Τη στιγμή που ένας χείμαρρος περιοριστικών νομοθεσιών για τις αμβλώσεις έχει προταθεί στις πολιτείες που ηγούνται οι Ρεπουμπλικάνοι, το Ανώτατο Δικαστήριο φαίνεται έτοιμο να καταργήσει την απόφαση-ορόσημο Roe v. Wade, που νομιμοποιεί και διασφαλίζει το δικαίωμα στην άμβλωση σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες, από τις 22 Ιανουαρίου του 1973. Η είδηση έρχεται σχεδόν έξι μήνες πριν τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, οι οποίες θα καθορίσουν αν οι Δημοκρατικοί θα καταφέρουν να διατηρήσουν την ισχνή πλειοψηφία στο Κογκρέσο για τα επόμενα δύο χρόνια της προεδρίας του Τζο Μπάιντεν. Το Politico αναφέρει ότι ο δικαστής Σάμιουελ Αλίτο γράφει στο έγγραφο ότι η ιστορική απόφαση στην υπόθεση Ρόου κατά Γουέιντ του 1973, που νομιμοποίησε την άμβλωση σε εθνικό επίπεδο, είναι «κατάφωρα λάθος».
Τον περασμένο μήνα, ο κυβερνήτης Ron DeSantis της Φλόριντα υπέγραψε νόμο για την απαγόρευση των περισσότερων αμβλώσεων μετά από τις 15 εβδομάδες κύησης, (το έμβρυο θεωρείται πως μπορεί να ζήσει εκτός της μήτρας, περίπου στις 23 εβδομάδες), περιορίζοντας σημαντικά την πρόσβαση στη διαδικασία. Ο νέος νόμος, ο οποίος τίθεται σε ισχύ την 1η Ιουλίου, έχει διαμορφωθεί μετά από μια παρόμοια απαγόρευση αμβλώσεων στο Μισισιπή, την οποία το Ανώτατο Δικαστήριο φαίνεται ότι είναι έτοιμο να επικυρώσει. Εξαιρέσεις περιλαμβάνονται μόνο σε περιπτώσεις στις οποίες η άμβλωση είναι απαραίτητη για να σωθεί η ζωή της μητέρας ή να αποτραπεί σοβαρός τραυματισμός ή στην περίπτωση που το έμβρυο παρουσιάζει κάποια ανωμαλία που θα μπορούσε να αποβεί θανατηφόρα.
Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες, νομοθέτες στο Κεντάκι ανέτρεψαν το βέτο του κυβερνήτη για ένα μέτρο που θα περιορίζει τις αμβλώσεις μετά από τις 15 εβδομάδες κύησης. Ο νόμος του Κεντάκι μπλοκαρίστηκε προσωρινά από ομοσπονδιακό δικαστή στις 21 Απριλίου. Και στην Οκλαχόμα όμως, το νομοθετικό σώμα ενέκρινε ένα νομοσχέδιο που απαγορεύει τις αμβλώσεις μετά από περίπου έξι εβδομάδες κύησης, μια απαγόρευση που θα μπορούσε να μειώσει δραστικά την πρόσβαση στις αμβλώσεις, όχι μόνο για τις γυναίκες στην Πολιτεία αλλά και για εκείνες που έχουν περάσει τα σύνορά της για να συναντήσουν τελικά τους ολοένα πιο αυστηρούς αντι-νόμους για τις αμβλώσεις σε όλο το Νότο.
Ο Ρεπουμπλικανός κυβερνήτης Kevin Stitt της Οκλαχόμα, είχε επίσης υπογράψει έναν νόμο τον περασμένο μήνα που απαγορεύει την άμβλωση εξ ολοκλήρου - εκτός από την περίπτωση που αυτή θα μπορούσε να σώσει τη ζωή μιας εγκύου γυναίκας «σε επείγουσα ιατρική κατάσταση» και καθιστά τη διαδικασία κακούργημα, τιμωρούμενη με έως και 10 χρόνια φυλάκιση και πρόστιμο 100.000 δολαρίων.
Οι πολιτείες που έχουν θεσπίσει νομοθεσία η οποία απαγορεύει τις αμβλώσεις
Οι απαγορεύσεις των αμβλώσεων έχουν εισαχθεί σε 31 πολιτείες φέτος, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Guttmacher, μια ερευνητική ομάδα που υποστηρίζει τα δικαιώματα των αμβλώσεων. Οι απαγορεύσεις αυτές έχουν περάσει τουλάχιστον ένα νομοθετικό σώμα σε επτά πολιτείες: Αριζόνα, Αϊντάχο, Ουαϊόμινγκ, Φλόριντα, Κεντάκι, Οκλαχόμα και Δυτική Βιρτζίνια, ενώ έχουν θεσπιστεί σε έξι από αυτές τις πολιτείες: Φλόριντα, Οκλαχόμα, Κεντάκι, Αριζόνα, Αϊντάχο και Ουαϊόμινγκ. Η Elizabeth Nash, αναλύτρια πολιτειακής πολιτικής για το Ινστιτούτο Guttmacher, δήλωσε ότι «η νομοθεσία αντικατοπτρίζει τις προσπάθειες των ολοένα και πιο συντηρητικών νομοθετικών οργάνων που κινούνται για να επωφεληθούν από τις δεξιόθεν μετατοπίσεις που σημειώνονται στα δικαστήρια».
Την ίδια στιγμή, αρκετές πολιτείες έχουν ήδη εισάγει τις λεγόμενες «ενεργοποιήσεις απαγορεύσεων» (trigger bans), οι οποίες θα καταστήσουν τις αμβλώσεις παράνομες εάν η ιστορική απόφαση ανατραπεί ή η σημειώσει σημαντική πτώση. Η νομοθεσία που έχει προταθεί μέχρι στιγμής είναι πιθανό να τεθεί σε ισχύ, είπε η κ. Nash. Ωστόσο, ορισμένες προσπάθειες ενδέχεται να βρουν μπροστά τους δικαστικές προκλήσεις: Στο Αϊντάχο, για παράδειγμα, μια απαγόρευση αμβλώσεων με πρότυπο αυτή του Τέξας επρόκειτο να τεθεί σε ισχύ στις 22 Απριλίου, αλλά μπλοκαρίστηκε προσωρινά από το Ανώτατο Δικαστήριο του Αϊντάχο την προηγούμενη Παρασκευή.
Οι πολιτείες που έχουν ενισχύσει την υποστήριξή τους στις αμβλώσεις
Στον αντίποδα, καθώς το μέλλον της απόφασης Roe v. Wade παραμένει θολό, αρκετές πολιτείες προωθούν νομοθεσίες που προστατεύουν το δικαίωμα στην άμβλωση. Περίπου 30 πολιτείες και η περιφέρεια της Κολούμπια εξετάζουν μέτρα που προστατεύουν και διευρύνουν την πρόσβαση στις αμβλώσεις, σύμφωνα με την κ. Nash, ενώ νόμοι που προστατεύουν το δικαίωμα στην άμβλωση είναι ήδη κατοχυρωμένοι σε τουλάχιστον 16 πολιτείες και στην περιφέρεια της Κολούμπια.
Παράλληλα, υπάρχουν και οι πολιτείες που έχουν κάνει ένα βήμα παραπέρα: Οι νομοθέτες στο Βερμόντ ψήφισαν τον Φεβρουάριο υπέρ της τροποποίησης στο Σύνταγμα της Πολιτείας, που θα εγγυάται το δικαίωμα στην άμβλωση. Στο Κονέκτικατ, οι νομοθέτες ενέκριναν ένα νομοσχέδιο που θα επεκτείνει το πεδίο των ειδικών που μπορούν να κάνουν ορισμένους τύπους αμβλώσεων - πέρα από τους γιατρούς, για να συμπεριλάβουν νοσοκόμες-μαίες, βοηθούς γιατρών και άλλους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα. Το νομοσχέδιο του Κονέκτικατ, θα προστατεύει επίσης τους παρόχους αμβλώσεων και τους ασθενείς που έχουν ξεκινήσει αγωγές σε πολιτείες που έχουν απαγορεύσει ή σχεδιάζουν να απαγορεύσουν τις αμβλώσεις - ακόμη και εκτός των συνόρων του. Ο Δημοκρατικός κυβερνήτης Ned Lamont, δήλωσε ότι σκοπεύει να υπογράψει το νομοσχέδιο.
Μάλιστα, μια πρόταση που τέθηκε στα τέλη του περασμένου έτους με την υποστήριξη του Δημοκρατικού Κυβερνήτη Gavin Newsom και των ηγετών των δύο νομοθετικών επιμελητηρίων της Καλιφόρνια, ζητά την αύξηση της χρηματοδότησης για τους παρόχους αμβλώσεων, τη μείωση των διοικητικών φραγμών στην πρόσβαση στις αμβλώσεις και την ενίσχυση της νομικής προστασίας για τους ασθενείς που καταφεύγουν στην έκτρωση. Τον Μάρτιο, ο Newsom υπέγραψε σχετική νομοθεσία για την εξάλειψη των δαπανών για τις υπηρεσίες αμβλώσεων.
Τι είναι η «σχεδόν ολική» απαγόρευση της άμβλωσης και τι σημαίνει στην πράξη;
Μια «σχεδόν ολική» απαγόρευση συνήθως αναφέρεται σε έναν νόμο που περιορίζει τις αμβλώσεις εκτός από τις περιπτώσεις που η ζωή ενός ασθενούς βρίσκεται σε κίνδυνο, σύμφωνα με την κ. Nash του Ινστιτούτου Guttmacher. Οι νομοθέτες εξετάζουν δύο βασικούς τύπους «σχεδόν ολικών απαγορεύσεων». Ο ένας, αφορά μια απαγόρευση σύμφωνα με το πρότυπο του Τέξας, η οποία αναθέτει σε ιδιώτες πολίτες να ασκήσουν μήνυση εναντίον οποιουδήποτε προχωρά σε έκτρωση ή «βοηθά και υποκινεί» μια διαδικασία. Ο νόμος του Τέξας απαγορεύει τις αμβλώσεις μόλις ανιχνευθεί καρδιακή δραστηριότητα στο έμβρυο. Τέτοια δραστηριότητα συνήθως συμβαίνει γύρω στην έκτη εβδομάδα της εγκυμοσύνης, δηλαδή προτού ακόμη πολλές γυναίκες καταλάβουν ότι είναι έγκυες.
Οι πολιτείες στις οποίες γίνονται οι περισσότερες αμβλώσεις
Σύμφωνα με μια απογραφή του 2017 των παρόχων αμβλώσεων που διενεργήθηκε από το Ινστιτούτο Guttmacher, οι περισσότερες αμβλώσεις πραγματοποιήθηκαν στην Καλιφόρνια, σε ποσοστό 5,4%, στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης, σε ποσοστό 12,2% και στην Φλόριντα σε ποσοστό 8,2%. Αυτές είναι τρεις από τις τέσσερις πιο πυκνοκατοικημένες πολιτείες, μαζί με το Τέξας. Φέτος μονάχα, υπολογίζεται πως ανά τον κόσμο πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 15.035.260 εκτρώσεις έως αυτή τη στιγμή.
Ο κοινωνικός αντίκτυπος του περιορισμού του δικαιώματος στην άμβλωση
Ο τερματισμός μιας εγκυμοσύνης είναι μια συνηθισμένη απόφαση που παίρνουν εκατομμύρια άνθρωποι - κάθε χρόνο το ένα τέταρτο των κυήσεων τερματίζεται με τη μέθοδο της άμβλωσης. Η άμβλωση ισοδυναμεί και πρέπει να ισοδυναμεί με την ιατρική περίθαλψη. Ανεξάρτητα από το αν η έκτρωση είναι νόμιμη ή όχι, οι άνθρωποι εξακολουθούν να χρειάζονται και να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες άμβλωσης. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Guttmacher, το ποσοστό έκτρωσης είναι 37 ανά 1.000 άτομα σε χώρες που απαγορεύουν την άμβλωση συνολικά, ή την επιτρέπουν μόνο σε περιπτώσεις που πρέπει να σωθεί η ζωή μιας γυναίκας, και 34 ανά 1.000 άτομα σε χώρες που επιτρέπουν γενικά την άμβλωση, μια διαφορά που δεν είναι στατιστικά σημαντική.
Όταν εκτελούνται από εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγειονομικής περίθαλψης σε συνθήκες υγιεινής, οι αμβλώσεις είναι μία από τις ασφαλέστερες διαθέσιμες ιατρικές διαδικασίες, πιο ασφαλής ακόμη κι από τη διαδικασία της γέννησης του παιδιού. Όταν όμως οι κυβερνήσεις περιορίζουν την πρόσβαση στις αμβλώσεις, οι άνθρωποι αναγκάζονται να καταφύγουν σε παράνομες, μη ασφαλείς αμβλώσεις.
Η ποινικοποίηση της άμβλωσης δεν σταματάει τις αμβλώσεις, αλλά κάνει την άμβλωση λιγότερο ασφαλή και αποτελεί μια μορφή διάκρισης, η οποία ενισχύει περαιτέρω τον στιγματισμό. Η πρόσβαση σε ασφαλείς αμβλώσεις είναι ζήτημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως διατείνεται και η Διεθνής Αμνηστία. Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., 25 εκατομμύρια μη ασφαλείς αμβλώσεις λαμβάνουν χώρα κάθε χρόνο, η συντριπτική τους πλειοψηφία στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ακόμα, τα στοιχεία δείχνουν ότι τα ποσοστά αμβλώσεων είναι υψηλότερα σε χώρες όπου υπάρχει περιορισμένη πρόσβαση στην αντισύλληψη, αλλά και όταν υπάρχει ελλιπής πληροφόρηση σχετικά με σύγχρονες αντισυλληπτικές μεθόδους.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να τονιστεί πως δεν είναι μόνο γυναίκες και κορίτσια cisgender (γυναίκες και κορίτσια που τους δόθηκε γυναικείο φύλο στη γέννηση και ζουν και αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες) που μπορεί να χρειαστούν πρόσβαση σε υπηρεσίες αμβλώσεων, αλλά και διεμφυλικοί άνδρες και αγόρια και άτομα με άλλες ταυτότητες φύλου που έχουν αναπαραγωγική ικανότητα εγκυμοσύνης. Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια στην πρόσβαση στις αμβλώσεις για αυτά τα άτομα και τις ομάδες είναι η έλλειψη πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη. Επιπλέον, για όσους έχουν πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν στιγματισμό, προκατάληψη, ακόμη και παρενοχλήσεις σε ιατρικά περιβάλλοντα, ενώ οι περιπτώσεις που γιατροί τους έχουν αρνηθεί την ιατρική περίθαλψη λόγω της διεμφυλικότητάς τους, αγγίζουν το 19% ανά τον κόσμο.
Μπορεί οι τρέχουσες νομοθεσίες και εξελίξεις για τον περιορισμό των αμβλώσεων να αφορούν άμεσα την Αμερική, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως οι τροποποιήσεις δεν θα μπορούσαν να επηρεάσουν μελλοντικά και ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Ελλάδα. Στη χώρα μας, τα στοιχεία του Π.Ο.Υ. δείχνουν έναν μέσο όρο 16-17.000 εκτρώσεων ετησίως, από το 2000 και έπειτα.
Στον απόηχο των εξελίξεων κι ενώ αρνούμαστε να χωνέψουμε ότι αυτή τη στιγμή κάποιοι άντρες μπορούν και παίρνουν αποφάσεις για το σώμα μας, η 27χρονη Ελένη και η 24χρονη Ήρα, διηγούνται στην Popaganda την δική τους ιστορία που αφορά τη νόμιμη έκτρωση που πραγματοποίησαν πριν από λίγα χρόνια στην Ελλάδα. Τις ακούσαμε με μεγάλο σεβασμό - τις διαβάζουμε με ακόμη μεγαλύτερο.
Ελένη, 27 ετών
Ήμουν 24 ετών, όταν χρειάστηκε να βρεθώ στο νοσοκομείο για να κάνω έκτρωση. Κατά τη διάρκεια του σεξ με τον τότε ερωτικό μου σύντροφο, ένιωσα πως είχε συμβεί κάποιο ατύχημα, ωστόσο εκείνος με διαβεβαίωσε πως όλα ήταν καλά. Βρισκόμουν στην τρίτη εβδομάδα της κύησης. Εκείνος με στήριξε οικονομικά, βάζοντας το ποσό που χρειαζόταν για να κάνω την άμβλωση. Ήμουν πολύ τυχερή, γιατί είχα ένα υποστηρικτικό πλαίσιο. Η μητέρα και η αδελφή μου ήταν εξαρχής δίπλα μου, δεν δίστασα στιγμή να τους πω τι έχει συμβεί.
Όταν έκανα το τεστ εγκυμοσύνης, τα χέρια μου έτρεμαν, δεν μπορούσα να σταματήσω να ιδρώνω. Όσο καλά κι αν ήξερα πως οι δικοί άνθρωποι θα με φροντίσουν, μόνο το σώμα μου μπορεί ακριβώς να καταλάβει τι περνούσα. Ο μεγαλύτερος φόβος μου, πέρα από τον πόνο που θα ένιωθα και την επακόλουθη διαδικασία της ανάρρωσης, ήταν ο ενδεχόμενος στιγματισμός που μπορεί να αντιμετώπιζα εκ μέρους των γιατρών. Ευτυχώς όμως, συνάντησα επαγγελματίες, υποστηρικτικούς, που διεκπεραίωσαν τη διαδικασία και με έκαναν να νιώσω ασφάλεια. Στο πλευρό μου ήταν η μητέρα μου, που δεν σταμάτησε να με φροντίζει για όσο διάστημα χρειάστηκε να αναρρώσω.
Για τις επόμενες εβδομάδες είχα αρκετή αιμορραγία, ο κύκλος μου άργησε να σταθεροποιηθεί, όμως ένιωθα ασφαλής και ελεύθερη. Δεν μπορώ να φανταστώ πως νιώθει μια γυναίκα που θα βρεθεί στην ίδια θέση, η οποία ζει σε κάποια φτωχή χώρα, ή ζει στο παρόν σε κάποια από τις πολιτείες της Αμερικής όπου νομοθετούνται περιορισμοί στις αμβλώσεις. Πονάει η ψυχή μου. Στη σκέψη και μόνο ότι μπορεί να ήμουν μία από αυτές, τρομάζω, απελπίζομαι. Όσος καιρός κι αν έχει περάσει από το διάστημα της έκτρωσης, πάντα θα κουβαλάω μέσα μου αυτή την εμπειρία. Δεν είναι μονάχα το σώμα που βιώνει κάτι πρωτόγνωρο. Είναι και η ίδια η ψυχή. Καταρχάς λόγω των ορμονών, τα συναισθήματα εντείνονται, η ευσυγκινησία κυριαρχεί. Και γενικά, αυτό το βίωμα μένει για πάντα χαραγμένο στη μνήμη σου. Νιώθεις όμως και πάλι ελεύθερη όταν ξέρεις ότι μπορείς να κάνεις νόμιμα μια έκτρωση.
Ήρα, 24 ετών
Το 2019, χρειάστηκε να κάνω μία έκτρωση. Οι γονείς μου δεν το γνωρίζουν μέχρι σήμερα. Ίσως αυτή να ήταν και η δυσκολότερη στιγμή της διαδικασίας, ο φόβος που ένιωσα στην περίπτωση που θα το μάθαιναν, η ανασφάλεια που ένιωθα για το «και τώρα, τι κάνω;». Δυστυχώς οι σχέσεις μου με τους γονείς μου δεν μου άφηναν περιθώρια για να μοιραστώ κάτι τέτοιο μαζί τους. Η μεγάλη μου αδερφή ήταν όμως εκεί. «Εκείνος» πάλι, όχι.
Όλα τα έξοδα τα βάλαμε μαζί (σ.σ. με την αδελφή της). Ήμουν στην τέταρτη εβδομάδα της εγκυμοσύνης όταν διέκοψα την κύηση. Και αυτό που εύχομαι δεν είναι να μην το βιώσει καμία γυναίκα, γιατί μέσα στη ζωή είναι κι αυτό και δεν πρέπει κανείς να μας κάνει να νιώσουμε ντροπή γι’ αυτό ή ότι κάνουμε κάτι κακό. Εύχομαι όμως καμία γυναίκα να μην αναγκαστεί να βιώσει ξανά τη διαδικασία μιας μη νόμιμης και επικίνδυνης έκτρωσης. Είναι φρικιαστικό αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στις Ηνωμένες Πολιτείες εν έτει 2022. Ο απόλυτος σκοταδισμός.
Άντρες αποφασίζουν για τα γυναικεία σώματα. Δεν μπορούν ούτε στο ελάχιστο να διανοηθούν τι περνάμε σωματικά και ψυχικά. Εύχομαι πραγματικά να συμβεί κάτι και όλο αυτό να ανατραπεί. Και για όσους αναρωτιούνται «μα πώς συνέβη αυτό;», «δεν πρόσεχες;», «δεν χρησιμοποιούσατε προφυλάξεις;», «γιατί δεν πήρες το χάπι της επόμενης ημέρας;», θα τους πω απλά να κοιτάξουν τον εαυτό τους και να σταματήσουν να ασχολούνται με τις ζωές των άλλων. Τι θα γινόταν εάν μια νομοθεσία σαν κι αυτή έφτανε στην Ελλάδα; Φαντάζεσαι τι μπορεί να χρειαζόταν να κάνω τώρα για να αποβάλλω; Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι.
