O Χοακίν Φοίνιξ από την ταινία "Her".
Η ενεή μητέρα μπροστά σε υποτροπή της διαταραχής προσωπικότητας του γιου της. Ένα απ’ τα πιο αλγεινά θεάματα για τον πάσχοντα. Δεν ξέρει -η μητέρα- πώς να χειριστεί την διαταραχή και διογκώνει κατά πολύ το πρόβλημα και τους πόνους που αυτή η ασθένεια προξενεί. Είναι στα μάτια του γιου της και αμετάκλητα ένα χαμένο πρόσωπο. Όποιος δεν βοηθάει τον πλησίον του, σβήνει μες στον ορίζοντα αυτού του αβοήθητου ανθρώπου. Ο ασθενής μένει εμβρόντητος από την ραγδαία επιδείνωση της αβοηθητότητάς του. Νιώθει πως η μητέρα του τον εγκαταλείπει και τότε εγκαταλείπει και αυτός τον εαυτό του.
Άλλες φορές, προκειμένου να αποφύγει την εμπλοκή στο αποσαθρωμένο αφήγημα του αρρώστου συγγενή της, εκείνη εθελοτυφλεί. Αυτή είναι και η χειρότερη μορφή σιωπής. Άλλη σιωπή εκείνη που οφείλεται σ’ ένα αίσθημα ανημποριάς για την μετατροπή της σκοτεινής κατάστασης σε φωτεινότερη κι άλλο η συνειδητή επιλογή της ανέκφραστης ενατένισης του κατατσακισμένου για να μην θυσιάσει χρόνο της στο μαρτύριο του σπλάχνου της. Γιατί πάντα οι μητέρες μας ραγίζουν την καρδιά.
Τις φέρουμε μέσα μας κι η μαχαιριά τους πονάει σαν μια γέννα δίχως λύτρωση και χαρά. Λεπίδας χαραγή, τραβηγμένη από μέσα προς τα έξω. Να διαρρηγνύεται κάθε αρμογή. Ραγίζει η καρδιά απ’ άκρη σ’ άκρη και η «μαθημένη αβοηθητότητα», ψυχιατρική φράση, απορρίπτει πια όλα τα χέρια των ναυαγοσωστών. Αφού δεν μπορεί η μητέρα, κανείς δεν μπορεί.
Και είναι κι άλλοι που ραγίζουν την καρδιά μας. Πάντα αυτοί που βρίσκονται εγγύτερα μας και οι τροχιές απ’ τις ζωές μας τέμνονται σε πολλά σημεία. Ο σύντροφος, ο κολλητός, η λατρεμένη μου και η δικιά σου. Αν αγαπάμε κάποιον, αυτόματα -εν γνώσει μας- του δίνουμε και τη δύναμη να μας ανοίξει ισόβια ανεπούλωτες πληγές. Στο αιμορραγικό τραύμα δεν σταματά ποτέ η ροή του αίματος του. Ραγίζει πάλι η καρδιά και ίσως ο επίκουρος χρόνος καταφέρει να μεταλλάξει την κατακλυσμική αιμοφιλία σε στάγδην, πιο υποφερτή ρύση του αίματος. Είναι πολύ στενόχωρες στιγμές εκείνες που επιδρούν και στην καρδιά μας.
Σαν κάποιος να κεραυνοβολεί τούτο τον αιμάτινο μυ μας και να τον σκίζει στα δύο , όμοια με τον αληθινό κεραυνό που ανοίγει σε δύο μέρη τον κορμό του δέντρου που κατακαίει. Έτσι ραγίζει η καρδιά και όχι μόνο από γνωστούς μας. Ραγίζει κι απ’ αυτούς τους ανθρώπους που στον αγώνα τους για τα θέλω τους αποκτηνώθηκαν τελείως και ενδυναμώθηκαν στον μάταιο κόσμο της πτώσης που είναι η Γη. Κι αφού αποκτηνώθηκαν πάτησαν με αγριότητα επάνω στο πλήθος των αδύναμων μέχρι ερημοποίησης αυτών.
Πάντοτε αναφέρομαι στις ραγισμένες καρδιές. Κατά την γνώμη μου είναι λίγοι οι εύθραυστοι άνθρωποι. Πιο λίγοι απ’ όσους χρειαζόμαστε. Είμαι κι εγώ ένας τέτοιος και ομολογώ πως δεν ξέρω τον λόγο που αντέχω ακόμη και ζω. Έχω δώσει πολύ περισσότερα απ’ όσα μου επέτρεψαν αυτοί που μου ράγισαν την καρδιά. Ίσως γιατί κόλλησα τη ραγισμένη μου καρδιά με ψυχοφάρμακα. Κάπου διάβασα πως υπάρχει Σύνδρομο της Ραγισμένης Καρδιάς. Στην ιατρική είναι μια πάθηση της καρδιάς που μπορεί να οδηγήσει μέχρι και στο θάνατο.
Η ισχυρή αντικαταθλιπτική φαρμακευτική αγωγή μπορεί να σε κάνει αρκετά ασυγκίνητο για να επιτρέψεις σε κάποιο να σου ραγίσει την καρδιά. Ένα ακόμη ράγισμα δρόμος μέχρι να ανακαλύψεις πως τελικά τίποτα δεν σε θωρακίζει απ’ τα πάθη σου και τα παθήματά σου. Σε άλλες περιπτώσεις η πάθηση χρειάζεται φάρμακα παρόμοια ή και ίδια μ’ αυτά της ανάρρωσης από έμφραγμα. Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς όταν επισυμβαίνει, είναι συνέπεια του έντονου πένθους, του χωρισμού ενός ζευγαριού, της απρονοησίας που έλκει την ηθική κατάρρευση.
Για πρώτη φορά διάβασα γι’ αυτό σ’ ένα ανώνυμο άρθρο κάποιου επιστημονικού περιοδικού. «Με σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς, ή πιο επιστημονικά με Takotsubo, διαγνώστηκε μια γυναίκα από το Τέξας, μετά το χαμό του σκύλου της. Η Τζόνι Σίμπσον, της οποίας η περίπτωση μπήκε και στο New England Journal of Medicine έχασε το αγαπημένο της Γιορκσάιρ Τεριέ και λίγο αργότερα μπήκε στο νοσοκομείο με συμπτώματα εμφράγματος.
Οι γιατροί μετά τις απαραίτητες εξετάσεις διαπίστωσαν ότι δεν υπήρχε έμφραγμα παρά το σύνδρομο της σπασμένης καρδιάς, επιστημονικά Takotsubo, το οποίο συχνά επέρχεται μετά την απώλεια ενός συζύγου, ενός παιδιού ή ενός ζώου.» Πολλές φορές οι γιατροί διαγιγνώσκουν λάθος το καρδιακό επεισόδιο ως έμφραγμα ή καρδιακή προσβολή ενώ λίγες στιγμές αργότερα αντιλαμβάνονται ότι πρόκειται για το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς. Αν και ηλικιακά η καρδιά ραγίζει πιο συχνά σε ανθρώπους άνω των εξήντα ετών, προσωπικά δεν θα πιστέψω κάτι τέτοιο. Είδα ανθρώπους καταρρακωμένους απ’ αυτό το σύνδρομο, ανθρώπους νέους να περιφέρονται στα καφέ και να παραμιλούν καθισμένοι μόνοι τους. Τους αφουγκράστηκα και είδα πως το μουρμούρισμα τους ήταν τις περισσότερες φορές μια προσευχή για επανόρθωση και γυρισμό πίσω σ’ εκείνη την ημέρα που έγινε το κακό. Στο καρδιογράφημά τους δείχνει δεκάδες μικρά ισχαιμικά καρδιακά σαν προανάκρουσμα του επικείμενου μεγάλου. Δεν του τα λένε οι γιατροί. Λες και αυτοί δεν ξέρουν.
Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς ενώ είναι μια μορφή καρδιακής ανεπάρκειας δεν έχει καμμιά σχέση με την καρδιακή προσβολή. Προσωπικά ασχολούμαι μαζί του για τα αίτια του και γιατί μοιάζει σαν ποίηση που μπαίνει μέσα στην ιατρική ορολογία. Η έκφραση My heart is Broken έχει ακουστεί σε πολλούς διαλόγους κινηματογραφικών ταινιών και σε ακόμη περισσότερα λυπημένα τραγούδια.
Αν προσπαθούσα να εικονογραφήσω το άρθρο, θα έβαζα μια γιαγιά σκεβρωμένη από τα βάσανα σε μια θέση επίκυψης. Θα έβαζα έναν νέο σε μια ακρογιαλιά να κλαίει από το ποθοπλάνταγμα στα βράχια κάποιας θάλασσας, μια φίλη μου που τρελάθηκε γιατί την μέρα του γάμους της, εξαφανίστηκε ο άντρας της. Το σύνδρομο τις πιο πολλές φορές μένει να είναι αδιάγνωστο γιατί τα συμπτώματα του ταυτίζονται λίγο μ’ αυτά μιας κρίσης πανικού και μιας φοβερής δυσθυμίας. Οι γιατροί συνιστούν να πηγαίνουν για εξετάσεις τακτικά όσοι νιώθουν το στρες τους σε ασυνήθιστα υψηλό βαθμό. Εγώ λέω σε όλους τους λίγο καραβοτσακισμένους να βρουν απάγκιο θαλασσινό μέχρι να ξαναστήσουν το σκαρί τους. Κι ας ξανοιχτούν μετά στα ίδια πέλαγα. Γιατί αν δεν ραγίζει η καρδιά μας, σημαίνει δεν αγαπήσαμε ποτέ.
