Ήταν αργά μια νύχτα του περσινού φθινοπώρου, όταν στη Γάζα ο γιατρός Σαΐφ Αλντέν άκουσε το τηλέφωνο να χτυπά. Στην άλλη άκρη της γραμμής, ο φίλος του ήταν πανικόβλητος. Είχαν σπάσει τα νερά της γυναίκας του, ήταν όμως αδύνατον να πάει στο νοσοκομείο να γεννήσει γιατί η περιοχή τους βομβαρδιζόταν. Βρίσκονταν εγκλωβισμένοι. Ο γιατρός κάλεσε αμέσως έναν άλλο φίλο. Αυτός είχε ένα γαϊδουράκι που πριν λίγο καιρό ο Αλντέν είχε περιθάλψει. Έσπευσαν. Το ζωντανό πήρε στην πλάτη τη γυναίκα, όπως χιλιάδες χρόνια πριν, στην ίδια γη, ένα άλλο γαϊδουράκι είχε πάρει την Παναγία με το θείο βρέφος μακριά από τη σφαγή του Ηρώδη. Βρέθηκαν στο νοσοκομείο μέσα σε είκοσι λεπτά. Λίγο αργότερα, εκείνη γέννησε δίδυμα.
Ο γιατρός Αλντέν ηγείται του Safe Haven for Donkeys στη Γάζα, μια οργάνωσης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, που περιθάλπει ζώα στο Ισραήλ και τα κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη. Η Safe Haven for Donkeys μετρά ήδη 25 χρόνια ζωής. Στη Γάζα, είναι η μόνη που διατηρεί μια κινητή μονάδα πρώτων βοηθειών κυρίως για γαϊδουράκια και άλογα, αλλά και άλλα ζώα.
Ακολουθεί ένα βίντεο από τη δράση της:
Πολλοί δρόμοι στη Λωρίδα της Γάζας είναι πια απροσπέλαστοι για οχήματα καθώς καλύπτονται από τόνους συντριμμιών που προκάλεσαν οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί. Ακόμα όμως κι αν το οδικό δίκτυο λειτουργούσε σωστά, οι τιμές της βενζίνης έχουν εκτοξευτεί σε τέτοια δυσθεώρητα ύψη στην εμπόλεμη περιοχή, που καθιστούν τη χρήση οχημάτων απαγορευτική. Κι έτσι, μένουν μόνο τα ταπεινά γαϊδουράκια, να παίρνουν αγόγγυστα στην πλάτη τους ανθρώπους, απεγκλωβίζοντάς τους από επικίνδυνες περιοχές, μεταφέροντάς τους τραυματισμένους στο νοσοκομείο, αλλά και, διωγμένους, σε άλλη περιοχή. Συχνά γίνονται νεκροπομποί για τα θύματα του άγριου αυτού πολέμου.
Κατά τα άλλα, στην όποια «καθημερινότητα» μπορεί να υπάρχει στη Γάζα που τα χνώτα ανθρώπων και ζώων μυρίζουν θάνατο, τα γαϊδουράκια είναι για κάποιους το μέσο εργασίας τους: έχουν κάρα τα οποία σέρνουν γαϊδούρια, για να εξυπηρετήσουν σαν «ταξί» όσους τα χρειάζονται.
Άλλοι με αυτά πηγαίνουν την πραμάτεια τους, φρούτα και λαχανικά, στην αγορά. Όπως έκανε και ο Τζαμέλ αλ-Καρούμπι πριν τον πόλεμο, αλλά τώρα κουβαλά με το κάρο του πόσιμο νερό από το πηγάδι που κληρονόμησε από τον πατέρα του, και το μοιράζει στους γείτονες. «Έχω κάνει μια συμφωνία με τον κολλητό μου τον Άλμοντ…» -λέει για το γαϊδουράκι του που σέρνει το «όχημα»- «…ότι αν συνεχίσει να ξυπνά νωρίς καθημερινά και με βοηθά να γεμίζουμε το τεπόζιτο και να το μοιράζουμε στη γειτονιά, θα του δίνω μία επιπλέον σακούλα φαϊ κάθε μέρα. Μέχρι τώρα, έχει τηρήσει τη συμφωνία».
Αφού στη Γάζα έχουν ισοπεδωθεί σχεδόν τα πάντα, τέτοιες «θέσεις εργασίας» και εθελοντισμού έχουν απομείνει. Κάρα υπήρχαν ανέκαθεν εκεί, τώρα όμως είναι σχεδόν τα μόνα μέσα μεταφοράς. Κι η τελευταία ελπίδα των ανθρώπων για να διατηρούν πρόσβαση σε κάθε υπηρεσία που χρειάζονται.
Ο γιατρός Αλντέν εκτιμά ότι το 90% των ανθρώπων στη Γάζα εξαρτώνται από τα γαϊδουράκια για τη μεταφορά και την επιβίωσή τους – και ότι πριν τον πόλεμο το ποσοστό αυτό ήταν 15%. Γι’ αυτό, ένα «γαϊδουράκι είναι πιο πολύτιμο κι από χρυσό, σίγουρα πιο πολύτιμο από τα σύγχρονα αυτοκίνητα», όπως είπε ένας Παλαιστίνιος στο France24. Χαρακτηριστικό, ότι τον Σεπτέμβριο του 2024 στη Γάζα, ένα τσιγάρο κόστιζε 14 ευρώ και ένα γαϊδουράκι 3.000 ευρώ.
Πεινούν και διψούν, αλλά κουβαλούν, συντηρώντας τη ζωή
Η σχέση των ανθρώπων με τα γαϊδουράκια στη Γάζα ωστόσο δεν είναι απλώς μια σχέση ανάγκης. Είναι τόσο στενή, που πρόκειται για σχέση ζωής. Τα παραδείγματα μιλούν από μόνα τους. Σε μια περίσταση, η ομάδα του Αλντέν -που σταθμεύει σε άλλο σημείο της Γάζας κάθε ημέρα- περιέθαλψε ένα γαϊδουράκι στην Khuza’a, μια πόλη λιγότερο από χιλιόμετρο μακριά από τα σύνορα με το Ισραήλ. Ήταν το μόνο που είχε απομείνει σε έναν γέροντα, μαζί με λίγα υπάρχοντα τα οποία διέσωσε φορτώνοντάς τα στην πλάτη του ζωντανού όταν οι βομβαρδισμοί κατέστρεψαν το σπίτι του. Μια αδέσποτη σφαίρα έλαχε όμως να τραυματίσει το ζωντανό του στο πόδι.
«Δεν ήταν απλώς ένα γαϊδουράκι – ήταν το μόνο μέσο επιβίωσης του ανθρώπου αυτού, η συντροφιά τους σε έναν κόσμο που του είχε αρπάξει τόσα απ’ τη ζωή», έλεγε ο γιατρός Αλντέν. «Όταν τελειώσαμε [περιθάλψαμε το ζώο], δεν μπορούσε να σταματήσει να μας λέει ευχαριστώ».
Τα ταλαίπωρα ζωντανά βέβαια δεν έχουν μοίρα διαφορετική από τους ανθρώπους στη μαρτυρική Λωρίδα. Υποφέρουν κι αυτά από ασιτία, αφού τα περισσότερα λαμβάνουν συνήθως μισό γεύμα ανά μία-δύο ημέρες. Υποφέρουν κι από αφυδάτωση. Χώρια η καταπόνηση και ενδεχόμενοι τραυματισμοί από τις πολύ βαριές εργασίες που εκτελούν. Πολλά τραυματίζονται και σκοτώνονται στο πλαίσιο του πολέμου. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το 43% των ζώων της Γάζας που χρησιμοποιούνται για εργασίες (γαϊδουράκια, άλογα και μουλάρια) είχε σκοτωθεί στη σύρραξη έως τον Αύγουστο του 2024 – μόνο 2.627 έμεναν ζωντανά τότε (ποιος ξέρει πόσα σήμερα).
«Περιθάλποντας γαϊδουράκια, περιθάλπουμε την ελπίδα»
Η ομάδα του γιατρού Αλντέν έχει περιθάλψει πάνω από 7.000 γαϊδουράκια και χιλιάδες άλλα ζώα από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2023.
Από την ισραηλινή κτηνωδία όμως δεν γλίτωσαν νοσοκομεία, οπότε δύσκολα θα γλίτωνε μια κινητή κτηνιατρική μονάδα πρώτων βοηθειών. Έτσι, το ιδιαίτερο νοσοκομείο για τους τετράποδους ασθενείς του Σαΐφ Αλντέν χτυπήθηκε στις 13 Μαρτίου από βομβαρδισμούς. Ο ίδιος γλίτωσε στο τσακ – είχε φύγει λίγα μόλις λεπτά νωρίτερα κι αφού είχαν περιθάλψει 47 ζώα την ίδια μέρα. Το προσωπικό σώθηκε, αλλά όλα τα φάρμακα και τα εργαλεία καταστράφηκαν. «Η επίθεση μας στέρησε ό,τι χρειαζόμαστε για να σώσουμε ζωές», είπε στον Guardian ο γιατρός Αλντέν.
Τώρα ξεκινούν πάλι από το μηδέν. Ευτυχώς, έχουν ήδη συγκεντρωθεί κάποιες δωρεές, ωστόσο ο Αλντέν επί ένα μήνα «χτενίζει» τη Γάζα να βρει τα εργαλεία που έχει ανάγκη. Γιατί «τα ζώα είναι ακόμα εδώ. Μας χρειάζονται ακόμα. Και δεν θα τα εγκαταλείψουμε ποτέ».
Αν ήταν εξάλλου θα τα είχε εγκαταλείψει ήδη. Πόσο αλτρουισμό πρέπει να διαθέτει κάποιος για να ρισκάρει τη ζωή του περιθάλποντας ζώα σε μια εμπόλεμη ζώνη; Η κινητή μονάδα του γιατρού πηγαίνει ακόμα και σε βομβαρδισμένα σημεία για να σώσει εγκλωβισμένα ζώα - και ανταποκρίνεται σε κλήσεις για βοήθεια ακόμα και στις πιο επικίνδυνες περιοχές. Σε μία περίσταση, μέλος της οργάνωσης διέσχισε ολόκληρη τη Γάζα για να παραδώσει ένα σακί κριθάρι σε έναν άνθρωπο που το γαϊδουράκι του λιμοκτονούσε. «Ποια αμαρτία έκαναν για να την πληρώνουν αυτά τα αθώα ζώα;» είπε όταν ρωτήθηκε για το παράτολμο εγχείρημά του.
Και κάπως έτσι ανοίγουν χαραμάδες και ξετρυπώνει φως. «Είδαμε γαϊδουράκια στη Γάζα να σώζουν ζωές – να πηγαίνουν εγκύους στο νοσοκομείο, τραυματισμένους σε ασφαλή καταφύγια, να στέκονται στο πλάι αυτών που έχασαν τα πάντα, να προσφέρουν ζεστασιά όταν όλα έξω είναι παγωνιά. Δίνουν χωρίς να ζητούν τίποτε σε αντάλλαγμα», είπε ο Σαΐφ Αλντέν.
«Όταν τα βοηθάμε, δεν σώζουμε απλώς μια ζωή. Συντηρούμε τον ιερό δεσμό μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Κρατάμε την ελπίδα ζωντανή».
