda πραγματοποίησε τρία ρεπορτάζ για τρεις σημαντικές δομές που μάχονται για να προστατέψουν και να συμβουλέψουν κακοποιημένες γυναίκες: την γραμμή SOS 15900, το Συμβουλευτικό Κέντρο Κακοποιημένων Γυναικών της Αθήνας και τον Ξενώνα Φιλοξενίας των Αθηνών για γυναίκες - θύματα βίας και τα παιδιά τους.
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) είναι ο πρώτος δημόσιος φορέας που δημιούργησε και λειτουργεί Συμβουλευτικά Κέντρα για τη Βία κατά των Γυναικών, τα οποία παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες πληροφόρησης και συμβουλευτικής στις γυναίκες που απευθύνονται σε αυτά. Τις ολοκληρωμένες δράσεις ψυχοκοινωνικής στήριξης μπορούν να εκμεταλλευτούν ήδη γυναίκες σε Αθήνα, Πειραιά, Ηράκλειο, Λαμία, Πάτρα, Τρίπολη, Ιωάννινα, Κέρκυρα, Κομοτηνή, Λάρισα, Μυτιλήνη και Ερμούπολη, Θεσσαλονίκη και Κοζάνη. Εκτός από τα Συμβουλευτικά Κέντρα Δήμων, υπάρχουν 19 Ξενώνες φιλοξενίας των γυναικών θυμάτων βίας και των παιδιών τους και δύο Ξενώνες του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη.
Το Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας, το παλαιότερο της χώρας, λειτουργεί από το 1988, παρέχοντας ψυχοκοινωνική και νομική υποστήριξη σε γυναίκες θύματα βίας. Δύο ψυχολόγοι, δύο κοινωνιολόγοι, μια νομικός και η υποδοχή παλεύουν καθημερινά υπέρ της προστασίας κακοποιημένων γυναικών στην οδό Νίκης 11, στο Σύνταγμα. Μια κάμερα απ’ έξω καταγράφει τον κόσμο που μπαίνει στο συμβουλευτικό κέντρο, γιατί έχουν υπάρξει περιπτώσεις που δράστες (δηλαδή σύζυγοι ή σύντροφοι) χτυπούσαν την πόρτα και έριχναν κλωτσιές. Τα απειλητικά τηλεφωνήματα δεν εκλείπουν. «Πρόσεχε τι λες στην γυναίκα μου». Κάποιες αλλάζουν δρόμο γιατί τις παρακολουθούν. Οι σκοτεινοί αριθμοί της έμφυλης βίας είναι μια απόδειξη ότι ακόμη τα στόματα είναι σφραγισμένα. Εξαιτίας της ντροπής, του στίγματος, της μη συνειδητοποίησης και μη αναγνώρισης του εαυτού ως θύμα.
«Τα τελευταία δύο χρόνια, με αφορμή το προσφυγικό, τα κέντρα και οι ξενώνες άνοιξαν και σε κατηγορίες πέραν της ενδοοικογενειακής βίας, για να βοηθηθούν γυναίκες πρόσφυγες. Όμως παραμένει το βάρος εκεί» σχολιάζει η Χριστίνα Παπαδημητρίου, κοινωνιολόγος.
«Το συντριπτικό ποσοστό των γυναικών (γύρω στο 95-97%) που απευθύνονται σε εμάς είναι θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Όταν λέμε ενδοοικογενειακής, εννοούμε και συντροφικής βίας, όχι απαραιτήτως μέσα σε γάμο» αναφέρει η κοινωνιολόγος Έλενα Αποστολίδου. «Βλέπουμε θύματα βιασμού, όμως προσέρχονται ελάχιστα και αναρωτιόμαστε γιατί δεν φτάνουν σε εμάς να ζητήσουν συμβουλευτική. Βλέπουμε θύματα trafficking, πάλι έχουν έρθει πολύ λίγα. Συνήθως, οι συνθήκες του trafficking δεν επιτρέπουν σε μια γυναίκα να συνέλθει και να φτάσει ως εδώ. Η τέταρτη κατηγορία που βλέπουμε είναι τα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης –και στην εργασία.» Η ΓΓΙΦ προσπαθεί να κάνει καμπάνιες, να συζητήσει, να κάνει τον κόσμο να ανοιχτεί και να συνειδητοποιήσει τι είναι σεξουαλική παρενόχληση και τι δυνατότητα υπάρχει για συμβουλευτική.
Πως φτάνει κανείς στο Συμβουλευτικό Κέντρο
Ένας τρόπος είναι μέσω της γραμμής SOS 15900 που ανιχνεύει το αίτημα και ενημερώνει για το που θα μπορούσε να απευθυνθεί η γυναίκα που καλεί, γιατί υπάρχουν κέντρα σε όλη την Ελλάδα. Έπειτα, υπάρχει διασύνδεση με σχολεία, καθηγητές, καθώς και με νοσοκομεία και κοινωνικές υπηρεσίες που παραπέμπουν στο εκάστοτε συμβουλευτικό κέντρο του δήμου.
«Έχουμε δικτύωση και με αστυνομικά τμήματα, τους έχουμε πάει φυλλάδια και έχουν εγκύκλιο από την υπηρεσία τους για να τις παραπέμπουν εδώ. Μετά από 30 χρόνια, υπάρχει δυνατότητα τουλάχιστον στην Αθήνα και ίσως στην Θεσσαλονίκη, για μια συνεργασία σε όλα τα επίπεδα» αναφέρει η κ.Παπαδημητρίου, τονίζοντας πως είναι δύσκολο, γιατί πολλές φορές οι αστυνομικοί λένε στις γυναίκες «Γύρνα στον άντρα σου» ή «Δώσε μου λεφτά για την καταγγελία», κάτι που αντιβαίνει τον νόμο γιατί πλέον είναι δωρεάν η καταγγελία. «Βλέπουμε παρόμοιες παραινέσεις ακόμη και από την οικογένεια. “Θα χαλάσεις το σπιτικό σου, γύρνα πίσω” ή αντιστέκονται τα παιδιά ή η οικογένεια του δράστη και η γυναίκα για να πάρει όλες αυτές τις αποφάσεις, θέλει μεγάλη ψυχική δύναμη, την οποία ανάλογα με το πόσα χρόνια είναι σε κακοποιητική σχέση, την έχει χάσει. Νομίζει ότι επειδή έχει αντέξει 20 και 40 χρόνια, αντέχει κι άλλο» αναφέρει η κοινωνιολόγος Χριστίνα Παπαδημητρίου.
Το ελληνικό κράτος ανοίγει την πόρτα στην γυναίκα και παρέχει την δυνατότητα προστασίας, έστω κι αν ήταν ένα επεισόδιο που συνέβη μια συγκεκριμένη στιγμή της ζωής της. Στην υποδοχή του Συμβουλευτικού Κέντρου, η Στέλλα Παλαιολόγου, ακούει προσεκτικά τα τηλεφωνήματα των γυναικών και κάνει το «φιλτράρισμα» των δημογραφικών χαρακτηριστικών, του τι έχει συμβεί, αν η γυναίκα έχει πάει στην αστυνομία, πόσα παιδιά έχει, τι την απασχολεί αυτήν την στιγμή. Γίνεται και ένας διαχωρισμός ανάλογα με το επείγον της κατάστασης. Οι γυναίκες ενθαρρύνονται να τηλεφωνήσουν και να κλείσουν ραντεβού. Είναι καλύτερο από το να ανέβουν απλά στο Κέντρο, γιατί μπορεί να μην υπάρχει χρόνος να εξυπηρετηθούν. Επίσης, χρειάζεται χρόνος για να σκεφτεί η γυναίκα ότι έρχεται για την ίδια, με το αίτημά της, την συγκεκριμένη ώρα, που σημαίνει ότι έχει φτάσει στο σημείο να θέλει να μιλήσει για αυτό. «Ωστόσο, από την στιγμή που παίρνει το τηλέφωνο μέχρι να φτάσει στο ραντεβού, υπάρχει ένας χρόνος που έχει αποδεδειγμένα υψηλό drop-out. «Γίνονται πολλές ακυρώσεις. Άρα, όταν φτάνει στο ραντεβού είναι αποφασισμένη για αυτό που θέλει» συμπληρώνει η κοινωνιολόγος.
Όταν φτάσει
Στο πρώτο ραντεβού, ουσιαστικά η σύμβουλος ακούει την ιστορία, αξιολογεί την κατάσταση, δίνεται ένα ερωτηματολόγιο, βλέπει τι θέλει η γυναίκα. Κάποιες γυναίκες θέλουν μόνο να πάρουν πληροφορίες, παρότι μιλάνε ύστερα. «Βλέπουμε όμως ότι δεν έχουν αποφασίσει. Είναι σε μια φάση που θύμωσαν και ήρθανε. Ένα περιστατικό όμως που θεωρούμε ολοκληρωμένο είναι η γυναίκα που έρχεται, ενημερώνεται ως προς τα δικαιώματά της, τι της επιτρέπει ο νόμος, το σύστημα και καταλαβαίνει ή μπορεί να αξιοποιήσει την διαδικασία που προσφέρεται, ως ένα πλαίσιο που μπορεί να την βοηθήσει για να φύγει από μία κακοποιητική σχέση» δηλώνει η κ. Παπαδημητρίου.
«Η βία δεν είναι κάτι απλά στενάχωρο. Η βία μπορεί να αποβεί μοιραία» σημειώνει η Έλενα Αποστολίδου, κοινωνιολόγος, η οποία υπογραμμίζει το γεγονός ότι το κέντρο αποτελεί αρχικά έναν χώρο όπου η γυναίκα μπορεί να σκεφτεί ελεύθερα. «Εδώ έχουν έναν χώρο δικό τους, τον οποίο σιγά-σιγά οικειοποιούνται και μπορούν να ακούσουν τον εαυτό τους. Προσπαθούμε να τις βοηθήσουμε με ερωτήσεις και μόνο να ακούν ότι αυτό που συμβαίνει δεν είναι κάτι που αφορά μόνο την δική τους ζωή και των παιδιών τους, είναι σημαντικό. Δηλαδή, μαθαίνουν ότι υπάρχουν νόμοι, υπάρχει μια πολιτεία που έχει μεριμνήσει και ακούγοντας αυτό, βγαίνουν από το στενό κλοιό που νομίζουν ότι αφορά μόνο τις ίδιες που είναι τελείως προσωπικό και ντρέπονται για αυτό.»
Ενημέρωση για δικαιώματα που πολλές φορές δεν ξέρουμε καν ότι υπάρχουν
Μια γυναίκα μπορεί να έχει και δικηγόρο αν τηρεί τις προϋποθέσεις και να φιλοξενηθεί σε ένα ξενώνα, μέχρι να βγουν οι αποφάσεις των δικαστηρίων, τυχόν ασφαλιστικά μέτρα που εμποδίζουν την βία ή επιβάλλουν να φύγει ο δράστης από το σπίτι, μέχρι να νιώθει ασφαλής. Στο κέντρο γίνεται ενημέρωση για δικαιώματα που πολλές γυναίκες δεν ξέρουν ότι υπάρχουν. Ή δεν είναι σίγουρες ότι τις αφορούν. Ή δεν ξέρουν με ποιόν τρόπο να τα διεκδικήσουν. Ή δεν έχουν κοινωνικό δίκτυο υποστηρικτικό, όπως οικογένεια ή φίλους.
Αφού ληφθεί το ιστορικό των γυναικών, ενημερώνονται και για την ποινική και την αστική διαδικασία. Δηλαδή, τι δικαιώματα έχουν στα πλαίσια της ποινικής δίκης, πως να κάνουν τη μήνυση, πως θα πάνε στο αστυνομικό τμήμα, ότι η μήνυση γίνεται δωρεάν, ότι είναι αυτεπάγγελτο το αδίκημα της σωματικής βλάβης στην ενδοοικογενειακή βία (πλημμελήματα του Ν 3500/2006). Ενημερώνονται για την έννοια του αυτόφωρου και τι θα συμβεί αν καλέσει το 100, ποιά είναι τα πιθανά σενάρια, έτσι ώστε να έχει μια εικόνα για το τι πρόκειται να συμβεί.
«Επιπλέον, τις πληροφορούμε για τις ποινές που πιθανόν να επιβληθούν στον δράστη, είτε σύζυγο είτε σύντροφο, αλλά και για το αστικό κομμάτι, το θέμα της επιμέλειας των παιδιών, τι διατροφή δικαιούται, που μπορεί να απευθυνθεί για να πάρει δωρεάν δικηγόρο, αν πληροί τις προϋποθέσεις. Η ΓΓΙΦ μπορεί επίσης να παραχωρήσει δωρεάν δικηγόρο για να παραστεί στα δικαστήρια, αυτό το διάστημα» αναφέρει η νομικός, κ.Σιώζου. Πρέπει η γυναίκα να γνωρίζει το πλαίσιο που την προστατεύει, για να διεκδικήσει τα δικαιώματά της και να δει τι θα κάνει. Καθ' όλη την διαδικασία, σε όλους τους χώρους, είτε στο Κέντρο, στη νομική συμβουλευτική, είτε στους ξενώνες, στόχος είναι η γυναίκα να νιώθει άνετα, να απενοχοποιηθεί, να καταλάβει πως έχουν τα πράγματα και να ενθαρρυνθεί ώστε να πάρει αποφάσεις.
Δεν είναι στόχος οι γυναίκες να χωρίσουν
«Εμείς δεν έχουμε κανένα στόχο για τις γυναίκες, απλά προσπαθούμε να αποσοβηθεί η βία. Και γίνεται αυτό. Συμβαίνει από τις πρώτες συνεδρίες κιόλας» σχολιάζει η Έλενα Αποστολίδου. «Δεν σημαίνει δηλαδή ότι μια γυναίκα που έρχεται εδώ πρέπει να χωρίσει. Η σωματική βία μπορεί να σταματήσει, όμως μπορεί να αλλάξει χαρακτήρα και να γίνει ψυχολογική. Είναι πολύ σύνηθες αυτό, καθώς η γυναίκα που έρχεται εδώ ενεργοποιείται, καταλαβαίνει την συμβολή της στους φαύλους κύκλους της βίας. Δεν χωρίζει απαραίτητα, γιατί δεν έχουν όλες οι σχέσεις βίας την ίδια δυναμική. Κάτι συμβαίνει σε αυτά τα ζευγάρια, σπάνια η γυναίκα είναι τελείως αμέτοχη.»
Μόνο στο Συμβουλευτικό Κέντρο Αθήνας και μόνο για τους πρώτους 9 μήνες του 2017, προσήλθαν 415 γυναίκες.
Δεν υπάρχει καμία πίεση, κανένας έλεγχος, καμία κριτική.
«Εμείς φροντίζουμε σε αυτό το σύστημα να δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης, την οποία έχει ανάγκη, γιατί βγαίνει από μια δυσπιστία προς πάσα κατεύθυνση και δεύτερον, μόνης της να πάρει απόφαση να κάνει αυτά που της προτείνουμε. Δεν υπάρχει πίεση. Ξέρουμε ότι για να φύγει από μια τέτοια σχέση είναι πάρα πολύ δύσκολο» συμπληρώνει η κ.Παπαδημητρίου. Μια γυναίκα μπορεί να φύγει και να ξαναγυρίσει, αλλά κάθε φορά, το κάθε βήμα, θα την πάει λίγο πιο μπροστά. Αυτή είναι η διαδικασία της συμβουλευτικής.
Η κ. Σιώζου συμπληρώνει: «Αν ως επαγγελματίας, κατευθύνεις την γυναίκα να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και θα ματαιωθείς και θα της κάνεις κακό. Μπορεί να γυρίσει μετά από τρεις μέρες και να έχει μετανιώσει που έκανε μήνυση για παράδειγμα και δεν μπορεί να την πάρει πίσω, γιατί συνεχίζεται αυτεπαγγέλτως. Το βάρος της απόφασης είναι στην ίδια, η οποία χαράζει την πορεία της, όπως εκείνη θέλει.»
Γιατί μια γυναίκα μένει σε μια κακοποιητική σχέση
Συνήθως, ο φόβος κυριαρχεί στην ζωή μιας γυναίκας και υπομένει μια τέτοια σχέση. Αυτός ο φόβος μπορεί να είναι «θα μου πάρει τα παιδιά», «δεν έχω που να πάω», «το σπίτι είναι μισό-μισό», «δεν έχω δουλειά», «δεν έχω συγγενείς», ή ακόμη και το «φοβάμαι να μείνω μόνη μου». Όπως παρατηρεί και η κ.Παπαδημητρίου, «ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχολογικής βίας είναι “Θα σου πάρω τα παιδιά γιατί εσύ δεν δουλεύεις”. Στο τέλος πείθονται οι γυναίκες, ανεξαρτήτως μορφωτικού, πολιτισμικού ή άλλου επιπέδου. Όταν στο λένε από το πρωί μέχρι το βράδυ, πιστεύεις ότι είσαι ανίκανη.»
Όταν όμως ενημερώνεται, απελευθερώνεται από ένα τεράστιο βάρος. «Ήδη η γυναίκα που έρχεται, έχει κάνει ένα βήμα. Δεν κάνουμε θαύματα, αλλά δημιουργούμε μια επαφή που βοηθάει την γυναίκα να πάρει τον εαυτό της στα σοβαρά, να επενδύσει ψυχικά σε αυτό που κάνει. Χτίζεται μια επαφή με ένα σύστημα, με τις διαφορετικές ειδικότητες γυναικών εκεί, με τις ατομικές συνεδρίες, με το τηλεφώνημα για επόμενο ραντεβού» προσθέτει η κοινωνιολόγος.
«Ελάτε, σώστε με»
Αυτό το σύστημα, όπως λειτουργεί, δεν μπορεί να ανταποκριθεί σε κάτι που είναι πολύ άμεσο, έξω απ’ την πόρτα. Στο «ελάτε, σώστε με». «Δεν βγαίνουμε, δεν πηγαίνουμε στα σπίτια, αυτό το κάνουν οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των Δήμων ή όσοι έχουν πάρει εισαγγελική εντολή. Εδώ έρχονται μετά. Πολλές φορές έρχονται και μετά τον ιατροδικαστή» προσθέτει η κ.Παπαδημητρίου. Ένα σοβαρό πρόβλημα που εντοπίζεται στην χώρα είναι η τεράστια έλλειψη ιατροδικαστικών δομών, καθώς σε περισσότερους από τους μισούς νομούς της Ελλάδας δεν υπάρχει ούτε ένας ιατροδικαστής. Ετησίως, από τα 5.000 περιστατικά βιασμών, μόνο τα 150 πιστοποιούνται και ακολουθούν τη νομική οδό.
Όμως, όπως σημειώνει η κ.Αποστολίδου, υπάρχει πάρα πολύ μεγάλη αύξηση των γυναικών που προσέρχονται. «Δεν ξέρουμε αν υπάρχει αύξηση των γυναικών που κακοποιούνται. Αλλά σήμερα έχουμε τα ίδια νούμερα με 20 χρόνια πριν, παρόλο που υπάρχουν άλλα 40 κέντρα μαζί με το ΚΕΘΙ.» Συνήθως, «όπου δημιουργείται κέντρο, αποκαλύπτεται και το πρόβλημα» λέει η κ. Παπαδημητρίου.
Αρκεί η δημοσιότητα;
Η ΓΓΙΦ δίνει μεγάλη σημασία στη δημοσιότητα, αλλά δεν γίνονται αλλαγές σε θεσμικό επίπεδο. «Χωρίς νόμους, κυβερνητικές πρωτοβουλίες, πρωτόκολλα συνεργασίας και γενικά την όλη δημοσιότητα που επαναλαμβάνεται σε ένα ίδιο μοτίβο, δεν υπάρχει πρόοδος και αλλαγή. Χωρίς αυτό να αναιρεί το γεγονός ότι όλοι έχουν μάθει να μιλάνε για ενδοοικογενειακή βία, κάτι που νομιμοποιεί το να πάει παραπέρα η ιστορία» συμπληρώνει η κοινωνιολόγος.
Χρειάζεται πάρα πολλή κοινωνική έρευνα, η οποία δεν υπάρχει. «Πρέπει να καταλάβουμε πράγματα, τα οποία δεν βλέπουμε, έτσι ώστε να χαραχτούν καινούργιες πολιτικές. Όμως υπάρχει και η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, που συστήνει ένα ολοκληρωμένο φάσμα τομέων και δράσεων, που θα φέρει αλλαγές, όπως πιο άμεση απονομή δικαιοσύνης και υποτίθεται καλύτερες δομές και για τους δράστες. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό νομικό κείμενο, το οποίο όμως τα κράτη δεν είναι έτοιμα να εφαρμόσουν, διότι κοστίζει» συνεχίζει.
Η κ.Σιώζη εξηγεί ότι η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης είναι μια σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης, που θέτει ορισμένους κανόνες για την προστασία των γυναικών. «Είναι ενάντια στη βία κατά των γυναικών και περιλαμβάνει τομείς, όπως η πρόληψη. Πιάνει το θέμα της βίας από την αρχή μέχρι το τέλος. Φιλοδοξεί να δώσει διεξόδους και στο θέμα του trafficking. Να δημιουργήσει καλύτερους όρους για την προστασία των θυμάτων και την δίωξη που είναι έγκλημα καθοσιώσεως. Συμβαίνει δίπλα μας και το πολύ να υπάρχουν 15 καταγγελίες. Και περιλαμβάνει έναν μηχανισμό παρακολούθησης της εφαρμογής του. Η χώρα που δεν συμμορφώνεται και δεν τηρεί αυτά που έχει αναλάβει, θα δεχτεί κυρώσεις. Εμείς, σαν χώρα έχουμε καθυστερήσει πάρα πολύ να το ενσωματώσουμε. Δεν έχει ψηφιστεί στην Βουλή.»
Χρειάζεται πρόληψη. «Πρέπει να γίνει πολύ μεγάλη δουλειά σε πρωτοβάθμιο επίπεδο για την πρόληψη. Να υπάρχει ένα κομμάτι στην εκπαίδευση για το πως μοιάζει μια υγιής σχέση» δηλώνει η Έλενα Αποστολίδου.
«Χρειάζεται και μια σταθερή συνεργασία με ψυχιατρική μονάδα, ως συνέχεια της δικής μας δουλειάς. Ωστόσο, η ψυχιατρική υποστήριξη προσκρούει πολύ στην φεμινιστική οπτική που βλέπει την κοινωνική διάσταση της ενδοοικογενειακής βίας. Υπάρχει η λογική που λέει ότι εμείς δεν θα ψυχιατρικοποιήσουμε την ενδοοικογενειακή βία. Η βία ξεκινάει από την πατριαρχική οικογένεια, από τις σχέσεις εξουσίας. Εκεί μέσα νοσεί το άτομο, οπότε πρέπει να σπάσουμε τις δομές και την εξουσιαστική σχέση» αναφέρει η κ. Παπαδημητρίου.
Οι γυναίκες που βοηθάνε άλλες γυναίκες
Είναι μεγάλο το βάρος να έρχεσαι κάθε μέρα σε επαφή με ένα τόσο ευαίσθητο ζήτημα. Με ένα τέτοιο πρόβλημα που υπάρχει λίγο-πολύ σε όλα τα σπίτια. Οι σύμβουλοι του κέντρου λαμβάνουν εποπτεία από ειδικευμένη ψυχολόγο μια φορά τον μήνα. Υπάρχει και η δυνατότητα και για μια δεύτερη εποπτεία σε συνεργασία με το Συμβουλευτικό Κέντρο στη Νοταρά, ενώ κάνουν ομαδικές συνεδρίες και μεταξύ τους σε εβδομαδιαίο επίπεδο για να αντέξουν όλο το βάρος. «Όταν είναι δύσκολο το περιστατικό, κάνουμε αλληλουποστήριξη με το που φεύγει. Πάμε στην κουζίνα, τρώμε σοκολάτες...» λέει η κ.Παπαδημητρίου. «Γενικά είναι φροντισμένο αυτό το κομμάτι, είμαστε καλά. Έχουμε καλή συνεργασία μεταξύ μας και μας αρέσει η δουλειά. Απλά αυτό είναι το αντίτιμο» προσθέτει η κ.Αποστολίδου.
Πως θα πετύχουμε τη δημοκρατία στις σχέσεις;
«Ουσιαστικά, μιλάμε για μια μάθηση πάνω στις σχέσεις. Αυτό είναι ο φεμινισμός. Υπήρχε ένα παρωχημένο μοντέλο στο παρελθόν, το οποίο δεν μπορεί να λειτουργήσει πλέον. Οι άνθρωποι παίρνουν από τους γονείς τους τα παλιά εργαλεία της πατριαρχικής κοινωνίας και δεν μπορούν να λειτουργήσουν πλέον. Έτσι προκύπτουν οι ακρότητες και οι εντάσεις. Κάποιος προσπαθεί να βάλει κάτι καινούργιο σε κάτι παλιό, αλλά δεν χωράει» σημειώνει η Ευφροσύνη Σπανέα.
Είναι θέμα ευελιξίας του νου μας. «Δηλαδή πως κάνεις δημοκρατικούς πολίτες; Βλέπουμε πόσο δύσκολο είναι και πόση εκπαίδευση απαιτείται. Πόσο μάλλον στις σχέσεις. Είναι δύσκολο, γιατί η τάση είναι να λέει ένας κι οι υπόλοιποι τον ακολουθούμε. Μπορούμε να είμαστε πολλοί μαζί και να ακούγονται όλες οι απόψεις και κάπως να συγχωνεύονται; Πως θα εφαρμοστεί μια δημοκρατία στις σχέσεις;» αναρωτιέται η ψυχολόγος.
Υπάρχουν γυναίκες που δεν έχουν πει πουθενά την ιστορία τους. Ποτέ και σε κανέναν. Υπάρχουν γυναίκες που παίρνουν τηλέφωνο και λένε ότι θέλει μια φίλη ή ότι ο σύζυγος ζει σε άλλη πόλη. Η ντροπή δυστυχώς είναι ένας σημαντικός παράγοντας που αναστέλλει τις αποφάσεις μας.
Αν είσαι δίπλα σε γυναίκα που ακόμη δεν έχει κάνει το βήμα να απευθυνθεί η ίδια σε μία από τις δομές, προσπάθησε να την κάνεις να σε νιώθει κοντά της. Πες της ρητά πως ό,τι και να συμβεί είσαι εκεί, όποια ώρα και μέρα. Χωρίς αυτήν την ασφάλεια δεν βγαίνει κανείς από το καβούκι του. Θέλει αυτήν την ασπίδα ελάχιστης προστασίας. Δώσ’ της και το τηλέφωνο, να το έχει εύκαιρο, σε περίπτωση που χρειαστεί. Χωρίς να πεις «Πάρε τηλέφωνο» ή «Πήρα εγώ για εσένα», ούτε «Είναι καλές οι σύμβουλοι εκεί». Απλά άφησε το τηλέφωνο, δείχνοντας παράλληλα ότι είσαι δίπλα της και την στηρίζεις.
