Τον Ιούνιο του 2023, μια έρευνα που διεξήχθη από “ειδικούς” της CBDolie.nl κατέταξε την Ελλάδα στην κορυφή των χωρών της Ευρώπης με τους πιο αγχωμένους και καταθλιπτικούς κατοίκους. Με μια γρήγορη αναζήτηση καταλαβαίνεις αμέσως ότι η αμφιλεγόμενης αξιοπιστίας έρευνα αναδημοσιεύτηκε από πολλά διεθνή μέσα και προφανώς κατάφερε να αναδειχθεί σε μια πολύ πετυχημένη στρατηγική μάρκετινγκ για τη συγκεκριμένη εταιρεία, αφού έφτασε ακόμα και να γίνει αφορμή για την ομάδα του ντοκιμαντερίστα Thomas Brag να έρθει στη χώρα μας για να το διαπιστώσει ιδίοις όμμασι.
Η μελέτη διατεινόταν ότι η Ελλάδα είναι η χώρα στην Ευρώπη της οποίας οι κάτοικοι βιώνουν το μεγαλύτερο στρες, σημειώνοντας την υψηλότερη βαθμολογία, δηλαδή 71,8 στα 100, με υψηλές βαθμολογίες τόσο για αναφορές επεισοδίων στρες σε καθημερινή βάση όσο και κατάθλιψης.
«Έλα καλέ, δεν το πιστεύω, στρες και κατάθλιψη εμείς;», θα πω ειρωνικά εγώ, γιατί ακόμα και αν τα ευρήματα αυτής της έρευνας είναι υπερβολικά φουσκωμένα, υπάρχουν άλλες που σίγουρα δεν μας κατατάσσουν στα χαμηλότερα επίπεδα της Ευρώπης. Και το σίγουρο είναι ότι απέχουμε από το διεθνές στερεότυπο που υπαγορεύει σε όλους όσοι ζουν εκτός Ελλάδας να απαντάνε όπως εκείνοι που ρώτησε ο Thomas να του πουν στην κάμερα ποια χώρα πιστεύουν ότι βρίσκεται στην κορυφή της λίστας, πριν από το ταξίδι του στην Ελλάδα. Αναμενόμενα, έδωσαν άλλες απαντήσεις: Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Ρουμανία. Πιθανώς γιατί στο μυαλό τους η Ελλάδα είναι όπως στο Ζάρι της Μαρίνας Σάττι: Συρτάκι, ήλιος, χρώματα και θάλασσα, ημίγυμνα κορμιά στις παραλίες, πάρτυ και τρελή μάσα. Αυτό φανταζόταν και ο ίδιος, μέχρι να φτάσει στην Αθήνα.
Μήπως τελικά μας τρολάρουν;
Δεν αμφισβητώ καθόλου το γεγονός ότι βιώνουμε δύσκολες μέρες λοιπόν αλλά... κάτι περίεργο συμβαίνει με αυτές τις μελέτες. Αν πατήσεις στην αναζήτηση του google τη φράση "The most stressed country in the world", το πρώτο πράγμα που θα βγει είναι πως όντως μία μελέτη έχει δείξει ότι αυτή η χώρα είναι Ελλάδα.
Για την ιστορία, το Yes Theory είναι μια σειρά ντοκιμαντέρ καναδικής παραγωγής που προβάλλεται στο YouTube και δημιουργήθηκε από τέσσερις φίλους που προέρχονται από διαφορετικά μέρη του κόσμου. Τον Thomas από το Παρίσι, τον Ammar Kandil από την Αίγυπτο, τον Matt Dahlia από τη Νέα Υόρκη (ο οποίος αποχώρησε πριν λίγο καιρό από την παραγωγή) και τον Derin Emre από την Τουρκία. Στην παρέα προστέθηκε και ο Staffan Taylor από τη Στοκχόλμη. Η πρώτη τους σειρά ονομαζόταν Generation Y Not και έκαναν κουλά challenges που θύμιζαν λίγο Jackass. Το Yes Theory όμως μπήκε σε άλλα χωράφια, έγινε πιο ταξιδιωτικό, πιο wellbeing, πιο ακτιβιστικό και κέρδισε για πρώτη φορά την προσοχή των εθνικών μέσων ενημέρωσης του Καναδά τον Νοέμβριο του 2015, όταν έστειλαν ένα μήνυμα αγάπης και ειρήνης μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στη Βηρυτό και το Παρίσι, ως φίλοι που προέρχονται από διαφορετικές φυλές και θρησκείες αλλά είναι ενωμένοι και δεν έχουν τίποτα να τους χωρίζει. Από τότε, η εκπομπή έχει αποσπάσει θετικά σχόλια από πολλά διεθνή μέσα για τον αυθεντικό τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει διαφορετικούς πολιτισμούς, εκπέμποντας θετικότητα και προωθώντας τον κόσμο να βλέπει τα πράγματα με “ανοιχτά μυαλά”.
Υπό αυτό το πρίσμα λοιπόν, το crew ταξίδεψε στην Ελλάδα πρόσφατα για να διαπιστώσει από κοντά αν αυτή η έρευνα που μας θέλει τον πιο στρεσαρισμένο και καταθλιπτικό λαό της Ευρώπης, ανταποκρίνεται ή όχι στην πραγματικότητα. Η επίσκεψή τους συνέπεσε με τις πορείες διαμαρτυρίας για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
«Δεν καταλαβαίνω αυτά τα στατιστικά, δεν βγάζουν νόημα», λέει κάπου στην αρχή του βίντεο ο Τόμας, «Η Ελλάδα φαίνεται μια υπέροχη χώρα, με μπλε νερά και καλό φαγητό» (ούτε εγώ καταλαβαίνω τι έχει συμβεί με τα στατιστικά Thomas μου, να το πω). Κατεβαίνοντας την Πανεπιστημίου μέσα σε ένα αυτοκίνητο, συμφωνούν όλοι μαζί ότι η χώρα μοιάζει πολύ πιο όμορφη απ’ ό,τι περίμεναν, αλλά ο Έλληνας οικοδεσπότης τους σε κεντρικό χόστελ γελάει ειρωνικά με την έρευνα (όπως εγώ νωρίτερα) αναφέροντας των κατώτατο μισθό των 500 ευρώ. Η βόλτα τους στα σοκάκια και τις ταβέρνες του Ψυρρή, αλλά και η θέα από την κορυφή του Λυκαβηττού, δεν τους αλλάζει τη γνώμη, αφού ο κόσμος που συναντούν βιώνει τη φάση του τουρισμού, και η χωριάτικη σαλάτα με τη φέτα τους δίνει έναν ακόμα λόγο να πιστεύουν ότι δεν πρέπει να είμαστε στρεσαρισμένοι.
Μέχρι εκεί καλά. Αλλά τα επόμενα πλάνα αρχίζουν να δείχνουν την ομάδα λίγο ανήσυχη. Τρώνε την πρώτη πίκρα όταν τους απαγορεύουν να μπουν στην Ακρόπολη με κάμερα και ο κόσμος, όπως λένε, τους κοιτάζει περίεργα. Εντάξει, ας είμαστε ειλικρινείς, συνήθως για να μπεις σε κάποιον αρχαιολογικό χώρο με τη γκουμούτσα, πρέπει να έχεις άδεια, αλλά άντε ας πάμε παρακάτω. Η επόμενη στάση είναι στη Σαββατιάτικη Λαϊκή Αγορά στη Φυλής. Πολυπολιτισμική, θορυβώδης και ακριβώς στο κέντρο της αστικής ζωής. Σε μια περίοδο που οι αγρότες έθεταν τα δικά τους προβλήματα στην κυβέρνηση. Δυστυχώς όμως, όταν κάποιοι πωλητές αρνούνται να μιλήσουν στην κάμερα, δεν γίνεται γνωστό σε εμάς που βλέπουμε στο βίντεο ότι παράλληλα πραγματοποιούνται μπλόκα, πορείες, απεργίες από τους αγρότες, κάτι που σίγουρα θα έδινε ένα στοιχείο για την πηγή των προβλημάτων αυτών των ανθρώπων.
Στα Εξάρχεια η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανήσυχη για την ομάδα και περισσότερο “ωχ αμάν” για εμένα που παρακολουθώ το οδοιπορικό στην Αθήνα. Έρημοι δρόμοι γεμάτοι γκραφίτι (νιώθω ότι βγήκαν για το ρεπορτάζ τους στις 6 το πρωί μιας Τρίτης) και οι ίδιοι να αναφέρουν διαρκώς ότι πρόκειται για μια αναρχική γειτονιά που νιώθεις διαρκώς έντονα ότι κάτι κακό θα συμβεί. Πλάνο στα ΜΑΤ και τις κλούβες, αναφορά στο ότι αν ξεσπάσουν επεισόδια θα πέσουν χημικά και πρέπει να φύγουν, αλλά κανένα πλάνο από τις στρατιές που συνήθως κάνουν ντου από μόνες τους εκεί που πίνεις τον καφέ σου στη Βαλτετσίου και πετούν το χημικό στη μούρη σου χωρίς λόγο (μου έχει συμβεί πολλάκις και δεν πάω και κάθε μέρα στα Εξάρχεια, είναι μεγάλο το ποσοστό για τα δικά μου δεδομένα).
Φεύγουν ανταριασμένοι μην τους βρει κακό και πάνε στην πορεία διαμαρτυρίας για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια για να μιλήσουν με έναν σπουδαστή που ευτυχώς τα λέει χύμα και τσουβαλάτα (ξέρει και άπταιστα αγγλικά). Υπάρχουν και δηλώσεις από οδηγό ταξί, που ευτυχώς και εκείνος έχει πολλά να πει και ας μην είναι τα αγγλικά το φόρτε του.
Ενδιαφέρουσα είναι η βόλτα τους σε ένα από τα Ολυμπιακά Ακίνητα, το γήπεδο του Μπιτς Βόλεϊ, που φαίνεται απόλυτα εγκαταλελειμένο και δίνεται φόκους στο γεγονός ότι δαπανήθηκαν τόσα δις για να φτιαχτούν αυτές οι υποδομές που τώρα στέκονται εκεί μόνες και έρημες.
Και εκεί που βρισκόμαστε κάπου στη μέση του επεισοδίου και λέω: “σίγουρα θα μιλήσουν με πολύ κόσμο, με μαγαζάτορες, με νέους στις πλατείες”, ξαφνικά αποφασίζουν να πετάξουν στην Ικαρία για να δουν γιατί έχει τη φήμη του πιο χαλαρού μέρους στον κόσμο και οι κάτοικοι φημίζονται για τη μακροζωία τους. Κάτι που άνετα θα μπορούσε να είναι ένα ξεχωριστό επεισόδιο, αλλά επειδή είμαι και Ικαριώτισσα, θα το προσπεράσω, είδα το νησί μου και χάρηκα.
Στην Ικαρία λοιπόν, θα ανακαλύψουν τον γλυκύτατο Ζαχαρία Πυρούδη που είναι 103 ετών, θα τους πει ότι το μυστικό της μακροζωίας είναι η έλλειψη άγχους, θα ξετρελαθούν με το γέλιο και τη χαρά του, και το αποτέλεσμα της εκπομπής είναι ότι όλοι πρέπει να πάμε να ζήσουμε στην Ικαρία. Εχμ, καλύτερα όχι. Αφήστε τους Ικαριώτες στην ηρεμία τους, ξέρουν τι κάνουν.
Αν πάντως ήμουν από μία άλλη χώρα, βλέποντας αυτό το ντοκιμαντέρ δεν θα καταλάβαινα απόλυτα τι είναι αυτό τελικά που κάνει (κατά τα πλάνα του συνεργείου) τους Αθηναίους πιο συννεφιασμένους. Ναι, αποδίδεται η φτώχια και η ανεργία, αλλά δεν ευθύνονται μόνο οι Ολυμπιακοί Αγώνες όπως αφήνεται να εννοηθεί, είναι πολλά περισσότερα. Σίγουρα μετά τα πλάνα στα Εξάρχεια και τις ατάκες τύπου: «Δεν αισθάνομαι ασφαλής εδώ, μήπως να φύγουμε;», θα φοβόμουν να πάω στη συγκεκριμένη περιοχή μήπως και φάω δακρυγόνα αλλά θα με ενδιέφερε να μάθω περισσότερα για τις δυνάμεις καταστολής και πώς λειτουργούν ανεξέλεγκτα στις περισσότερες περιπτώσεις. Θα φοβόμουν να πάω και σε κάθε περιοχή με κτίρια που είναι έτοιμα να καταρρεύσουν, γιατί όλα φαίνονται επικίνδυνα και ύποπτα, όπως τονίζουν διαρκώς.
Με λίγα λόγια (και πολλά Airbnb), δεν πα να μετατρέπονται τόσα και τόσα λειτουργικά κτίρια σε μπουτίκ ξενοδοχεία και σουίτες, αν δεν φτιάξεις την πόλη σου ουσιαστικά, δεν φροντίσεις όλα αυτά που έχουν μείνει στο έλεος της μοίρας τους να σαπίζουν, αυτό που θα δει ο ξένος αν βγει από το ιστορικό κέντρο, ακόμα και δύο στενά πιο δίπλα, είναι μια εγκατάλειψη. Μέσα από το ρεπορτάζ τους ίσως δεν αποκαλύφθηκαν όλες οι αιτίες για το στρες και την κατάθλιψη που μπορεί να βιώνουμε εδώ (οι ίδιοι αναφέρουν ότι οι κάτοικοι ήταν εχθρικοί και δεν μπόρεσαν να μιλήσουν με άλλους, κάτι που μου έκανε μεγάλη εντύπωση, είμαι σίγουρη ότι δεν προσέγγισαν αυτούς που μπορούσαν να μιλήσουν) αλλά τουλάχιστον πήραμε μαθήματα ευζωίας από τους Ικαριώτες και αν κάτι που η ομάδα του Yes Theory επισήμανε, είναι ότι υπάρχουν πολλές γειτονιές στην Αθήνα που χρειάζονται φροντίδα (και καθόλου ΜΑΤ).
