Ένας ανακατασκευασμένος κοιτώνας κρατουμένων στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, κατά την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. Το στρατόπεδο απελευθερώθηκε από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις στις 29 Απριλίου 1945. Πάνω από 200.000 άνθρωποι από όλη την Ευρώπη φυλακίστηκαν και περισσότεροι από 43.000 δολοφονήθηκαν στο Νταχάου, κατά την διάρκεια λειτουργίας του. EPA/ANNA SILAGYI
Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου απελευθερώθηκε από τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις στις 29 Απριλίου 1945. Το περιβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ένα από τα τρομακτικότερα κομμάτια της ιστορίας του Β'Π.Π., ιδρύθηκε στις 22 Μαρτίου 1933, λίγο περισσότερο από πέντε εβδομάδες αφότου ο Αδόλφος Χίτλερ έγινε καγκελάριος της Γερμανίας. Ηταν το στρατόπεδο συγκέντρωσης που λειτούργησε τον περισσότερο χρόνο από όλα τα άλλα, σχεδόν και τα δώδεκα χρόνια του ναζιστικού καθεστώτος.
Ο επιζών του Ολοκαυτώματος Abba Nasr στέκεται στη νεοαποκαλυφθείσα αναμνηστική πλάκα αφιερωμένη στη μνήμη των στρατιωτών της 45ης Μεραρχίας, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης μνήμης στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσής του από την Μεραρχία των αμερικανιικών δυνάμεων. Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Το στρατόπεδο προοριζόταν αρχικά για τον εγκλεισμό των πολιτικών αντιπάλων του Χίτλερ, οι οποίοι αποτελούνταν από κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και άλλους αντιφρονούντες και αποτέλεσε πρότυπο για όλα τα μεταγενέστερα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Γερμανών Εθνοσοσιαλιστών (πιθανόν, μάλιστα, να αποτελεί πρότυπο και για σημερινά τέτοια στρατόπεδα-φυλακές, όπως αποκαλύπτει η δημοσιογράφος Andrea Pitzer στο New York Magazine, για μια φυλακή του Ελ Σαβαδόρ).
Το κρεματόριο του πρώην στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, κατά την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου, στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Από το 1936 και καθόλη την διάρκεια της λειτουργίας του Νταχάου, εκτός από τους αντιπάλους του καθεστώτος, όλο και περισσότερα άτομα φυλακίζονταν για λόγους φυλετικής ιδεολογίας και «κοινωνικής υγιεινής». Σε αυτούς περιλαμβάνονταν διανοητικά άρρωστοι, ανάπηροι, καθώς και σεξουαλικές και εθνοτικές μειονότητες, όπως οι ομοφυλόφιλοι, οι Σίντι και οι Ρομά. Άτομα που είχαν διαπράξει επανειλημμένα αδικήματα ή ζούσαν μια μη συμβατική ζωή, αντίθετη στα πρότυπα του ναζιστικού καθεστώτος, χαρακτηρίζονταν ως «εγκληματίες» και «αντικοινωνικοί», διώκονταν και οδηγούνταν εκεί, καθώς και σε άλλα στρατόπεδα που είχαν δημιουργηθεί γι' αυτό τον σκοπό.
Το Αστέρι του Δαβίδ στην είσοδο του Εβραϊκού Μνημείου στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου πριν από την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Μέρος από το συρματόπλεγμα, με το οποίο ήταν σπαρμένος όλος ο περίβολος χώρος έξω από το στρατόπεδο σε βάθος εκατοντάδων μέτρων, ώστε όποιος κατάφερνε να δραπετεύσει να πεθαίνει ακαριαία από τον ηλεκτρισμό που το διάτρεχε. Στο χώρο μνήμης του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, κατά την εκδήλωση μνήμης στο πρώην στρατόπεδο για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσής του, στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Γλυπτό μνημείο στο χώρο μνήμης του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, κατά την εκδήλωση μνήμης στο πρώην στρατόπεδο για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσής του, Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το κεντρικό στρατόπεδο συμπληρώθηκε από περίπου 150 παραρτήματα διάσπαρτα στη νότια Γερμανία και την Αυστρία, τα οποία όλα μαζί, ως σύμπλεγμα, ονομάστηκαν Νταχάου. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του στρατοπέδου, τουλάχιστον 160.000 κρατούμενοι από όλη την Ευρώπη πέρασαν από το κεντρικό στρατόπεδο και 90.000 από τα παραρτήματα. Τουλάχιστον 32.000 από τους κρατούμενους πέθαναν, μόνο εκεί, από ασθένειες, υποσιτισμό, από τα ειδεχθή "επιστημονικά"πειράματα, την σκληρή καταναγκαστική εργασία, τους βασανισμούς και τις εκτελέσεις. Κανείς όμως δεν γνωρίζει πραγματικά τα ακριβή στοιχεία. Τα ελλιπή γερμανικά αρχεία δείχνουν ότι, αμέτρητοι περισσότεροι μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα εξόντωσης - ως "τελική λύση"- στην κατεχόμενη, από τους Γερμανούς, Πολωνία.
Κρεματόριο στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, κατά την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Ενας θάλαμος αερίων κατασκευάστηκε στο Νταχάου το 1942, αλλά δεν χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Παραμένει ανεξήγητο γιατί οι αξιωματικοί των SS δεν τον χρησιμοποίησαν για το σκοπό αυτό (αυτοί που επρόκειτο να "εξαερωθούν", μεταφέρονταν ανά πλήθη σε άλλα στρατόπεδα, όπως και οι άρρωστοι, οι οποίοι στάλθηκαν στο Χάρτχαϊμ, που δημιουργήθηκε ειδικά για την «ευθανασία» των ασθενών και αναπήρων). Σύμφωνα, πάντως, με μια σύγχρονη μαρτυρία επιζήσαντα, αριθμός κρατουμένων δολοφονήθηκαν στον λειτουργικό θάλαμο εξαέρωσης του Νταχάου, το 1944.
Ενας από τους πύργους φρουράς στην περίμετρο του πρώην στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου, κατά από εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Δυστυχώς, το Νταχάου αποτέλεσε το πρώτο και σημαντικότερο στρατόπεδο, στο οποίο Γερμανοί γιατροί και επιστήμονες δημιούργησαν περίπλοκα ερευνητικά εργαστήρια και χρησιμοποιούσαν τους κρατούμενους ως ακούσια πειραματόζωα για ιατρικού είδους πειράματα, πολλά από τα οποία ανήκουν στην σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Καθ' όλη τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τα πειράματα αυτά και οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης έκαναν το Νταχάου ένα από τα πιο διαβόητα στρατόπεδα.
Η αναμνηστική πέτρα του θάλαμου 6 στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου κατά την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Πύργος φύλαξης, που είχε χτηστεί από τους κρατουμένους, στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου στην εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
Διάσημο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, σε ένταση απάνθρωπης σκληρότητας και αριθμού θυμάτων, που έλαβε χώρα στο στρατόπεδο αυτό, ήταν η μαζική εκτέλεση Ρώσων αιχμαλώτων, όταν, μετά τη γερμανική εισβολή στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941 (επιχείρηση Barbarossa), το στρατόπεδο χρησιμοποιήθηκε ως τόπος συγκέντρωσης Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου. Η Γκεστάπο διαχώριζε τα μέλη του Κόκκινου Στρατού που αναγνώριζε ως διανοούμενους, Εβραίους ή κομμουνιστές αξιωματούχους από τους υπόλοιπους κρατουμένους και τους εκτελούσε σε ένα σημείο του προαυλίου του στρατοπέδου. Αργότερα, μετέφεραν τον τόπο των εκτελέσεων μερικά χιλιόμετρα παραπέρα. Το 1941-42, τα SS δολοφόνησαν εκεί πάνω από 4.000 Σοβιετικούς αιχμαλώτους πολέμου.
Φωτογραφίες από τα χρόνια λειτουργίας του στρατοπέδου συγκέντρωσης Νταχάου. Αριστερά: Κρατούμενοι αναγκάστηκαν να χτίσουν τον πύργο φρουράς στο Jourhaus, φωτογραφία προπαγάνδας των SS, στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, Γερμανία, 1937. Κέντρο: εξάσκηση σκοποβολής από αξιωματικό των SS στο Hebertshausen, όπου είχε μεταφερθεί ο χώρος εκτέλεσης των Σοβιετικών αιχμαλώτων πολέμου. Νταχάου, Γερμανία, 1941. Δεξιά: οι κρατούμενοι του Νταχάου χαιρετούν τους απελευθερωτές τους. Στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, Γερμανία, Μάιος 1945.
Οταν, το 1945, λίγο καιρό πριν απελευθερωθεί το στρατόπεδο από τους Αμερικανούς, έφτασαν περίπου τρακόσιοι αιχμάλωτοι, νεκροί ήδη από την ασφυξία και την πείνα σε βαγόνι τρένου, κοντά στο Νταχάου, 524 κρατούμενοι είχαν αναγκαστεί να μεταφέρουν και να πετάξουν τα πτώματα σε μια χαράδρα τετρακόσια μέτρα μακριά, ενώ, στην συνέχεια, εκτελέστηκαν από τους SS και θάφτηκαν στην χαράδρα, μαζί με όσους είχαν πεθάνει στο τρένο. Σχεδόν 800 πτώματα μπήκαν σε αυτόν τον ομαδικό τάφο.
Ακόμα και σήμερα, η λέξη Νταχάου παραπέμπει σε επίγειο τόπο της Κόλασης. Η μνήμη αυτή δεν πρέπει να σβήσει από κανενός ανθρώπου τα μάτια.
Πέτρινο μνημείο για τους χιλίαδες άγνωστους νεκρούς, στο πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, πριν από την εκδήλωση μνήμης για την 80ή επέτειο της απελευθέρωσης του στρατοπέδου στο Νταχάου της Γερμανίας, 29 Απριλίου 2025. EPA/ANNA SZILAGYI
